Bir apta boyy jana jyldy merekelep, asta-tók dastarqannyng әserinen aryla almay, esimizdi endi jiya bastaghanda, kommunaldyq qyzmet kórsetuler taghy da qymbattaydy degen janalyq aldymyzdan qarsy shyqty. Yaghny Jylan jyly ózining qymbatshylyghymen erekshelengeli túrghan synayly. Zeynetkerlerding zeynetaqymyzgha 9 payyz qosylady dep ótken jyl sonynda mәz-meyram bolyp qalghanyn qayteyik, toghyz payyzdyq ósimning toghyz tiyndyq paydasy bolmaytyn týri bar. Bәri kommunaldyq qyzmet tólemine ketpek. Tabysymyz ósken sayyn, shyghynymyz da óse bermek. «Men sanap ekeu jasaymyn, Qúday sanap bireu jasaydy» degenning naq ózi bolghaly túr.

Bir apta boyy jana jyldy merekelep, asta-tók dastarqannyng әserinen aryla almay, esimizdi endi jiya bastaghanda, kommunaldyq qyzmet kórsetuler taghy da qymbattaydy degen janalyq aldymyzdan qarsy shyqty. Yaghny Jylan jyly ózining qymbatshylyghymen erekshelengeli túrghan synayly. Zeynetkerlerding zeynetaqymyzgha 9 payyz qosylady dep ótken jyl sonynda mәz-meyram bolyp qalghanyn qayteyik, toghyz payyzdyq ósimning toghyz tiyndyq paydasy bolmaytyn týri bar. Bәri kommunaldyq qyzmet tólemine ketpek. Tabysymyz ósken sayyn, shyghynymyz da óse bermek. «Men sanap ekeu jasaymyn, Qúday sanap bireu jasaydy» degenning naq ózi bolghaly túr.

Sonymen, endi sugha da, jaryqqa da, jy­lugha da kóp tóleuge tura kelude. Qym­bat­shylyq múnymen shektelse jaqsy ghoy, ókinishke qaray, múnyng toqtamaytyn týri bar. Qazaqstandyq ekonomister 2013 jylgha kónil kónshiterlik boljam jasay almauda. Bagha ósimi eshteneni tandamaytyn kórinedi, iship-jem de, kiyim-keshek te qymbattamaqshy. Keler jyly biylghyday jana jylda kekirik atyp toyatyn mol das­tar­qandy qarapayym otbasylarynan kez­destiremiz be, joq pa, belgisiz. Al baquatty otbasyna bәribir ekeni belgili.
Jylan jyly tek kommunaldyq bagha­lar­dy ghana emes, sonymen birge poyyz­dardyng biyleti de qymbattady. Ol birden 12 payyzgha sekiris jasady. Tuys-bauyry, qúda-jekjaty kóp qazaqtargha poyyz biyletining qymbattauy auyrlau tiide. Jana jyldyng alghashqy aiynyng ortasyna aldyn ala bron alayyn degen bir top tuys­tyng jartysy biylet aludan bas tart­ty. Aqtóbedegi qúdasynyng mereytoyyna barmaqshy bolyp jinalghan almatylyq bir top tuystyng jartysynyng qaltasy qymbattaghan biyletti kótere almady. Qa­zaq bauyrshyl, qúda-jekjatshyl halyq. Qorjynyn artyp alyp, ana tuysyma ba­ryp keleyin dep edim dep jýrgen ta­nys­tarymyzdy vokzal basynan jii kez­des­tiretinimiz de sondyqtan bolar. Tuysshyl qanymyzgha singen salt-dәstýr, Qúdaygha shýkir, ony әli joghalta qoymappyz. Endi myna qymbatshylyq sol jaqsy ýrdisimizge de kesirin tiygizbey qoymaytynyn oi­laghanda, sanany sharasyzdyq biyleydi.
«Almatyenergosbyt» JShS bas diy­rektory Mihail Gamburgerding basylym­dargha bergen jauaby boyynsha olar ekonomikalyq negizdelgen elektr tariyfin alghan. Byltyrghymen salystyrghanda, bar bolghany 5,9 payyzgha ghana ósipti.
Al temir jol poyyzy biyletining birden 12 payyzgha qymbattauyn da temir jol basshylary qalypty jaghday dep eseptese kerek. «Búl qymbattau jolaushylar tasymalynyng shyghynyn tómendetu ýshin jasalyp otyr. 2013 jyly 208 jana jo­laushy vagony satyp alynbaqshy» deydi temir jol basshylary.
Janartqan dúrys qoy, әitse de, bәri ainalyp kelgende, qarapayym halyqtyng qaltasyna salmaghyn salatyny qinaydy.
- Kóp úzamay azyq-týlikting keybir týrlerining baghasy da ósedi. Birden bolmasa da, birte-birte. Ásirese, kýndelikti túty­natyn azyq-týlik baghasynyng qymbattauy әbden mýmkin. Mysaly, et, ósimdik mayy. Ótken jyl tek astyq salasyn ghana emes, mayly daqyldardy da kýidirip jiberdi. Soghan qaray maylar da qymbattamaq. Et kýnnen-kýnge qymbattauda. Nege? Ótken quanshylyq jemshópke әser etti. Nangha keletin bolsaq, memleket onyng baghasyn basqa azyq-týlikterding baghasynyng qym­battauyna baylanysty ústap otyrugha tyrysady dep oilaymyn, - deydi eko­nomika ghylymdarynyng doktory Bey­senbek Ziyabekov.
Jalpy, ekonomisterding Jylan jy­ly­na jasap otyrghan boljamy quan­tar­lyqtay emes. Olar Ýkimetting halyqtyq tútynu tauarlarynyng baghasyna barynsha túsau salamyz degenine de senim arta almay­tynyn sezdirude. «Ministrler kabiyneti qosymsha subsidiya bólmey-aq naryqtyq ekonomikagha yqpal ete alamyz dese, qatelesedi. Búl tútynushylardyng qalta­syna týsetin salmaqty azdap jenil­det­kenimen, esesine tauarlardyng sapasy aitarlyqtay tómendeydi» dep bildiredi pikirin ekonomist-sarapshy Qanat Beren­taev.

Alma MÚHAMEDJANOVA

"Ayqyn" gazeti