«Qazaqstan Respublikasyn qorghau - onyng әrbir azamatynyng qasiyetti paryzy men mindeti». Ata Zanda jazylghan osy bir sózdi qazaq jastary boyyna sinirip ósti.

Áskerge Otan aldyndaghy boryshyn óteymin dep kelgen azamat memleket qauipsizdigine qalay jauapty bolsa, memleket te sarbaz taghdyry ýshin jauapty.

Ásker - búl memleketting qaruly kýshi. Territoriyasynyng býtindigining kepili. Áskery qyzmetkerlerding basty mәndeti – elimizdi syrtqy jәne ishki qauipterden qorghau, últtyq qauipsizdikti qamtamasyz etu jәne beybitshilikti saqtau. Osy orayda, ne sebepti bizding beybit memlekette әskerdegi sarbazdardyng «júmbaq ólimi» kóbeydi degen zandy saual tuyndaydy.

Basty sebep retinde – «әskerdegi әlimjettik» aitylady. Endeshe, nege әli kýnge deyin búl mәsele óz sheshimin tappay keledi? Sarap qylyp kóreyik:

Songhy uaqytta «әskerde kóz júmdy» degen bir sarbazdyng topyraghy suymay jatyp, ekinshi sarbazdyng qazasy turaly aqparat jeliler men BAQ-tarda jariyalanyp jatyr.

Jaqynda ghana «Oymasha» poligonynda oqqa úshqan sarbazdyng әkesinin: «Jalghyz úlymnan aiyryldym», - dep shyryldaghan ýni býkil qoghamdy dýr silkindirip, ýreydi ýdete týsti.

Búl qayghyly jaghdaydan kóp úzamay jatyp, «10810 әskery bólimine jaqynda ghana barghan әskery qyzmetker kóz júmdy» degen habar taghy tarady.

Osy mazmúndaghy janalyqtardan keyin Qazaqstan qoghamynda әskerge degen senim azaydy. Halyq óz balalaryn, jaqyndaryn әskerge jiberuge tartynyp jatqany jәne shyndyq.

Al QR Qorghanys ministrining tәrbie jәne iydeologiya júmystary jónidegi orynbasary Shayh-Hasan Jazyqbaev: «Ýreylenetin eshtene joq, әskerde jýrgen sarbazdar 24 saghat qadaghalauda», -deydi. Eger әskery qyzmetkerler 24 saghat qadaghalauda bolsa, ne sebepti qayghyly oqighalar sany azaidyng ornyna, kóbeyip jatyr? Qylmysty oqighalar qashan toqtaydy, әskerdegi әlimjettik basyla ma, ata-ana kóz jasyna, sarbazdar ómirine kim jauapty?

Shayh-Hasan Jazyqbaev әskery qyzmetkerler ólimi men jaralanuynyng basty negizgi sebebi – qaru-jaraq jәne tehnikany qoldanu kezindegi qauipsizdik sharalarynyng saqtalmauy, qyzmetten tys uaqytta bolghan jol-kólik oqighasy nemese auyr syrqattan, key jaghdayda otbasynda bolghan túrmystyq mәseleler negizinde suisid dep ataghan bolatyn. Yaghni, songhy uaqytta oryn alghan búl jaghdaylardyng 90 payyzy әskery qyzmetpen baylanysty emes degendi algha tartty. Búghan deyin de Ýkimet pen әskery bólimsheler sarbazdar «otbasyndaghy jaghdaylargha baylanysty suisid jasaytynyn, әskery qyzmetke qatysy joq sebeppen qaza tabatynyn» aitqan edi.

Biraq marqúm bolghan sarbazdardyng ata-analary búl pikirlerge mýlde kelispeydi. Ata-analar «balalary әskerde әlimjettikten nemese qysymnan qaza boldy» dep kýdiktenedi. Songhy janalyqtarda әskery qyzmetkerlerding ózi әskerde bir bilmestikpen jasalghan qatelikting ózine auyr jaza qoldanatynyn, qysym, әskery әlimjettikting jii oryn alatyndyghyn aitqan bolatyn...

Áskery prokuraturanyng bergen deregi ne kóz jýgirtsek: 2020 jyldan beri elimizde 270 әskery qyzmetker kóz júmghan eken. Onyng ishinde ofiyser, merzimdi qyzmettegi әskery sarbaz da bar.

«Azattyq» statistikasyne kóz salsaq: Tórt jylda 310 sarbazdan aiyrylatyn bolsaq, jylyna 77 jas jigit qyrshynynan qiylady degen sóz.

Elde әsker men әskery qyzmetkerler turaly suyt habar kóbeygen tústa preziydent Qasym-Jomart Toqaev: «Ár ata-ana әskerge ketken balasyn memleketke senip tapsyrady. Sondyqtan sarbazdardyng densaulyghy men qauipsizdigine,eng aldymen armiya basshylyghy jәne qúqyq qorghau mekemelerining basshylary jauapty», - dep aitqan bolatyn.

Biraq «ulysmedia.kz» aqparat sayty qorghanys ministri Ruslan Jaqsylyqovqa, ÚQK Shekara qyzmetining bastyghy Erlan Aldajúmanov pen Últtyq úlannyng bas qolbasshysy Erkin Botaqanovqa joldaghan saualdarynda naqty jauap ala almaghan. Basqa vedomstvolar bergen naqty sandy kórsetpey, Qorghanys ministrligining adam ómirin payyzdarmen túspaldap kórsete salghany qalay? Adam ómiri-belgili bir payyzdarmen ólshene me?

Ministr Jaqsylyqov basqaratyn vedomstvosynyng jauaby da kereghar: «Áskery qyzmetshiler asyghys әreketter jasaydy», -dep jauapkeshilikti sarbazdardyng ózine ysyrghysy keledi de, taghy bir jauabynda «jauapkershilikten qashpaymyz» dep aqtalady» (Búl aqparat kózi «ulysmedia.kz» saytynan alyndy).

Arujan Bayjan

Abai.kz