Bas redaktorlar kluby kәsiby jurnalisterdi belsendi bolugha shaqyrady

BAS REDAKTORLAR KLUBYNYNG JURNALISTERGE ÝNDEUI

Qazir әlem búryn-sondy bolmaghan ýlken ózgeristerdi bastan keshirude. Jahanda geosayasy ahual shiyelenisip, turbulenttik kezennen qalay shyghamyz degen mәsele barsha eldi alandatuda. Alysqa barmay-aq kórshi elderdegi kýrdeli jaghday kópke oy salmay qoymaydy. Onyng ýstine, qantar oqighasynan bergi ahual da qauip búltynyng tolyq seyilmegenin kórsetude. Tәuelsizdikting túraqtylyghy kóptegen mәselege basqasha  qaraudy talap etedi.

Osynday syrtqy әri ishki jaghdaylar halyq kóniline alang kirgizgen syn saghatta Memleket basshysy Qasym–Jomart Toqaevtyng «Ádiletti memleket. Birtútas últ. Berekeli qogham» atty Qazaqstan halqyna kezekti joldauy el túrghyndaryn eleng etkizdi.

Ertengi kýnge senimdi kýsheytip, bolashaqtyng kókjiyekterin kókeyge qondyrghan baghdarlamalyq qújatqa tatityn Joldauda kópten beri halyqtyng oiynda jýrgen ótkir de ózekti mәseleler  qamtylghan. Áleumettik salada búqaranyng basym bóligining problemasyn naqty sheshetin qadamdar haqynda bayandaldy. Qogham tarapynan aitylyp jәne de jii talqylanyp jýrgen súraqtargha da naqty jauaptar berildi.

Mәselen, eng tómengi jalaqy dengeyin 60 myng tengeden 70 myng tengege deyin kóteru turaly sheshim 1,8 million azamattyng tabysyna tikeley әser etedi.
Búghan qosa, Birikken Arab Ámirlikterinde dýniyege kelgen әrbir balanyng atyna esep-shoty ashylyp, shiykizattan týsken qarjynyng belgili bir bóligi audarylyp túratyny turaly anyz ispetti әngimeni estimegen qazaqstandyq joq bolar. Elimizde de sonday iygilikti qadam jasalady dep otyz jylda oilaudyng ózi mýmkin emestey kórinetin.

Preziydent bolsa, balalar jyly ayasynda «Últtyq qor – balalargha» atty erekshe baghdarlama jýzege asyrylatynyn atap ótti. Yaghny Últtyq qordyng jyl sayynghy investisiyalyq tabysynyng 50 payyzy balalardyng arnauly jinaqtaushy esepshotyna audarylmaq. 18 jasqa tolghangha deyin jinaqtalghan týsimderdine jastar keyin baspana alyp, bilimine júmsay alady. Búl Qazaqstan baylyghynyng shyn mәnindegi iyesi halyq ekenin, bolashaghymyz - jastar ekenin kórsetetin ýlken oqigha boldy.

Áyel-analardyng zeynetke shyghu jasyn tómendetu jayy da qoghamda jii kóterilip, narazalyqtargha sebep bolyp kele jatqan mәselelerding biri bolatyn. Olardyng zeynet jasyn 2028 jylgha deyin 61 jas dengeyinde qaldyru ýlken qoldaugha ie boldy. Búl qadam memleket basshysynyng halyqty alandatatyn manyzdy mәselelerge qúlaq asatynynyng bir dәleli dese bolady.

Sonday-aq әrbir aimaq pen eldi mekende bos jatqan nemese maqsatyna say iygerilmey jatqan jerdi keri qaytaryp alu jónindegi komissiya sheshimi kәsipkerlerding ghana emes, jalpy ekonomikanyng bәsekege qabiletin arttyra týsedi.

