Dýisenbi, 28 Qazan 2024
Aqmyltyq 1497 2 pikir 24 Qazan, 2024 saghat 16:49

BRIKS sammiyti hәm Putinning «qarsy soqqysy»

Suret business-gazeta.ru saytynan alyndy.

Putin ózining «qarsy soqqysyna» qalqan retinde BRIKS-ti Batyspen kýreste paydalanugha bel sheshe kiriskenin әlemdik sarapshylar jazyp jatyr. Anyghy BRIKS sayasi-ekonomikalyq shoqpar retinde Resey men Irangha qazir auaday kerek bolyp túr. Kesheli-býgin Tatarstannyng Qazanynda ótip jatqan BRIKS jiyny turaly saraptamyzdy Abai.kz oqyrmandarynyng talqysyna úsynamyz...

BRIKS BASQOSUYNA KIMDER QATYSUDA?

Kremliding mәlimetinshe, shaqyrylghan 38 elding tek 22-si ghana Qazangha óz kóshbasshylaryn jibergen. Al 6 memleket atalghan sammitke qatysudan mýldem bas tartqan.

Resey men Euraziyany zertteu jónindegi Karnegy Berlin ortalyghynyng diyrektory Aleksandr Gabuev: «Atalghan sammit Putinning «qarsy soqqy» jasau әreketi. Putin Ukrainadaghy soghysyn «eski әlemdik tәrtipti búzyp, janasyn qúrugha kómektesetin aldynghy qatarly jasaq» jәne «BRIKS - osy jana әlemdik tәrtipting eng quatty jәne ókiletti qúrylymy» dep kórsetuge tyrysuda», - deydi («The New York Times» gәzeti).

PUTINNING «QARA SOQQYSY»

Aleksandr Gabuev: «Vladimir Putin Qazandaghy BRIKS sammiytining kómegimen Batystyng Reseydi oqshaulay almaghanyn jәne onyng jana seriktesterin tarta otyryp, oghan belsendi týrde qarsy túrugha dayyn ekenin kórsetuge tyrysuda. Biraq BRIKS-tegi kópshilikti Resey emes, onyng әlemdegi ekinshi iri ekonomika retinde Qytaygha jaqyndyghy qyzyqtyrady. Al AQSh-qa qarsy kýresti birlestikting eski mýsheleri de, oghan qosylugha qyzyghushylyq tanytqandar da qalamaydy», - deydi.

Resey qúramyndaghy Tatarstan astanasynda ótip jatqan BRIKS qúramyna tek Braziliya, Resey, Ýndistan, Qytay men OAR ghana emes, sonday-aq, Iran, Mysyr, Efiopiya jәne BAÁ kiredi.

Putin ýshin BRIKS AQSh-tyng әlemdegi ýstem orny men halyqaralyq qarjy jýiesindegi dollargha núqsan keltiretin qúraldardyng birine ainaldy. Byltyrghy sammitte BRIKS valutasyn qúru turaly (nәtiyjesiz) sóz boldy, al biylghy sammitte dollarsyz esep aiyrysugha mýmkindik beretin tólem jýiesi talqylandy.

BRIKS RESEY, IRAN MEN QYTAYGhA TIYIMDI

Múnday jýie batys sanksiyalarymen halyqaralyq esep aiyrysudan ýzilgen Resey men Iran jәne әlemdik qarjy operasiyalaryndaghy yuani ýlesin úlghaytu tәsili retinde dollarsyzdandyrudy qarastyratyn Qytay ýshin óte tiyimdi. Biraq aimaqtaghy Qytaygha qarsy shyghyp, Batys elderimen jaqsy qarym-qatynas ornatqan Ýndistangha tiyimsiz.

ÝNDISTAN BATYSPEN QAQTYGhYSTY QALAMAYDY!

Ýndistan Syrtqy ister ministrligining búrynghy hatshysy jәne Reseydegi elshi Kanval Sibal: «Dely ýshin BRIKS-ting qúndylyghy halyqaralyq jýieni Batysqa qarama-qarsy kýshke ainaldyru emes, oghan teng qúqyqty qarym-qatynas ornatu bolyp tabylady. Biz ýshin Qúrama Shtattar bolashaq ósuimiz, tehnologiyalarymyz jәne olargha qol jetimdiligimiz túrghysynan eng manyzdy seriktes bolyp tabylady.

Sondyqtan BRIKS-ting ekonomikalyq-sayasy maydandarda Batyspen qaqtyghystyng ortalyghy boluyn qalamaymyz. Biz BRIKS ayasynda belsendi yntymaqtastyqty jәne konfrontasiya emes, kooperasiya rejiyminde halyqaralyq jýieni qalyptastyru ýshin ontayly kýn tәrtibimen júmys isteudi qalaymyz», - dep mәlimdedi («Washington Post» gazeti).

OAR-GhA RESEYMEN ÁSKERY ODAQTASTYQ ÚNAMAYDY!

Ontýstik Afrika Respublikasynyng BRIKS-qa qatysty pozisiyasy da osyghan úqsas.

«OAR-dy eng aldymen NATO-men nemese Euroodaqpen qarsy túru emes, ekonomikalyq mýmkindikter qyzyqtyrady.

Búl jerde sayasatkerlerge Reseymen әskery odaq iydeyasy únamaydy - búl olar qalaghan nәrse emes. Ontýstik Afrika Mәskeumen, Vashingtonmen jәne Brusselimen jaqsy qarym-qatynas ornatudy ghana qalaydy», - deydi Keyptaun uniyversiytetining sayasy zertteuler fakulitetining dekany, professor Zveletu Jolobe.

BEYTARAP POZISIYa KIMDERGE TIYIMDI?

Sarapshylardyng pikirinshe, beytaraptyqty AQSh-pen jaqsy qarym-qatynas ornatqan Braziliya da saqtap qalugha tyrysady.

Saud Arabiyasynyng múrager hanzadasy Mohammed ibn Salman syrtqy ister ministrin ghana jiberip, sammitke shaqyrudy qabyldamady.

Al Qazaqstan úiymgha kiruge shaqyrudan bas tartty (osy qadamy ýshin Reseyge kókónis pen bidaydy eksporttaudan qaghyldy).

Armeniya Qazaqstannan keyin BRIKS-ke qosylu josparynyng joqtyghyn mәlimdedi.

«Armeniya BRIKS mýshesi boludy josparlap otyrghan joq», - dep mәlimdedi Armeniyanyng viyse-premieri Mger Grigoryan.

Birlestikting basqa elder ýshin tartymdylyghy onyng keybir mýshelerining sayasy beyimdeluinde jәne Mәskeumen yntymaqtasu niyetinde emes, Qytaydyng ekonomikalyq quatynda jatyr. Elder búl birlestikke qatysudan ekonomikalyq payda izdeude. Shyndyghynda, Qytay aqshasyn óz ekonomikasyna tartqysy keletinderding sanasy myngha, oiy ongha bólinude.

Abai.kz

2 pikir