Men sәuegey emespin. Onday talantym joq. Alys-jaqyn bolashaqty boljaushylargha senimim taghy joq. Desem de, osydan biraz uaqyt búryn óz basym, Polisha men Ukrainada ótken futboldan Europa birinshiligining jenimpazy kim bolady degen súraqty talqylaugha qatysqan edim. Sol tústa «Últ tayms» gazetining saualnamasyna bergen jauabymda men: «Resey, Horvatiya, Ukraina komandalarynyng alghashqy jenisteri olargha ýsh úpay bergenimen, birinshilik boyy olardyng úpayy týgel bolady dep aitu qiyn. Bәrin uaqyt kórsetedi. Óz basym búl joly Ispaniya komandasy jenip shyghar degen oidamyn», - deppin.

Mine, konkistador elining qúramasy Kóne qúrylyq chempiony ataghyn jenip aldy. Taghy bir aitarym, bala kezde basqalarmen birge dop teuip, qazirde qyzyqty matchtardy teledidardyng aldynda otyryp, qaraytynym bolmasa, men asa bilgir futbol mamany emespin. Futboldaghy eng ýlken jetistigim - «Bylghary dop» turniyrinde Qazaly audany qúramasynyng mýshesi retinde Qyzylorda oblystyq birinshiligining jenimpazy ataghy ghana. Biraq men býgin shyn mәninde halyqtyq sport týrining sol halyqqa tikeley qatysy bar... sayasatpen baylanystyrghym kep otyr. Sәl oghashtau oy shyghar, biraq pikirimdi negizdep kóreyin.

Ispaniyanyng chempion atanuynyng sebebin mensiz de taratyp aitatyndar tabylar. Men bolsam tek tómendegi sporttyq-sayasy jaytqa toqtalamyn.

Men sәuegey emespin. Onday talantym joq. Alys-jaqyn bolashaqty boljaushylargha senimim taghy joq. Desem de, osydan biraz uaqyt búryn óz basym, Polisha men Ukrainada ótken futboldan Europa birinshiligining jenimpazy kim bolady degen súraqty talqylaugha qatysqan edim. Sol tústa «Últ tayms» gazetining saualnamasyna bergen jauabymda men: «Resey, Horvatiya, Ukraina komandalarynyng alghashqy jenisteri olargha ýsh úpay bergenimen, birinshilik boyy olardyng úpayy týgel bolady dep aitu qiyn. Bәrin uaqyt kórsetedi. Óz basym búl joly Ispaniya komandasy jenip shyghar degen oidamyn», - deppin.

Mine, konkistador elining qúramasy Kóne qúrylyq chempiony ataghyn jenip aldy. Taghy bir aitarym, bala kezde basqalarmen birge dop teuip, qazirde qyzyqty matchtardy teledidardyng aldynda otyryp, qaraytynym bolmasa, men asa bilgir futbol mamany emespin. Futboldaghy eng ýlken jetistigim - «Bylghary dop» turniyrinde Qazaly audany qúramasynyng mýshesi retinde Qyzylorda oblystyq birinshiligining jenimpazy ataghy ghana. Biraq men býgin shyn mәninde halyqtyq sport týrining sol halyqqa tikeley qatysy bar... sayasatpen baylanystyrghym kep otyr. Sәl oghashtau oy shyghar, biraq pikirimdi negizdep kóreyin.

Ispaniyanyng chempion atanuynyng sebebin mensiz de taratyp aitatyndar tabylar. Men bolsam tek tómendegi sporttyq-sayasy jaytqa toqtalamyn.

Birinshi sebep - iydeyalyq. Jasyratyny joq, ispandyqtardyng oinau stiylin «tiyk-tak» dep kelemejdep, múrnyn shiyirushiler jetip jatty. Tipti osynau qoltanbany «kemshilik» dep tabalaushylar da bar. Biraq osynyng bәrine qaramastan, ispandyqtar ózderine ghana tәn oiyn órneginen tanbady. Kerisinshe, sol «tiyk-tak» taktikasynyng tapqyrlyghy men tegeurindi tәsilderi arqasynda qarsylastarynyng bәrinen ailasyn asyrdy! Stili - qaytalanbas qoltanba ghana emes, ol - iydeya! Sol iydeyagha berikter ghana degenine jetedi.

Al bizding sayasat arenasynda jýrgenderding dәl osynday, olardy basqalardan erekshelendiretin iydeya bar ma?

Biylik partiyasyn alayyq. «Núr Otan» ózi qay iydeologiyany ústanghan  partiya? Sayasy spektrde qanday oryn alady? Solshyl ma? Onshyl ma? Sentrist pe? Óz basym osy súraqty sol kezde Núrekenning partiya jónindegi orynbasaryna «Habar» telearnasynda ótken saylaualdy debatta (2006 jyl) qoyghan edim. Sol kezde jauap ala almadym. Qazir de naqty jauap joq.

Meninshe, «Núr Otan» sekildi atqarushy biylikke basybayly baylanghan sayasy qúrylymnyng iydeologiyalyq tragediyasy naq osynda. Ol әrtýrli iydeologiyalyq túghyrnamany ústanghan búqaranyng bәrine birdey jaqqysy keledi. Onday iydeyalyq ústanym memleketke tәn, biraq sayasy partiyagha tәn bola almaydy! Óitkeni, «partiya» degen úghymnyng ózi sony menzeydi, yaghny qoghamnyng bir ghana «bóligi». Onshyl solshylgha jaqpaydy. Sentristpen ekeuining de basy bir partiyalyq qazangha syimaydy!

