ازات پەرۋاشەۆ، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، «اقجول» پارتياسىنىڭ توراعاسى:

ءماجىلىس دەپۋتاتتارى از كۇن ۇزىلىسكە شىعىپ، ايماقتاردى ارالاپ قايتتى. سارسەنبىدەگى جالپى وتىرىستا قايتا قاۋىشقان حالىق قالاۋلىلارى تۇيمەشىكتى باسىپ، زاڭ جوبالارىن ءۇنسىز قولداعانى بولماسا، ساۋال جولداۋعا اسا قۇلىقتى بولا قويعان جوق. «ءۇش پارتيالى ءماجىلىس» دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتقانىمىزبەن، كەيىنگى كەزدەرى كوممۋنيستەر مەن اقجولدىقتاردىڭ دا ءۇنى شىقپاي قالعان سىڭايلى. وسىعان وراي، «اقجول» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى، تومەنگى پالاتا دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ مىرزامەن سۇحباتتاسقان ەدىك.

-  «اقجول» پارتياسىنان سەگىز ادام ماجىلىستەن دەپۋتاتتىق مانداتتى يەلەنگەلى «ۇندەرى كوپ شىقپاي جۇرگەن» سياقتى. بەلسەندىلىكتەرىڭىز نەگە تومەن؟

-  مەن بۇل پىكىرمەن كەلىسپەيمىن. ءبىزدىڭ دەپۋتاتتار بەلسەندى تۇردە ءوز ساۋالدارىن قويىپ ءجۇر. ءماجىلىستىڭ ءبىر وتىرىسىنىڭ وزىندە ءبىزدىڭ پارتيانىڭ ءۇش بىردەي دەپۋتاتى ساباقتاستىرا ساۋال جولدادى. وسى اپتاداعى وتىرىستا ءۇنسىز قالعان سەبەبىمىز،  بىز ەكى كۇن بۇرىن عانا ايماقتاعى ساپاردان ورالدىق. سەگىز دەپۋتاتتىڭ ارقايسىسى ەكى وبلىستان ارالاپ، ەل جايىمەن تانىسىپ قايتتى.

-  ءسىز قاي وڭىرلەردى ارالاپ قايتتىڭىز؟

ازات پەرۋاشەۆ، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، «اقجول» پارتياسىنىڭ توراعاسى:

ءماجىلىس دەپۋتاتتارى از كۇن ۇزىلىسكە شىعىپ، ايماقتاردى ارالاپ قايتتى. سارسەنبىدەگى جالپى وتىرىستا قايتا قاۋىشقان حالىق قالاۋلىلارى تۇيمەشىكتى باسىپ، زاڭ جوبالارىن ءۇنسىز قولداعانى بولماسا، ساۋال جولداۋعا اسا قۇلىقتى بولا قويعان جوق. «ءۇش پارتيالى ءماجىلىس» دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتقانىمىزبەن، كەيىنگى كەزدەرى كوممۋنيستەر مەن اقجولدىقتاردىڭ دا ءۇنى شىقپاي قالعان سىڭايلى. وسىعان وراي، «اقجول» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى، تومەنگى پالاتا دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ مىرزامەن سۇحباتتاسقان ەدىك.

-  «اقجول» پارتياسىنان سەگىز ادام ماجىلىستەن دەپۋتاتتىق مانداتتى يەلەنگەلى «ۇندەرى كوپ شىقپاي جۇرگەن» سياقتى. بەلسەندىلىكتەرىڭىز نەگە تومەن؟

-  مەن بۇل پىكىرمەن كەلىسپەيمىن. ءبىزدىڭ دەپۋتاتتار بەلسەندى تۇردە ءوز ساۋالدارىن قويىپ ءجۇر. ءماجىلىستىڭ ءبىر وتىرىسىنىڭ وزىندە ءبىزدىڭ پارتيانىڭ ءۇش بىردەي دەپۋتاتى ساباقتاستىرا ساۋال جولدادى. وسى اپتاداعى وتىرىستا ءۇنسىز قالعان سەبەبىمىز،  بىز ەكى كۇن بۇرىن عانا ايماقتاعى ساپاردان ورالدىق. سەگىز دەپۋتاتتىڭ ارقايسىسى ەكى وبلىستان ارالاپ، ەل جايىمەن تانىسىپ قايتتى.

-  ءسىز قاي وڭىرلەردى ارالاپ قايتتىڭىز؟

-  مەنىڭ ۇلەسىمە شىعىس قازاقستان مەن ماڭعىستاۋ وبلىستارى ءتيدى. جاڭاوزەنگە ارنايى بارىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن كەزدەستىم. اقتاۋدا ءوتىپ جاتقان سوتقا قاتىستىم. وسى ساپاردا جينالعان اقپاراتتاردى جۇيەلەپ، الداعى وتىرىستاردا كوتەرەتىن بولامىز. مىسالى، كەشەگى وتىرىستا بەس ساۋال قويامىز دەگەن ەدىك. ساۋال جولداۋ دەگەن بازارداعى اڭگىمە ەمەس، ول - زاڭدىق ماعىناسى بار قۇجات. سوندىقتان  وعان دايىندالۋ كەرەك. سەبەبى، جولداعان ساۋالدا ءوزىمىزدىڭ پىكىرىمىزدى عانا ايتپاي، سول ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولدارىن كورسەتۋ قاجەت. شىعىس قازاقستانداعى گازداندىرۋ، جاڭاوزەندەگى كاسىپكەرلەردى قولداۋ جونىندەگى باعدارلامانى ءبىراز وزگەرتۋ قاجەت دەپ ەسەپتەپ وتىرمىن. بۇدان باسقا دا ءپىسىپ جەتىلگەن ساۋالدارىمىز بار بولعانىمەن، ولاردى قۇجاتتىق نەگىزدە جۇيەلەپ الۋدى ءجون دەپ شەشتىم. مىسالى، اياگوز قالاسىنىڭ مونوقالالاردىڭ تىزىمىنە كىرمەگەنى بولەك ماسەلە. شىعىس قازاقستانداعى گازداندىرۋعا كەلسەك، بۇعان قاتىستى ۇلكەن باعدارلامالار بار. الايدا اتالعان وبلىس بۇل باعدارلاماعا كىرمەي قالعان. بۇل بيۋدجەتكە قانشا سالماق تۇسىرەدى؟ وسىنىڭ بارلىعىن انىقتاۋ ءۇشىن بىزگە ۋاقىت كەرەك. وسى ساپارىمىزدا جينالعان ماسەلەلەردىڭ ءبىرىن دە قالدىرماي، ءماجىلىس مىنبەرىندە كوتەرەتىن بولامىز.

-  جاڭاوزەندە زارداپ شەككەن كاسىپكەرلەردىڭ كەزدەسۋدە ايتىپ وتىرعان نەگىزگى ماسەلەلەرى قانداي؟ كاسىپكەرلەر ءتيىستى وتەماقىنى تولىعىمەن العانى راس پا؟

-  بۇعان قاتىستى تۋىنداپ وتىرعان ماسەلە كوپ. ەلىمىزدىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى: «جاڭاوزەندە زارداپ شەككەندەردىڭ جاعدايى شەشىلدى. ارنايى قۇرىلعان مەملەكەتتىك كوميسسيا ءوز جۇمىسىن ءبىتىرىپ، بالەنباي مىڭ تەڭگە اقشا جۇمسالدى»، - دەپ جاتىر. بىراق مەن ارالاپ شىققان جاڭاوزەندە قيراعان عيماراتتار ءالى كۇنگە جوندەلمەگەن. ءتيىستى قاراجاتتاردىڭ بەرىلگەنىن ناقتى بىلمەدىم، بىراق ورتكە ورانعان مەكەمەلەر سول قالپىندا تۇر. جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەرمەن كەزدەسكەندە ولار: «كەيبىر بانكتەر مەملەكەتتىڭ اۋدارعان اقشاسى ءالى كەلمەدى دەگەندى ايتىپ جاتىر»، - دەيدى. «دامۋ» قورى ارقىلى بەرىلەتىن پايىزسىز نەسيە مەرزىمىن دە ۇزارتۋ كەرەك. مىسالى، بەرىلگەن نەسيەنى تولەۋ مەرزىمى ءبىر جىل بولسا، بيىلعى ەكىنشى جارتى جىلدىقتان باستاپ كاسىپكەرلەر تولەمدەردى قايتارا باستاۋى ءتيىس. ەگەر، بەس ملن. تەڭگە نەسيە السا، 1 شىلدەدەن باستاپ 500 مىڭ تەڭگەدەن تولەي باستاۋى كەرەك ەكەن. ەگەر ولاردىڭ ورتەنگەن عيماراتتارى ءالى كۇنگە جوندەلمەسە، ولار اقشانى قايدان تابادى؟

