Memleket basshysy Ishki ister ministrligining alqa mәjilisin ótkizdi. Atalghan alqa-qotan jiynda preziydent Toqaev Qazaqstan polisiyasyna qatysty birqatar mәlimdeme jasady.

Sonymen, preziydent Toqaev polisiyany jiyp ne dedi?

Polisiya qoghamda halyqtyng qúrmetine ie mamandyqtyng biri boluy kerek!

«Barshanyzgha mәlim, Ishki ister ministrligi – memlekettik basqaru jýiesinde airyqsha ról atqaratyn qúrylym. Qoghamdyq tәrtipti saqtau, qylmyspen kýresu – asa manyzdy mindet. Azamattardyng jәne býkil memleketting qauipsizdigi osy mindetterge tikeley baylanysty.

Tәrtip saqshylarynyng qyzmeti onay emes. Kýni-týni júmys isteytin kezder jii bolady. Qauip-qater de bar. Tәulik boyy, yaghny 24 saghat boyy saqaday say bolu ýshin erekshe qajyr-qayrat pen tózimdilik qajet. Sebebi qiyn jaghdaygha tap bolghan jandar, eng aldymen, polisiyadan kómek kýtedi. Azamattarymyz sizderge memlekettin, yaghny biylikting ókili retinde qaraydy. Qauip-qaterden qorghaydy dep senedi. Sondyqtan sizderge әrdayym orasan zor jauapkershilik jýkteledi.

Jalpy polisiyanyng sapaly júmysy el ýshin, halyq ýshin óte qajet. Biz bәrimiz, birtútas qogham bolyp polisiya qyzmetkerlerine jan-jaqty qoldau kórsetuimiz qajet. Dәl osynday qoldaudy biz mindetti týrde kórsetemiz. Polisiya qoghamda halyqtyng qúrmetine ie mamandyqtyng biri boluy kerek. Al polisiya qyzmetkerleri, eng aldymen, óz eline, halqyna adal qyzmet etuge tiyis. Sondyqtan biz qazir ishki ister organdarynyng júmysyn jetildiruge basa mәn berip otyrmyz», - dedi Preziydent.

«Býginde polisiya qyzmetining servistik modeli engizilip jatyr. Pilottyq jobalar qolgha alyndy. Sonyng arqasynda túrghyndarmen tyghyz júmys jasaytyn bólimshelerding qyzmeti retteldi.

«Júrtqa jaqyn polisiya» qaghidatyn ornyqtyru ýshin naqty sharalar qabyldanuda. Osy qarqyndy toqtatpau kerek. Pilottyq joba ayasynda qol jetken jetistikpen shektelip qalugha bolmaydy. Ashyghyn aitqanda, qyzmet kórsetuding servistik modeli turaly tek mamandar ghana aityp jýr. Qarapayym azamattar men qogham ókilderi pikir bildirip jatqan joq. Búl – halyq onyng naqty nәtiyjesin, ong ózgeristerdi kórip jatqan joq degen sóz.

Sonday-aq sotqa deyingi tergeu salasyna da nazar audarghan jón. Búl – qúqyq qorghau jýiesindegi memlekettik qyzmetting erekshe bir týri. Áriyne, onyng ózindik ishki tәrtibi men erejeleri bar», - dedi.

Saudiyada qamalghan qajylar turaly aitty

«Men býgin qoghamda ózekti bolyp túrghan taghy bir mәselege toqtalghym keledi. Qazir kóptegen azamattarymyz alayaqtardyng ailasyna týsip, aldanyp qalyp jatyr. Sondyqtan qúqyq qorghau organdary alayaqtargha qarsy tabandy kýres jýrgizuge tiyis. Olargha eshqanday jenildik jasalmauy kerek. Sebebi alayaqtardyng jasaghan әreketinen halyq zardap shegude.

Mysaly, jaqynda bir turistik kompaniya zangha baghynatyn bir top azamatty aldap, olardy qajylyqqa jibergen. Endi, kinәsiz adamdar Saud Arabiyasynyng polisiya uchaskesinde qamauda otyrugha mәjbýr. Osynday alayaq kompaniyanyng zangha qayshy әreketi azamattarymyzdyng densaulyghyna, olardyng moralidyq jaghdayyna jәne jalpy elimizding bedeline ýlken núqsan keltirip otyr. Búl jerde, әriyne, adamdardyng qúqyqtyq sauatsyzdyghy da bar.

Endi, memleketimiz, yaghny Syrtqy ister ministrligi olargha barynsha kómektesui qajet. Al Ishki ister ministrligi alayaq kompaniyanyng basshylyghyn, qyzmetkerlerin zangha sәikes jauapqa tartugha tiyis. Ádiletti qogham qúramyz desek, dәl osynday ózekti mәselelerdi sheshuimiz kerek», - dedi Preziydent Saudiyagha qajylyqqa baryp, turistik kompaniyagha aldanghan qajylar turaly.

