Sәrsenbi, 12 Aqpan 2025
Biylik 243 16 pikir 12 Aqpan, 2025 saghat 14:46

Elimizdegi sheteldik úiymdargha tyiym salyna ma?

Suret: Tobol infodan alyndy

Deputat Irina Smirnova Qazaqstan Premier-ministri Oljas Bektenovke deputattyq saual joldap, elimizdegi sheteldik úiymdardyng qyzmetine qatysty mәselelerdi kóterdi.

Onyng aituynsha, USAID qyzmetine qatysty ótken plenarlyq otyrysta aitylghan deputattyq saual qoghamda ýlken rezonans tudyrdy. Qazaqstandyqtar ózderine syrttan tanylatyn bóten qúndylyqtargha, jastardy teris jolgha baghyttaytyn iydeyalargha narazy ekenin bildirude.

Deputattyng mәlimetinshe, AQSh-tyng arnayy ókili jaqynda "Azattyq radiosy" men "Amerika dauysy" sekildi amerikalyq salyq tóleushiler qarjylandyratyn BAQ-ty jabudy úsyndy. Búl bastamany Ilon Mask ta qoldap, atalghan mediaresurstardy "qyzyqsyz, radikaldy solshyl iydeologiyany ústanatyndardyng dialog alany" dep syngha aldy.

Irina Smirnovanyng aituynsha, Qazaqstanda shetelden qarjy alatyn 200-ge juyq ýkimettik emes úiym (ÝEÚ) bar, olardyng 70%-y AQSh-tyng әrtýrli qorlarynan qarjylandyrylghan. Ýkimetting resmy derekterine sәikes, elimizde 165 sheteldik donor úiym júmys isteydi. Olardyng jalpy sany: 53 halyqaralyq úiym, 31 sheteldik memlekettik úiym, 81 sheteldik jәne qazaqstandyq ÝEÚ.

Deputat Qazaqstandaghy kóptegen sheteldik qorlardyng qyzmeti sayasy mýddelerdi jasyryp, "medialyq qoldau", "adam qúqyqtaryn qorghau", "toleranttylyqty arttyru" degen jeleumen jýzege asyrylatynyn atap ótti. Búl úiymdar qoghamgha qanshalyqty payda әkeletini nemese kerisinshe, ziyan tiygizetini turaly naqty jauap beru qajettigin aitty.

Irina Smirnova birqatar elderde sheteldik úiymdardyng qyzmetin retteu ýshin arnayy zandar qabyldanghanyn mysalgha keltirdi. Mysaly, Izraili (2016 j.), Qytay (2017 j.), Avstraliya (2018 j.), Úlybritaniya (2023 j.), Fransiya (2024 j.) sheteldik agentter turaly zandardy engizdi. Búrlardyng qatarynda Resey de bar.

Sonday-aq, AQSh-ta 1938-jyldan beri "Sheteldik agentterdi tirkeu turaly" zang qoldanysta bar. Búl zang sayasat, aqparattyq qyzmet, lobbizm jәne qarjylandyru mәselelerin naqty retteydi.

Deputat Qazaqstangha da osynday tәjiriybeni engizip, sheteldik úiymdardyng qyzmetin aiqyndaytyn últtyq zannamany әzirleudi úsyndy. Sonymen qatar, gumanitarlyq jәne ghylymy úiymdardy búl tizimge engizbeu qajettigin atap ótti.

«Bizding basty maqsatymyz – últtyq mýddeni qorghau. Qazaqstandyqtargha syrttan tanylatyn qúndylyqtardy toleranttylyq dep kórsetuge, al propagandany tәuelsiz jurnalistika dep ataugha jol bermeuimiz kerek, – dedi Irina Smirnova.

Deputat búl mәseleni zandy týrde retteu qajettigin atap ótip, Ýkimetten deputattyq saualgha belgilengen merzimde jazbasha jauap berudi talap etti.

Abai.kz

 

16 pikir