Bizde, oppozisiyada da, sol kemshilik boy kórsetip qoyady. Óitkeni, bir iydeyadan góri bir túlghanyng manayyn toptasu basymyraq. Yaghni, biylik ekonomikanyng sýbeli salalaryn jekeshelenderip alsa, keybir azamattar biylikke qarsy elektoratty da dәl solay «jekeshelendirip» alghysy keletin siyaqty.

Ispaniyanyng ayaqdop alamanynda on altydan suyrylyp, algha shyghuynyng taghy bir sebebi bar. Onyng aty - komanda! Yaghni, futbol - ol eng aldymen újymdyq, «kóp týkirse kól bolatyn, kóp jýgirse, gol bolatyn» oiyn. Sporttyng jeke túlghalyq, individualistik týrleri bar. Mәselen, shahmat, auyr atletika, jenil atletikanyng kóptegen týri jәne t.s. Onda bir adamnyng talaby men tәuekeline kóp nәrse baylanysty. Al futbolda qaqpashy da, korghaushy da, orta sheptegi de, shabuylshy da bir jaghadan bas, bir jennen qol, bir qaqpadan... gol shygharmasa bolmaydy! Mәselen, kóbine-kóp shyn mәninde әlemdik dengeyde moyyndalghan jaryq júldyzdar bar komandalar da finalgha jaqyndap qaldy. Ronaldu, Gomes, Runi, Balotelli, jas Dzagoev sekildi jeke túlghalargha arqa sýiegen komandalar da biraz jetistikke jetti. Biraq tórt jylda bir bolatyn materiktik dodada túlghadan góri újymgha barlyq nәrse baylanysty.

Túlgha, qansha myqty bolsa da, uaqytsha әri kónil-kýy men subektivtik faktorgha tym tәueldi úghym. Ol kerek deseniz, jaraqat alyp, oiynnan shyghyp qaluy mýmkin. Keyde jaryq júldyz jeke bas qamyn oilap, komandalyq mýddeni tәrk etui de әbden mýmkin! «Júldyzdy auru» degen nәrse taghy bar...

Al újym degen - әri újym, әri... úghym. Mine, Ispaniya qúramy sol júldyzdardyng basy men oiy birikken újym boldy! Qasqayyp, qaqpany qanattygha qaqtyrmaghan qyraghy kóz Kasiliyas. Qorghauda - aduyndy, arakidik algha shyghyp, atoy salyp, «atakalaytyn» Aliba men Arbeloa. Orta shepte - sauysqanday saq Siliva, iykemdi de iydeyasy mol Iniesta, ailaly da aryndy Alonso, pәrmendi de pәtualy Fabregas, myghym da mәrt Martiynes. Shabuylda - mýmkindigi mol Mata, ilikti Liorente, tynghylyqty tarlan - Torres. Onyng keshe ghana finaldyq oiyn barysynda ýsh goldyng avtory atalyp, tórtinshi golyn salugha bar mýmkindik bop túra, әriptesine pas bergen tektiligining ózi ne túrady! ine, osy úly komanda úly jeniske jetti: qatarynan ýsh ret әlemdik jәne europalyq bas jýldeni iyelendi! Alty jyldan asqan túraqtylyqtyng kókesi de osy emes pe?!

Osy komandalyq sipat bizding qoghamdyq-sayasy ómirde bar ma? Mәselen, barlyq sheneunikter bir partiyada. Biraq bir úiymnyng maqsaty jolynda olar újymdyq birlik tanytyp kele me? Qaydam... Olay deytinim - bizde biylikting óz ishinde oryn alyp jatqan toparalyq qaqtyghystar men kiykiljinder sayasy ómirding sheshushi faktoryna ainalyp barady! Yaghny «ana túlgha men myna túlgha», «ana top pen myna toptyn» bir-birimen ymyrasyz kýresi órship barady. Búl jantalasta soghystyng barlyq qúraldary men әdis-tәsilderi qoldanyluda: qarjylyq újymdasu, úiymdyq kýsh biriktiru, aqparattyq soghys jәne taghysyn taghylar! Eng bastysy - belgili bir toptyng týpki mýddesining jolynda týpkilikti memlekettik, últtyq mәseleler qúrbandyqqa shalynuda! Meninshe, dәl osy zamannyng basty  dertinen arylmay, biz elimizding kósegesin kógerte almaymyz! Al ol ýshin kerek eng basty nәrse - biylik ýshin kýresti meylinshe ashyq, jariya etu, onyng erejelerin әdilettendiru! Jәne de әzirshe biylik nazar audarmay jýrgen bir manyzdy sharua bar. Ol - barshagha ortaq bolar jalpyúlttyq mýddeler tónireginde qoghamdaghy bedeldi de yqpaldy toptardy biriktiru.

Biraq ózi ishtey býlinip, óz ishinde birligi joq biylik býtkil qoghamdy biriktire ala ma? Mәsele sonda!

Ámirjan QOSANOV

«ÚLT TIMES» qoghamdyq-sayasy aptalyghy. 5 - shilde, 2012 jyl