Men Bekting ózinen búryn «yrymen» tanys boldym. Jalpy Qyrghyz elinde talanttar jetkilikti. Ádebiyet pen ónerde, kino men balette... Men tanityn-tanymaytyn Úly túlghalar az emes...

Shynghys Aytmatov, Qasymaly Jantoshev, Tolomush Okeev, Bolot Shamshiyev, Sýimenkul Chokmorov, Sovetbek Júmadylov, Cholpanbek Bazarbaev, Tattibuby Tursynbaeva, Jamal Seydahmatova, Melis Ubukeev, Mar Baydjiyev, Ashir Chokybaev, Gýlsara Ajiybekova, Súltan Raev, Aktan Arym Kubat, Múratbek Begaliyev t.b.

Jәne qazirgi tandaghy elining sýiikti kompozitory, yrshysy Bek Borbiyev!

Bekting әninde qyrghyz halqynyng әuezi, әueni, sazy, múny jatyr. Onyng «yryn» tyndasang jýreging jylyp, esine qaydaghy-jaydaghy, sonau jylghadaghy kóktemning múzynday jyldar jadyna oralady. Sol bir kóktemde alma gýldep jatqanda, Alataudyng qol jetpes qyrattary qyp-qyzyl, shymqay qyzyl týs - Qyzghaldaqqa oranghanda, odan qalsa manaydyng bәrin siyrenning hosh iyisi anqyp túrghanda...

...ýstindegi appaq mektep formasy tal boyyna jarasqan arshyn tós arudyng aq bantiygi alystan men múndalap shaqyrghan sәtindey... Talas ózeni tolyqsyp, arnasyna syimay erkelep, jaghagha jayghan qúlash-qúlash tolqyndar sanqyldap kelip sarnaghanday... Qúlaqqa tek Bekting akkardeony estilgen...

Kóktemning alghashqy janbyry qúiyp ótken sәtte ekeui de su bolghan. Aq formaly әdemi qyz tufliyin qolyna alyp, alghashqy jauyngha qaramay asfalitpen jalang ayaq ketip barady. Ýsti-basy malmanday su. Aqqu moyyn, arsha tós qyz osylay manyp barady. Qonyr kóilekting ýstindegi appaq forma qyz keudesine jabysyp súlu mýsindi odan ary aishyqtaghan. Dala Danayasy... Qypsha bel... Aq formanyng astyndaghy key sәtte jarq etetin júmyr san, sosyn tyghyrshyqtay baltyr kóktemning alghashqy jauynyn eler emes... Arudyng bota kózderi jalt-júlt etip, qyr múrynnyng úshyndaghy tamshylar qyz kýlkige masayyp tómen qaray susyp barady... Velosiyped jetektegen jigit súludan adasyp qalarday entigip keledi. Ekeui de myna appaq dýniyege dәn riza. Ekeui de birin-biri qimaydy. Nege ekeni belgisiz, qyz ben jigit mәz-meyram kýle beredi. Olar ishtey myna jol, mynau danghyl, myna kókten jaughan núr suy eshqashan, mәngilikke toqtamasa degendey. Búlar Adam Ata Haua Anadan kele jatqan úly jol - mahabbat soqpaghyna týsken ghashyqtar edi. Búlar jastyqtyng jalynyna oranghan Perishteler bolatyn. Ázirge kýnәsiz, taza-tyn... IYә, endi olargha eshkim de bóget bola almaytyn shaq. Óitkeni tabighat ana qyz ben jigitti osylay kezdestirgen. Osylay bir-birine qúmar etken, yntyq qylghan...

Bek Borbiyev әnmen órnek salghan suretshi. «Úlym maghan úqsaghan, Men de oghan úqsagham». Áuenning alghashqy notalarynda akkardeonnyng artqy jaghynan toqtausyz baraban estiledi. Qúddy sening jýregindey dýrs-dýrs. Álde quanysh, әlde qorqu sekildi...

Dýrsildep soqqan dauylpazdan buynyng bosap, tabanyng tayqyp, tizening dirildegen sәtindey. Al aq kóbikke oranghan tenizden sonau terennen yshqyna shyqqan akkardeon arsha eti arsha, borbay eti borsha bop balqyghan. Búl tolghaghy jetken ananyng jan úshyrghan sәtindey. Jaryq dýnie esigin ashatyn Úly Ómirding tughan kezenindey. Sosyn әn bastalghan. Án - Ómir. Án - Ghúmyr.