Memleket basshysy keler jyly eng aldymen, auyl túrghyndarynyng súranysyn qanaghattandyrugha arnalghan últtyq jobany jýzege asyrudy tapsyrdy. Aldaghy eki jylda jyraqtaghy auyldarda medisinalyq jәne felidsherlik-akusherlik bólimsheler salynyp, qajetti qúral-jabdyqtarmen tolyq qamtamasyz etiledi. Memleket osylaysha, bir millionnan astam adamnyng alghashqy medisinalyq-sanitarlyq kómek aluyna mýmkindik tughyzbaq. Búnyng ózi Preziydentting ortalyqtardaghy ghana emes, elding әr qiyryndaghy problemalardy jaqsy biletinin, olardy sheshuge tapsyrma bere otyryp,  shalghaydaghy eldi meken túrghyndarynyng da iygilikke bólenuine jaghday jasap otyrghanyn naqty kórsetedi.

Sonymen qatar, joldauda tipti mektep formasyna qatysty әngimening aityluy Preziydentting búqaralyq aqparat qúraldary jii kóterip jýrgen, qogham túraqty aityp kele jatqan әrbir ótkir mәseleni jauapsyz qaldyrmaugha degen maqsaty bayqalady.

Jasyratyny joq, biz kóbinese Joldaulardy pafosqa toly әngimeler, bitpeytin strategiyalar men alyp uәdeler men joba - josparalardy estip ýirenip qalyp edik. Al myna joldau Preziydentting tipti әrbir balanyng taghdyryna qatty alandaytynyn ashyq kórsetti. Sonday-aq mәselening úsaq-týiek bolyp bólinbeytinin, memleket barlyghyn sheshui kerek ekenin naqty úqtyrdy.

Qúrmetti әriptester, búl jerde búqaralyq aqparat qúraldary әdettegidey qúr nasihat retinde joldaudyng manyzyn joghaltpay, kerisinshe mәnin ashyp, zerdelep, halyqqa qarapayym tilde naqty týsindiruge kónil bólse jaqsy bolar edi. Joldaudyng әr jolynyng astarynda ne jatqanyn, naqty qanday mәselelerdi sheshu menzelip túrghanyn jәne oghan qanday organdar jauapty ekenin zerttep, zerdeley otyryp, aqparatty zamanauy tәsilderdi qoldana otyryp býgingi kontent tútynushylardyng psihologiyasyna beyimdep beru kerek. Sonymen qatar, әrbir BAQ qoghamdyq baqylau missiyasyna jauapty boluy kerek. Joldau jýktegen mindetterdi iske asyru boyynsha monitoring jasap, baqylap, qadaghalap otyruy tiyis.

Jurnalister qauymy el ertenine degen janashyrlyq pen jauapkershilikti әrqashan aiqyn sezinui tiyis. Jyldar boyghy qúmgha singen qúr nasihat júmysynan arylyp, joldaudy birlese iske asyrugha qatysty jurnalisterdi de, halyqty da shaqyryp, júmyldyra alu kerek dep oilaymyz. Osy túrghyda, Bas redaktorlar kluby elimizding barlyq BAQ-tarymen birigip júmys isteuge dayyn.

Jalghan aqparattyng dәuiri kele jatyr. Kontent jasaushy әr adam aqpart qúraldary arqyly manipulyasiya jasap, qate aqparattardy qany jerge tambaytyn «tauargha» ainaldyratynyn talay kórip kelemiz. Qazir jana media men әleumettik jeliler qaryshtap damyp, taralyp, aiqaygha attan qosyp, jel sózder kóbeyip túrghan kezen. Sondyqtan halyqqa týsinikti oy aityp, shyndyqty dúrys jetkizu arqyly aqparattyq sauattylyghyn arttyru da bizding negizgi mindetimiz dep oilaymyz. Áriyne, osynday tarihy sәtte joldan qosylghan blogerler nemese ózge aqparat dayyndaushylar emes, naghyz kәsiby jurnalister jauapkershilik jýgin sezine otyryp búl iske belsendi týrde atsalysuy tiyis.

Ólara kezende jýrgendegidey kýidegi halyqtyng ertenge nyq senimmen әri ýkili ýmitpen qarauy kóbine bizding kәsiby dengeyimiz ben Otan aldyndaghy jauapkershiligimizge baylanysty ekenin úmytpayyq. Sonda biz, әdiletti memleket qalyptastyryp, birtútas últymyzdyng berekeli qogham qúruyna óz ýlesimizdi qosatyn bolamyz.

Abai.kz