«Kelesi bir manyzdy mәselege arnayy toqtalghym keledi.

Polisiyanyng joghary dengeydegi ókilderi uniyversiytetterge, mektepterge baryp, zandardy jastargha týsindirui kerek. Ásirese, zang búzudyng saldaryn anyq kórsetui qajet.

Ókinishke qaray, bizding jastarymyzdyng arasynda zang sauatsyzdyghy keninen taralghan, basqa sózben aitqanda, jastarymyz zandy bilmeydi, zandy saqtaudyng mәn-manyzyn týsinbeydi. Al múnday qúqyqtyq sauatsyzdyqtyng saldary óte auyr.

Men әrbir jiynda qoghamymyzda zang ýstemdigi bolu kerek, sonyng negizinde tәrtip bolu kerek dep aityp jýrmin. Polisiya qyzmetkerleri osy qarapayym tújyrymdamany halyqqa, azamattargha, әsirese, jastargha jetkizui kerek», - dedi Memleket basshysy.

«Býginde azamattarymyz ózderining zandy qúqyqtaryn, konstitusiyalyq bostandyqtaryn jәne jeke menshigin qorghau ýshin memleketke jýginedi. Olar qiyn jaghdaygha tap bolghanda biylik ókilderi әdildikti tez arada qayta ornatady, kinәlilerdi jauapqa tartady jәne shyghyndy óteuge kómektesedi dep ýmittenedi. Sondyqtan aryz-shaghymdardy barynsha jyldam әri kәsiby týrde qarastyryp, әreket etu qajet.

Alayda shaghymdardyng kóptigi qúqyq qorghau jýiesining búl mindetti tiyisti dengeyde atqara almay jatqanyn kórsetedi. Azamattar jyldar boyy talay mekemening tabaldyryghyn tozdyryp, naqty jauap tappay, shyndyqqa qol jetkize almay jýr. Sondyqtan mening tapsyrmam boyynsha Qúqyq qorghau jýiesin reformalau jónindegi komissiya qylmystyq jәne qylmystyq prosestik zannamany jetildiru turaly zang jobasyn әzirledi.

Búl qújat tergeushilerding jәne anyqtaushylardyng júmysyn jenildetu ýshin kerek. Basty maqsat – olardy artyq rәsimderden, qújattardan aryltu. Týptep kelgende, múnyng bәri sizderge kómek súrap kelgen azamattar ýshin jasalyp jatyr», - dedi Preziydent.

Polisiya burokratiyadan aulaq boluy kerek!

«Burokratiya joyylsa, polisiyanyng uaqyty ýnemdeledi, kýsh-quaty bosqa júmsalmaydy. Azamattardyng ózekti mәselesin sheshuge kóbirek mýmkindik tuady.

Bizding azamattarymyzgha qúrghaq esepter emes, sizderding qyzmetterinizdegi eleuli ózgerister men naqty nәtiyjeler qajet. Servistik modeliding mәni – osy. Onyng negizgi tәsilderi polisiya qyzmetining barlyq aspektileri men salalaryna engizilui kerek», - dedi preziydent Toqaev.

«Otbasyndaghy túrmystyq zorlyq-zombylyqtyng aldyn alu júmysynyng tiyimdiligin arttyrugha erekshe nazar audaru kerek. Statistika kónil kónshitpeydi. Songhy eki jarym jylda ýidegi zorlyq-zombylyqtyng saldarynan 300 adam kóz júmdy. Densaulyqqa auyr ziyan keltiruding 878 faktisi jәne ortasha ziyan keltiruding 808 faktisi tirkelgen. Osynday qúqyq búzushylyqtar boyynsha 37 mynnan astam adam әkimshilik jauapkershilikke tartyldy.

Jaghdaydy týzeu ýshin aldyn alu sharalaryn keshendi týrde jýrgizu qajet. Búl jerde uchaskelik inspektorlar sheshushi ról atqarady. Uaqtyly sharalar qabyldansa, otbasylyq jәne túrmystyq úrys-keris kezinde jasalghan qylmystardyng kópshiligining aldyn alugha bolar edi. Yaghny bireuding ómiri men densaulyghyn saqtap qalar edik. Múny tәjiriybe kórsetti. Qogham sizderden otbasyndaghy túrmystyq zorlyq-zombylyqqa qarsy tiyimdi әri jýieli is-әreket kýtedi.

