Filosof Ábdirashit Bәkirúly men dintanushy Dosay Kenjetaydyng Faraby jәne Din taqyrybyndaghy әleumettik jelidegi kishigirim aitysyn Abai.kz oqyrmandarynyng talqysyna úsynghandy jó nsanadyq. 

Ábdirashit Bәkirúly:

- Álemge Aristoteliding shәkirti bolyp, ózi «ekinshi ústaz» atanghan Ál Faraby tek úly filosof qana emes, ol dybystyng fizikasyn matematikamen baylanystyryp, muzyka teoriyasyn jәne notalardy jasap shyqqan, «Muzyka atasy» atanghan zor ghalym boldy.

Sonymen qatar, ol әr elderding muzyka aspaptaryn zerttegen. Olardy jetildirgen.

Qazirgi dinshilder ony «kórnekti din ókili» dep bizge aityp jýr. «Biz ústanghan dindi ol da ústanghan» dep, odan «diny túlgha» jasaghylary keledi.

Alayda, qazirgi din muzykany jәne dombyrany «haram» dep jariyalady. Endeshe, «Muzyka atasy» - Ál Faraby qalaysha olargha «diny bauyrlas» bop shyghady?

Osyny jaqsylap týsindirip berse ghoy bizge, býgingi qadirli imamdar.

Dosay Kenjetay:

- Ábdirashit Bәkirúly degen agham Farabiydi Qasymjanovsha oqydym deydi. Ras sovet kezeninde Qasymjanov, Burabaev siyaqty filosof aghalarymyz Faraby shygharmalarymen ainalysty. ÓZbekstanda Hayrullaev farabitanushy atandy. Biraq olar sol dәuirge sovettik shablongha say farabitanushy boldy. Faraby eniekterin qasaqana júlmalap audarghan mәtinderding qúly, qúrbany boldy. Sosyn metodologiyalyq jútandyghyn qosynyz. Sosyn Faraby terminderi, kategoriyalary, epistemiologiyasy, teoriyalary óz aldyna basqa әlem. Keshe sovettik ateisterding shablonyna engen Farabiydi býgin «islamofobtardyn» shylauyna berip qongha bola ma? Áriyne, joq.

Ábdirashit Bәkirúly:

- Qazaq filosofiyasynyng órleu kezeni Qasymjanovtardan, Abdildinderden, Segizbaevtardan bastalady. Olardan dәris almaghandar, әriyne, olardy bir shablonmen «Kenestik iydeologiya qúly» dey salady. Búl - jala ghana emes, búl - filosofiyalyq diyletanttyq bolyp tabylady.

Ol ústazdar KSRO iydeologiyasymen emes, filosofiyany Batys, sonyng ishinde - Nemis klassikalyq filosofiyasymen iygergen. Sonymen tәrbiyelengen. Soghan say, ózderi de dialektikalyq zertteu әdisterin qoldanghan.

(Ghylymda búl әli de basty zertteu tәsili qalyp otyr, qala beredi).

...Al, Batys (Nemis klassikasy) filosofiyasynyng týpnúsqasy sonau Ejelgi Grek klassikalyq filosofiyasynan tuyndaydy. Búl da filosofiya tarihynda moyyndalghan tújyrym.

(Onyng negizgi ókilderi Sokrat, Platon, Aristoteli).

Osyghan deyin Aristoteli Ejelgi Grek filosofiyasyn týiindeushi sanaldy. Al, shyndyghynda, Ejelgi Grek Filosofiyasyn týiindegen bizding babamyz Ál Farabiy!

(Ekinshi ústaz).

Qasymjanov komandasy Farabiydi osy túrghydan zerttedi. Shyndyghy da sol, Farabiyding bar enbegi, bir sholghanda, Aristotelidi qaytalau siyaqty kórinedi.

Alayda, Faraby Aristoteli ilimin negizge ala otyryp, oghan kommentariy jasau arqyly, óz zamanynyng ghylymy jetistikterimen tolyqtyrady. Faraby Aristotelidi týsinu ýshin, onyng Metafizikasyn 200 ret qaytalap oqydym deydi. Onyng jaratylystanu ilimi de Aristoteliding ghylymy jolyn ýdemeli damytu jolymen qaytalaghandyq. Endeshe, Farabiydi «farabi» etushi janadan Halifat iydeologiyasyna ainalghan islam dini deu - Farabiyge qiyanat.

Farabiydi - Ejelgi Grek klassikalyq filosofiyasynyng songhy ókili dep qarastyrsaq qana - Farabiyge әdil bagha berilgen bolyp shyghady.

Eskertu: Faraby qaytys bolghan song jarty ghasyrdan astam uaqyttan keyin Faraby ilimin resmy islam teologtary teristedi. Ony kәpirge telidi...

Al, qazirgi «teologtar» kerisinshe, Farabiyden ýlken imam jasaghysy keledi. Qalay? Onyng Tanym teoriyasyn oqy - qaydaghy din onda? Onyng Intellekt turaly teoriyasyn oqy - qaydaghy din onda?..

Jalpy, Qasymjanov ketken son, Farabitanuda Qasymjanovqa satqyndyq jasaldy. Men solay oilaymyn! Kimning ne deytini maghan onsha manyzdy emes!

Abai.kz