2001 jyly ghalymdar ishki qúlaqtan biz bilmegen monitorly nәruyz tauyp, ol  bir sekund ishinde asqan jyldamdyqpen migha habar jetkizetin  jeli ekenin anyqtaghan. Zertteushiler sol sebepten ony prestiyn(prestin) dep ataghan.  Zertteushilerding aituynsha, ol dybysty 10 000 esege deyin úlghaytyp, kez kelgen juan dybysty jinishkertip, al, jinishke dybysty juandata alady eken.

Aluan týrli qústardyng sayraghany, sәbiylerding shat kýlkisi men byldyrlaghan tili... Ásem dybystarsyz ómirimizdi qalay elesteter edik. IYә, biz adam balasy boyymyzda qanday kýrdeli mehanizmder júmys jasap túrghany jayly kóp oilana bermeymiz. Adam - Allanyng sheberligimen múqiyat jobalaghan tanghajayyp jaratylysy,  sheksiz qúdireti men eng kýrdeli  ghajap óneri.

Qúlaq 3 bólimnen túrady: syrtqy, ortanghy, jәne ishki qúlaq. Syrtqy qúlaqqa qúlaq qalqany jatady. Qúlaq qalqany auadaghy dybys terbelisterin qúlaqtyng ishine baghyttaydy. Búl qalqansha dybys kýsheytkish kanalmen jalghasyp jatady. Onyng úzyndyghy 2,5 sm, al diametri 0,7sm. Demek, dybys kýsheytkish kanaldyng kólemi bizding sausaghymyzdan da jinishke. Múnday ontayly pishin men tepe-tendikting saqtaluynan Alla-taghalanyng qúdiretin anyq kóremiz.  Eger qúlaq quysy múnday jinishke bolmaghan jaghdayda, biz qúlaghymyzdy bala kezden-aq zaqymdap alar  edik. Búl Allanyng adamgha degen sheksiz mahabbatynyng aiqyn kórinisi. Adam balasy tym әlsiz.

2001 jyly ghalymdar ishki qúlaqtan biz bilmegen monitorly nәruyz tauyp, ol  bir sekund ishinde asqan jyldamdyqpen migha habar jetkizetin  jeli ekenin anyqtaghan. Zertteushiler sol sebepten ony prestiyn(prestin) dep ataghan.  Zertteushilerding aituynsha, ol dybysty 10 000 esege deyin úlghaytyp, kez kelgen juan dybysty jinishkertip, al, jinishke dybysty juandata alady eken.

Aluan týrli qústardyng sayraghany, sәbiylerding shat kýlkisi men byldyrlaghan tili... Ásem dybystarsyz ómirimizdi qalay elesteter edik. IYә, biz adam balasy boyymyzda qanday kýrdeli mehanizmder júmys jasap túrghany jayly kóp oilana bermeymiz. Adam - Allanyng sheberligimen múqiyat jobalaghan tanghajayyp jaratylysy,  sheksiz qúdireti men eng kýrdeli  ghajap óneri.

Qúlaq 3 bólimnen túrady: syrtqy, ortanghy, jәne ishki qúlaq. Syrtqy qúlaqqa qúlaq qalqany jatady. Qúlaq qalqany auadaghy dybys terbelisterin qúlaqtyng ishine baghyttaydy. Búl qalqansha dybys kýsheytkish kanalmen jalghasyp jatady. Onyng úzyndyghy 2,5 sm, al diametri 0,7sm. Demek, dybys kýsheytkish kanaldyng kólemi bizding sausaghymyzdan da jinishke. Múnday ontayly pishin men tepe-tendikting saqtaluynan Alla-taghalanyng qúdiretin anyq kóremiz.  Eger qúlaq quysy múnday jinishke bolmaghan jaghdayda, biz qúlaghymyzdy bala kezden-aq zaqymdap alar  edik. Búl Allanyng adamgha degen sheksiz mahabbatynyng aiqyn kórinisi. Adam balasy tym әlsiz.

Adamnyng estu jýiesining kýrdeligi sonday, әrtýrli diapozondaghy  tolqyndardyng arasynan qajetti dybysty estip, milliondaghan impulispen aqparattardy migha jedel jetkizedi. Naqtyraq aitqanda, aqparat my qyrtysynyng samay bóligindegi estu ortalyghyna jetkizilip, әp sәtte jýike talshyqtary qanday әreket jasau kerek ekenine  sheshim shygharady.