Búl mәsele әdiletti memleket qúru ýshin óte manyzdy. Kóptegen әleumettik keselding týp tamyry, sonyng ishinde qylmys kóbine túrmysy nashar otbasylardan bastau alady. Múnday otbasylardaghy zorlyq-zombylyqtar balalardyng sana-sezimine jәne psihikasyna keri әserin tiygizedi. Sondyqtan qúqyq qorghau organdary adamdardyng qúndylyqtar jýiesi men minez-qúlyq modelin ózgertude sheshushi ról atqara alady jәne atqaruy qajet», - dedi Preziydent.

«Qúqyq qorghau organdary әrqashan basty nazarda ústaugha tiyis taghy bir manyzdy mәsele – jol qauipsizdigi dengeyin arttyru. Songhy ýsh jylda jol-kólik oqighalarynyng sany 9 payyzgha ósti. Onyng saldarynan 6,5 mynnan astam azamat qaza tauyp, 55 mynnan astamy jaraqat aldy.

Shyn mәninde, biz jyl sayyn iri eldi mekenderding halqynan aiyrylyp otyrmyz. Búl – elimiz ýshin naghyz qasiret. Biz adamdardyng ómiri men densaulyghy eng basty qúndylyq ekenin ýnemi aitamyz. Sondyqtan jaghdaydy týzeu ýshin jýieli sharalar qabyldau kerek. Eng aldymen, barlyq azamattyng nazaryn jol jýru erejelerin mýltiksiz saqtaugha audaru kerek.

Mәselen, jayau jýrginshilerding kinәsinen tek biyldyng ózinde 164 jol-kólik oqighasy bolyp, saldarynan 24 adam qaza tapty, 142 adam jaraqat aldy. Apattardyng kóptigi jol qauipsizdigi dengeyining avtomobilider sanynyng ósimine say kelmeytinin kórsetedi. Búl jol infraqúrylymyna da, onyng qauipsizdigine jauap beretin qyzmetterding júmysyn úiymdastyrugha da qatysty.

Juyrda ghana elektr samokattaryn jәne basqa da jeke kólik qúraldaryn paydalanu tәrtibin retteytin zang qabyldandy. Endi kólikting jana týrlerin is jýzinde qauipsiz paydalanudy qamtamasyz etu manyzdy», - dedi Memleket basshysy.

Tirkeusiz elge kirgizilgen kólikter turaly...

«El aumaghyna retsiz әkelingen sheteldik kólikter de joldaghy jaghdaydy ushyqtyryp jiberdi. Olar tirkeusiz jýrdi. Múnday kólikterdi tizgindegen jýrgizushiler jol jýru erejesin óreskel búzdy jәne kóbine jazasyz qaldy. Qazir mening tapsyrmam boyynsha búl kólikterding mәselesin qúqyqtyq túrghyda retteu ýshin zandastyru júmystary jýrgizilip jatyr.

Uәkiletti memlekettik organdardyng ýstirt sheshimi osynday kólikterding elge jappay әkelinuine sebepshi boldy. Endi jiberilgen olqylyqtardy týzeuge mәjbýr bolyp otyrmyz. Onyng ishinde Ishki ister ministrligining de qatelikteri bar. Búdan bólek, sheteldik kólikterdi әkelumen jәne ony esepke qongmen ainalysatyn qylmystyq shemalar payda boldy. Oghan polisiya qyzmetkerlerining de qatysy bar. Ádiletti әri qúqyqtyq memlekette býkil qúqyq qorghau jýiesining atyna kir keltiretin múnday zansyzdyqtargha jol berilmeui kerek.

Sondyqtan qúqyq qorghau organdary osy saladaghy mamandarmen jәne azamattyq belsendilermen birlesip, atalghan mәselemen jan-jaqty ainalysuy kerek», - dedi preziydent Toqaev.

«Qylmystyng úiymdasqan týrleri memleket pen qogham ýshin zor qauip tóndiredi. El ishinde bolghan jayttar, sonday-aq tóniregimizdegi geosayasy kenistikte bolyp jatqan oqighalar úiymdasqan qylmystyq toptarmen ymyrasyz kýres jýrgizuding asa manyzdy ekenin kórsetti.

Úiymdasqan qylmystyq top ókilderimen «barmaq basty, kóz qysty» әreketterge barugha, astyrtyn mәmile jasaugha, sybaylastyqqa jol berilmeydi әri qatang tyiym salynady. Olardan qaharman jasaudyng keregi joq. Kezinde Abay «Kýshik asyrap, it ettim, ol baltyrymdy qanatty. Bireuge myltyq ýirettim, ol mergen boldy, meni atty» dep aitqan.

Tayaudaghy oqighalar qylmys әlemining ókilderi, týptep kelgende, memleket pen zangha baghynatyn azamattargha qarsy bas kóterip, sayasy talap qoygha jәne óz degenin jasatugha tyrysatynyn kórsetti», - dedi Preziydent Reseydegi Prigojinning býligin mysal ete otyryp.

«Jalpy zangha baghynu men qúqyq búzushylyqtyng ara-jigin naqty ajyrata bilu qajet. Taghy da qaytalap aitamyn. Qoghamda Zang men Tәrtip qatang saqtaluy kerek. Sonda ghana elimiz ósip-órkendeydi. Búl – myzghymas qaghida.

Qylmyskerlermen kýres ymyrasyz jýrgiziluge tiyis. Birde bir qúqyq búzushylyqty eleusiz qaldyrugha bolmaydy. Múnda úsaq-týiek degen joq», - dedi Toqaev.

Polisiya úrda-jyq qasiyetterden aryluy tiyis!

«Polisiya qyzmetkeri zangha baghynatyn adamgha qúrmetpen qarauy kerek. Al tәrtip búzushylarmen zang ayasynda sóilesu qajet. Adamdy azaptaugha, qinaugha, tyiym salynghan tergeu tәsilderin qoldanugha mýldem jol berilmeydi. Árbir tәrtip saqshysy múny jete týsinuge tiyis.

Kýndelikti júmysta osy talaptar saqtalsa, azamattardyng polisiyagha degen senimi artady. Áriyne, qogham tarapynan da qúrmet boluy kerek. Halyqtyng týsiniginde polisiya azamattardy qorghaushy, qoldaushy, qylmystyng aldyn alushy, zannyng oryndaluyn qadaghalaushy bolugha tiyis.

Ókinishke qaray, qazir el arasynda polisiyanyng kelbeti, bedeli dәl sonday dep aita almaymyz. Tәrtip saqshysynyng zandy talabyna baghynbau, oghan qoqan-loqy kórsetu, tipti, kýsh qoldanu dúrys emes. Osynday әreketterdi dogharu kerek. Múnday jaghdayda búzaqylar jauapsyz qalmauy qajet», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Tәrtip saqshysy sauatty sóilep, ózin layyqty ústauy qajet!

«Áleumettik jelide polisiyagha qatysty týrli beynejazbalar bar. Keybir adamdar qasaqana arandatushylyq jasaydy. Sonday kezde ústamdylyq tanytyp, dóreki әreketterge jol bermeu óte manyzdy. Tәrtip saqshysy sauatty sóilep, ózin layyqty ústauy qajet. Polisiya qyzmetkeri zandardy anyq biluge tiyis, yaghny elimizding zandaryn júrtqa qarapayym tilmen týsindiruge dayyn boluy qajet. Sonda ghana polisiya men halyq arasynda myzghymas kelisim bolady.

Áriyne, ofiyserlerding arasynda kәsiby bilikti, antyna adal azamattar kóp. Sonday qyzmetkerler ózgelerge, әsirese, jastargha ýlgi-ónege kórsetude. Osynday ýzdik qyzmetkerlerdi qoldau qajet.

Erlik kórsetken ofiyser, serjanttar turaly júrt biluge tiyis. Búl – bizding tiyisti ministrlikting jәne jalpy búqaralyq aqparat qúraldarynyng mindeti. Ózderinizge mәlim, memleket ishki ister organdarynyng júmysyn әrdayym joghary baghalaydy», - dedi Preziydent.

«Songhy ýsh jyldyng ishinde naqty sharalar atqaryldy. Jalaqyny birneshe ret kóterdik. Túrghyn ýy tólemderin alatyn qyzmetkerler kóbeydi. Qazir olardyng sany 38 mynnan asty. Últtyq úlangha qoldau kórsetilude. Materialdyq-tehnikalyq bazany nyghaytu ýshin jyl sayyn qomaqty qarjy bólinip otyr. Innovasiyalyq tehnologiyalar engizilude.

Jalpy ishki ister organdaryna qoldau kórsetile beredi. Osynyng bәri azamattardy qorghau jәne qoghamdyq tәrtipti nyghaytu ýshin kerek. Temirdey tәrtip – túraqtylyq pen tynyshtyqtyng kepili.

Men Ministrlik basshylyghy aimaqtargha baryp, júrtpen kezdesip jýrgenin bilemin. Túrghyndardy tolghandyratyn mәseleler az emes. Sonyng bәrin kózben kórip, aqyldasyp, birlesip sheshken dúrys. Sondyqtan biz býgin ishki ister organdarynyng júmysyna qatysty ózekti mәselelerdi talqylaymyz», - dep týiindedi Memleket basshysy.

Abai.kz