-  «اقجولدان» وتكەن دەپۋتاتتار كاسىپكەرلەردىڭ ماسەلەسىن كوتەرەدى دەپ ايتىپ ەدىڭىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن سول توڭىرەكتەگى ماسەلەنى قانشالىقتى قوزعاي الدى؟

-  ءۇش اي ىشىندە دەپۋتاتتىق جۇمىس بارىسىندا رەسمي تۇردە جيىرماعا جۋىق ساۋال جولداپپىز. ودان بولەك، جالپى وتىرىستا جاريالاماي-اق، سەكسەننەن استام ءتۇرلى حاتتاردى ءتيىستى ورىندارعا جىبەردىك. 1991-93 جىلدار ارالىعىندا اتقارىلعان جەكەشەلەندىرۋ باعدارلاماسىنىڭ ناتيجەسىن بىلە الماي وتىرمىز. سول كەزدە ءبىزدىڭ مىڭداعان وتانداستارىمىز جەكەشەلەندىرىلگەن مەكەمەلەرگە يەلىك ەتسە، سولاردىڭ ديۆيدەندتەرى مەن اكتسيالارى قايدا ەكەندىگى ءالى بەلگىسىز. وسىعان قاتىستى ۇكىمەتكە ساۋالىمىزدى قويدىق. قارجى پيراميدالارىنىڭ جۇمىسى، باسقا دا ناقتى سالالار بويىنشا جۇمىستاردى اتقارىپ ۇلگەردىك. ءبىزدىڭ فراكتسيامىز تەك كاسىپكەرلىككە بايلانىستى ەمەس، مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدانۋ سالاسىن كەڭىتۋ تۋرالى دا زاڭ جوباسىن دايىنداپ، ۇكىمەتكە جىبەردى. بۇل ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جۇمىس.

-  قۇپيا بولماسا، «اقجولدان» سايلانعان دەپۋتاتتاردىڭ جەكە كاسىپتەرى بار ما؟

-  كەز كەلگەن دەپۋتاتتىڭ كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋىنا بولمايدى. زاڭ بويىنشا تىيىم سالىنادى. سوندىقتان ولار قازىرگى كەزدە كاسىپكەر ەمەس، قاراپايىم دەپۋتات قانا. بىراق دەپۋتات بولعانشا ولاردىڭ بارلىعى جەكە كاسىپپەن شۇعىلداندى.

-  «اقجولدىڭ» قاتارىنداعى امانكەلدى ايتالى، قازىبەك يسا سەكىلدى ازاماتتار جەكە كاسىبىنىڭ جوقتىعىنان دەپۋتاتتىققا وتپەي قالدى ما سوندا؟

-  ماسەلە كاسىپكەرلىكتە ەمەس. ەڭ الدىمەن ەكونوميكا سالاسىن جەتىك بىلەتىن، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشە الاتىن ازاماتتاردى فراكتسياعا وتكىزۋدى ءجون كوردىك. بۇل مەنىڭ عانا ەمەس، پارتيانىڭ ورتاق كەڭەسىنىڭ شەشىمى. وعان امانكەلدى ايتالى، قازىبەك يسا مىرزالار دا قاتىستى. سوندىقتان بۇل ماسەلە ءاۋ باستان ءوز شەشىمىن تاپقان. وكپە-رەنىشتەر بولعانىمەن، امانكەلدى ايتالى اعامىز كەزىندە ءماجىلىستىڭ ەكى شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى بولىپ، ءماجىلىستىڭ مىنبەرىندە ۇسىنىس-ويلارىن ايتقان. قازىرگى كەزدە ءبىز جاستاردى العا شىعارۋىمىز كەرەك. جاستاردى تاربيەلەمەسەك، ساياساتكەرلەر قايدان شىعادى؟..

اڭگىمەلەسكەن - جانكەلدى قارجان

«حالىق ءسوزى» گازەتى