Taghy bir tanghajayyp jýie - qúlaq balauyzy. Ol shamamen 4 000-gha tarta   týrli  qaldyqtardy syrtqa shygharyp otyrady. Sonymen birge, onyng qúlaqty týrli bakteriyalar men kishkentay jәndikterden qorghap túratyn mehanizmi bar. Osynday jinishke  kanal ózdiginen qalay tazalanyp túrady?  Jaratushy iyemiz  bizding qauipsizdigimiz ýshin balauyz arqyly qúlaqty tazalaytyn óte nәzik әri kýrdeli jýie ornalastyryp qoyghan.

Adam  jaratylysy erekshe bolghany sonshalyqty, ghalymdar әli kýnge deyin tolyq zerttep bitpegen. Adam denesindegi sonday kýrdeli jýiening biri -  qúlaq iyirimi. Ol – san týrli dybystardy asqan shapshandyqpen dereu ajyrata alady. Salystyrmaly týrde aitqanda, ýlken fortepianonyng 240 ishegi men 88 klavishy bolsa, ishki qúlaqtyng ishinde   24 000 ishegi men 20 000 klaviyshi bar. Sondyqtan,  bir sekundtyng ishinde  20 000 dybysty  tanyp, týsine alady ekenbiz. Audiotehnikterding aituynsha,  bizding qúlaghymyz eng jogharghy tehnologiyamen jasalghan kompressor-limitting naghyz ózi.

Songhy jyldary zertteushiler adam aghzasyn qalpyna keltireuding jana әdisin qolgha ala bastady. Zertteushilerding aituynsha, búl janalyq adam mýshesin qalpyna keltiru medisinasynda ýlken jetistikke ainalmaq. Boston ghalymdary adam qúlaghyn jasau ýshin eng aldymen egeuqúiryqty tәjiriybeden ótkizgen. Endi mamandar sol tәjiriybege sýiene otyryp, emdelushining qúlaghyn kompiutermen skanerlep, ýlgisin alyp, odan әri zerthanada dәl sonday qúlaqty aquyzdan ósirudi josparlay bastady. Alayda, búl qúlaqtyng syrtqy formasy tóniregindegi jetistikter ghana. Al, onyng  ishki funksiyasy men jýike talshyqtary arasyndaghy óte nәzik baylanysty iske asyru әste mýmkin emes deydi sarapshylar.

Ras, búl aiqyn belgi, sheksiz qúdiret, asa múqiyattylyqty kerek etetin ýilesimdi is ekeni anyq. Hikmet iyesinen basqa eshkimning qolynan kelmes kýrdeli jaratylysty ozyq tehnologiyamen jabdyqtalghan qanday ónerkәsip, jasay alady? Eshqanday. Búl jayynda qasiyetti qúran: «Allanyng senderge bergen nyghmetin jәne: “Estidik, boy úsyndyq” dep baylaghan sertterindi eske alyndar!»(Mәida sýresi,7),- deydi.

Eger biz ózimizding әrbir demimizben tynys aluymyzdy, jýrek soghysymyzdy ýnemi estiytin bolsaq, qúlaqtyng fokustaushy jýiesi joyylyp keter edi. Mәselen, ainalamyzda bolyp jatqan sansyz dybystardy bir sәtte estiytin bolsaq, densaulyghymyzgha zor ziyan bolar edi. Sondyqtan, miymyz keybir dybystardy avtomatty týrde estirtpeydi, nemese blogtap qoyady. Ol dybystardy biz ózimiz niyettengen kezde  ghana  estiymiz. Midyng estu  qyzmeti ózdiginen  qanday dybystardy estip, qanday dybystardy estimeu kerek ekenin avtomatty týrde sheshedi. «Senderge estu, kóru jәne oilau qabiletin berdi. Áriyne, shýkirshilik etersinder» («Nahl» sýresi, 78).

Mine, qúlaq  dos-jaran men aghayynnyng arasyndaghy ósek-ayandy estip, ózgelerge jan  ýshin emes, jaqsylyqty estip, jaqsylyqqa jaqyndau ýshin berilgen. Eger adam balasy boyyndaghy kýlli ghajayyp qabiletterding (sezim mýsheleri) nyghmet ekenin sezinbey dýniyelik bәz ómirge kýrmelip, ótkinshi, qyzyqqa júmsasa, ómirde berilgen qúndy sezim mýsheleri  aqyrettegi ýlken sotta ýstimizden shaghym jasaytyn kuәgerlerge ainalady. Al, eger berilgen nyghmetke rizashylyq bildirip: «Maghan osynshama nyghmet berip, hikmetti týrde jaratqan kim eken?»,- dep ghibrәtlәnip Alla-taghalanyng rúqsat bergen nәrselerine júmsasaq, aqyrette jaqsy amaldarymyzdy jaqtaytyn kuәgerlerge ainalary sózsiz.

Abai.kz