Jalpy osy akkordeon qyrghyz eline әbden singen últtyq aspap boldy. Qobyzben de yrlaydy, orkestr de jarasqan. Qadyr Myrzaliyev kókemning dombyra jayly aitqanynday «naghyz qyrghyz qyrghyz emes, naghyz qyrghyz akkordeon» siyaqty.

Arada jyldar ótken. Bayaghy aru býginde balasyn jetektegen әdemi kelinshek. Moynynda gýldi jenil oramal. Qara kostum shalbar. Biyik óksheli tufli. Qolyndaghy kishkene qara sumkasy ghana onyng súlu, bekzat әiel ekenin pash etkendey. Ýstinde qara plash. Kózinde kózildirik, úzyn boyly kórikti jigit buyny dirildep shóge bergen. Ol da, janaghy súlu әiel de birine-biri qarap qalghan. Úzaq túra bergen. Sebebi 5-6 jastaghy kishkentay sýikimdi bala balmúzdaghymen birge jigitting ayaghyna kep sýrinip qúlady. Jigit sәbiydi lezde kótergen. Kótergen de qúshaghyna qysqan. Tanys iyis. Apyr-ay, mynau mening apamnyng iyisi emes pe? Qúlynshaq, qaydan kelgen perishtesin? Álde sen be?  Shynymen sen... sen... menin... Nege óne boyym iyip, qorghasynday balqyp barady? Nege myna sәby meni jatyrqamay qúshaghyma tyghyla týsedi? Nege mening jýregim jylap qoya berdi? Apyrma-ay, mynau túrghan senbisin? Sonda qalay?

Jastyq baghyn arman qostaghan

Taghdyr bizdi kalay qospaghan...

Erkeletip essiz sýiesin....

Úlyndy sen maghan úqsaghan.

Baqyt baghy kýiip qospaghan.

Taghdyr bizdi sonda qospaghan,

Eljireumen ýnsiz jýresin

Úlyndy sen maghan úqsaghan.

Úlyng maghan maghan úqsaghan.

Men de oghan úqsagham,

Qaray almay kózine.

Qaray almay tomsaram,

Átteng kózge jas alam.

Átteng qaytyp keshe alam,

Ótken kýnder qaytyp oralsa...

Qadyryna jete alam...

Olar osylay birneshe jyldan song kezdesken. Parktegi balmúzdaq satqan alanda olar osylay úshyrasqan.

Ótken ómir, qayta kelmes kýnder... Qatelik pe, taghdyr ma, ony ózgeler aita jatar... Al, myna balaqay dәl menen aumay qapty-au...

Nege ekenin bilmeymin, osy әuendi estisem Tolomush Okeevting «Qyzyl alma» filimi eske týsedi. Tenizshining formasyndaghy jap-jas Suymenkul men ýlbiregen Tattibubi. Ekeui tek mahabbattyng kórki emes, Qyrghyz kinosynyng simvoly ispetti! Qos shynary siyaqty!

Bek osy bir kishkentay «yrymen» qanday ómir iyirimin bere bilgen?..Men «yrshynyn» búl әnin «Qyzyl oramaldy shynarym mening shyraylym» spektakliede qoldandym. Búl әn qazir Qazaq elining sýiikti әueni bop ketti. Estradada hit degen termin bar. Qazirgi tanda Qazaq teatryndaghy hit spektakli osy. «Qyzyl oramal» desem asyra aitqandyq bolmas...

Borbiyev osy «yryn» Shynghys Aytmatovtyng shygharmasyna arnaghanday. Úly túlghalardyng keyde osylay óner aidynynda kezdesetin sәtteri bolady. Bek Borbiyev naghyz halyqtyng «yrshysy». Ol keshegi Asankaly Kerimbaev, Qazaqbay Týgelbaev salghan eldin, halyqtyng sýrleuine týsken jigit. Beka dosym, ini dosym... Men sendey bauyrym baryna, Alataudyng ar jaghynda keshegi Shynghys Aytmatov aghamday, Tolomush Okeev, Bolot Shamshiyev kókemderdey maghan ystyq jannyng birisin. Sen qazir naghyz der shaghyndasyn. Sening tvorchestvalyq Alatauyng әli alda. Óitkeni Sen sol Alatauda ósken shynarday biyiksin! Aman bol!

Talghat Temenov,

QR Halyq artiysi, rejisser

Abai.kz