1938 jyly 12-13 nauryzda Germaniya kórshiles Austriyagha basyp kirdi. Sóitip bir ay ótken son, 1938 jyly 10 sәuirde Germaniya Austriyany qosyp alu boyynsha referendum ótkizdi. Ol tarihta «anshlus» dep atalady. «Odaq, birlestik» degen maghyna beredi.

Gitler Austriyany Germaniyagha qosqan sәtte «bauyrlas elding qúqyghyn qorghau», «halyqtar tandauy» degendi aitty. Aytpaqshy referendumda «IYә» (qosyludy qoldaymyn), «Joq» (qarsymyn) degen eki ghana baghana boldy. Nәtiyjesinde «IYә» degendi 99.73 adam tandady, al «Joq» degendi 0.27 adam tandady dedi Gitler. Sanmen aitsaq 4.5 mln adam Germaniyagha qosyludy qoldap, 11 myng adam qarsy bolghan-mys. Dauys beru paraghynda «IYә» degen baghanany «Joq» degen baghanadan eki ese úlghaytyp qoyghany taghy bar. Búl Gitlerding Europany jaulaudy bastaghan kezi edi. Oghan deyin ol týrli jinalystar ótkizip, milliondaghan halyqty alangha jinap, «Úly Germaniya, tarihta ketken ese» jayly bayandamalar jasaumen boldy. Al odan keyingi tarihty biz bilemiz. Ekinshi jahan soghysy, qos tiran arasyndaghy qandy soghys, Gitlerding bunkerdegi ólimi jәne Germaniyanyng ekige bólinui.

Keshe Putin Reseyde Ukrainanyng tórt oblysyn qosyp alghany jayly mәlimdeme jasady. Jalghan referendumdy tura Gitlerding izimen aqtap alugha tyrysty. «Halyqtardyng tandauy», «qúqyghy taptalghan orystildi orta», «Kiyevtegi nasizm» degendi aitty. Búl jalghan referendumdarda nәtiyje 90 payyzdan tómen bolghan emes jәne barlyghy Reseyge qosyludy qoldapty-mys. Eng qyzyghy keshe qyzyl alanda ýlken jiyn ótti. Myndaghan adam aldynda Putin sóz sóiledi. «Jana әlemdik tәrtip», «Úly Resey», «quatty әsker men keremet jenis» jayly aitty. Alangha jinalghandar jalaularyn kóterip, әnderin aityp, Putinmen birlese úrandatyp jatty. Tura 1938 jylghy Germaniyany ispettes.

1938 jyly Europa elderi, AQSh Austriyagha kómek bergen emes, eger kómekteskende mýmkin Germaniyany erte auyzdyqtaugha bolar ma edi. Biraq qazirgi Europa men AQSh sol tarihy qatelikten sabaq alghan siyaqty. Ukrainagha qaru men qarjy berude. Al Resey she? Anyghy Resey biyligi. Germaniyanyng ambisiyasy Germaniya ýshin qalay ayaqtalghanyn úmytqan ba?...

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz