Túraqty damu maqsattarynyng (TDM) 6-shy tarmaghy “Taza su men sanitariyany qamtamasyz etu” dep atalady. Búl maqsattyng negizgi mindeti – barshagha taza auyz sugha qoljetimdilikti qamtamasyz etu, su resurstaryn tiyimdi basqaru jәne sanitarlyq jaghdaydy jaqsartu arqyly qoghamnyng ómir sapasyn arttyru.

Auyz su – adam ómirining ajyramas bóligi. Degenmen, qazirgi uaqytta әlemde 2 milliardtan astam adam taza auyz sugha qol jetkize almay otyr. Sudyng tapshylyghy ekologiyalyq, ekonomikalyq jәne әleumettik mәselelerdi tudyryp, kóptegen elderde densaulyq saqtau men ómir sapasyna keri әser etude. TDM 6-maqsaty kelesi mindetterdi qamtidy:

- Barshagha auyz sugha qoljetimdilikti qamtamasyz etu;

- Sanitariya jәne gigiyena jaghdayyn jaqsartu;

- Su resurstaryn tiyimdi paydalanu jәne ekojýielerdi saqtau;

- Sudy lastanudan qorghau jәne qaldyqtardy qayta óndeu.

Qazaqstan – su resurstarynyng kólemi jaghynan tapshy elder qatarynda. Eldegi ózender men kólderding 50%-dan astamy transshekaralyq sipatqa iye, búl sugha tәueldilikti arttyrady. Su tapshylyghy әsirese auyldyq jerlerde aiqyn seziledi. Auyldyq túrghyndardyng edәuir bóligi sapasyz su kózderin paydalanyp keledi, búl halyqtyng densaulyghy men ómir sýru sapasyna tikeley әser etedi.Memleket búl mәseleni sheshu ýshin birneshe strategiyalyq baghdarlamalardy jýzege asyryp jatyr. Sonyng ishinde “Aq búlaq” jәne “Taza su” baghdarlamalary arqyly auyldyq aimaqtardy taza auyz sumen qamtamasyz etu júmystary jýrgizilude.TDM 6-nyng basty basymdyqtarynyng biri – su resurstaryn tiyimdi basqaru.

Qazaqstanda klimattyng ózgerui men ónerkәsiptik lastanu su ekojýielerine keri әserin tiygizip otyr. Sudy lastanudan qorghau, taza auyz sugha qoljetimdilikti qamtamasyz etu jәne sanitarlyq jaghdaydy jaqsartu – kýrdeli, biraq sheshimi bar mәseleler. Qazaqstan búl baghytta halyqaralyq tәjiriybeni qoldanyp, jahandyq bastamalargha qosyluda. Mysaly, BÚÚ men Dýniyejýzilik bankpen birlesken jobalar ayasynda su infraqúrylymyn damytu júmystary jýrgizilude.Sonday-aq, zamanauy tehnologiyalardy paydalanu, әsirese su tazartu qondyrghylaryn janartu jәne auyldyq jerlerge su jetkizu mәselesin sheshu manyzdy. Búl baghytta jas ghalymdar men studentterding róli erekshe. Olardyng innovasiyalyq iydeyalary su resurstaryn tiyimdi basqarudyng jana sheshimderin úsyna alady.TDM 6-maqsaty – tek sugha qoljetimdilikti arttyrudy ghana emes, sonymen birge adamdardyng densaulyghy men ómir sapasyn jaqsartudy kózdeydi. Qazaqstan ýshin búl maqsatty jýzege asyru tabighy resurstardy saqtau jәne bolashaq úrpaqqa taza ekojýie qaldyrudyng kepili.

Taza su men sanitariya – túraqty damudyng negizgi tirekteri. Árbir azamat sudy ýnemdep, ony lastamaugha jauapkershilikpen qarasa, búl maqsatqa qol jetkizu joly әldeqayda jenildey týsedi. Qazaqstannyng búl baghyttaghy tabysy tek ekonomikalyq damudyng ghana emes, azamattardyng sanaly әreketterine de baylanysty.

Temirbolat N.

Ál-Faraby atyndaghy QazÚU Zang fakuliteti qylmystyq qúqyq, qylmystyq is jýrgizu jәne kriminalistika kafedrasynyng oqytushysy

Abai.kz