Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 3283 0 pikir 19 Mausym, 2012 saghat 10:08

Týrkitanushylardyng túnghysh qúryltayy (tarihy kinohronika)

;hl=ru_RU&rel=0" />;hl=ru_RU&rel=0" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" height="315" width="420">

 

Kommunistik rejimning týrki halyqtaryna jasaghan qiyanaty qisapsyz. Sonyng biri -  týbi bir, tuys halyqtardyng bas kóterer ziyalylaryn týgelge juyq qyryp saldy. Sol ziyalylarmen birge HH ghasyrdyng basynda jana zaman talabyna say qayta janghyryp kele jatqan týrki halyqtarynyng tútastyghy da túnshyqtyryldy. Mәselen, Alash qayratkerleri sol uaqyttaghy ózge  týrki elderining oqymysty, aghartushylary, sayasy qayratkerlerimen tyghyz qarym-qatynasta bolghany jәne Tәuelsizdik jolyndaghy kýresterde birlese qimyldaghany tarihtan mәlim.

Mine, osy bir kóneden kele jatqan bauyrlastyq pen týrki tektes elderding bostandyghy jolyndaghy kýreste dize qosqan týrki halyqtary ziyalylarynyng dostyghy men bolashaq ýshin birlese atqarghan iri qyzmetterining bir kuәsi -

;hl=ru_RU&rel=0" />;hl=ru_RU&rel=0" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" height="315" width="420">

 

Kommunistik rejimning týrki halyqtaryna jasaghan qiyanaty qisapsyz. Sonyng biri -  týbi bir, tuys halyqtardyng bas kóterer ziyalylaryn týgelge juyq qyryp saldy. Sol ziyalylarmen birge HH ghasyrdyng basynda jana zaman talabyna say qayta janghyryp kele jatqan týrki halyqtarynyng tútastyghy da túnshyqtyryldy. Mәselen, Alash qayratkerleri sol uaqyttaghy ózge  týrki elderining oqymysty, aghartushylary, sayasy qayratkerlerimen tyghyz qarym-qatynasta bolghany jәne Tәuelsizdik jolyndaghy kýresterde birlese qimyldaghany tarihtan mәlim.

Mine, osy bir kóneden kele jatqan bauyrlastyq pen týrki tektes elderding bostandyghy jolyndaghy kýreste dize qosqan týrki halyqtary ziyalylarynyng dostyghy men bolashaq ýshin birlese atqarghan iri qyzmetterining bir kuәsi -

1926 jyly 26 aqpan pen 6 nauryz kýnderi Baku qalasynda ótken birinshi týrkitanushylar qúryltayy. Osy qúryltaydan týsirilgen kinohronika saqtalypty. Sony youtube.com caytynan alyp6 nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz.

Qúryltay da barlyq týrki elderinen jinalghan ghalymdar, sarapshylar týrki tilderining latyn qarpine auystyru mәselelerin qarastyryp, auqymdy sheshimderge kelgen. Osy qúryltaydyng sheshimderi ýkimettik dәrejede qabyldanyp, artynan barlyq týrki respublikalary latyn qarpine kóshti. Qúryltaygha qatysqandardyng barlyghy stalindik jýiening qúrbany bolyp, 30-shy jyldary atylyp ketti.
Osy qúryltaygha Qazaqstannan Ahmet Baytúrsyn
úly, Nәzir Tóreqúlovtar qatysyp, sóz sóilegen.

Búl sol kezendegi el aghalary kommunistik rejimning qúrsauyna qysylyp bara jatqan týrki elderining jazba tilin latyn qarpine kóshirip, býtin týrki tektes últtardyng til arqyly beriletin últtyq janyn saqtap qalugha jasaghan júmystarynyng biri.

Osynday auqymdy isterding tamyryn qighan kommunistik rejimning kesirinen biz әli kýnge deyin til, dil, tarihy jad, últsyzdanu, últtyq psihologiya siyaqty kýrdeli mәselelermen kýresip jatyrmyz.

Dese de, keyingi jyldary týrki tildes elder arasyndaghy sayasi, ekonomikalyq, mәdeniy-ruhany baylanystardyng qayta janghyryp, qalypty júmys istey bastaghany kónilge ýmit úyalatady. Keshe ghana Qyrghyzstanda ótken Týrkitildes elderding Parlamenttik Assambleyasynyng otyrysy sonyng bir aighaghy. Týbinde týrki halyqtarynyng memlekettik dәrejedegi jan-jaqty odaqtastyghy - әlemdegi iri әri yqpaldy odaqtardyng biregeyine ainalatyny sózsiz. Álbette, búl odaqtyng nyghangyna mýddeli emes sayasy kýshter de jeterlik. Onyng astarynda әlemdi biylegen týrki júrtynyng asyl ruhy qayta oyana ma degen qauip jatqany taghy ras.

«Abay-aqparat»

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1469
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3245
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5406