دەپۋتات يرينا سميرنوۆا قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، ەلىمىزدەگى شەتەلدىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتىنە قاتىستى ماسەلەلەردى كوتەردى.

ونىڭ ايتۋىنشا، USAID قىزمەتىنە قاتىستى وتكەن پلەنارلىق وتىرىستا ايتىلعان دەپۋتاتتىق ساۋال قوعامدا ۇلكەن رەزونانس تۋدىردى. قازاقستاندىقتار وزدەرىنە سىرتتان تاڭىلاتىن بوتەن قۇندىلىقتارعا، جاستاردى تەرىس جولعا باعىتتايتىن يدەيالارعا نارازى ەكەنىن بىلدىرۋدە.

دەپۋتاتتىڭ مالىمەتىنشە، اقش-تىڭ ارنايى وكىلى جاقىندا "ازاتتىق راديوسى" مەن "امەريكا داۋىسى" سەكىلدى امەريكالىق سالىق تولەۋشىلەر قارجىلاندىراتىن باق-تى جابۋدى ۇسىندى. بۇل باستامانى يلون ماسك تا قولداپ، اتالعان مەديارەسۋرستاردى "قىزىقسىز، راديكالدى سولشىل يدەولوگيانى ۇستاناتىنداردىڭ ديالوگ الاڭى" دەپ سىنعا الدى.

يرينا سميرنوۆانىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا شەتەلدەن قارجى الاتىن 200-گە جۋىق ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم (ۇەۇ) بار، ولاردىڭ 70%-ى اقش-تىڭ ءارتۇرلى قورلارىنان قارجىلاندىرىلعان. ۇكىمەتتىڭ رەسمي دەرەكتەرىنە سايكەس، ەلىمىزدە 165 شەتەلدىك دونور ۇيىم جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ جالپى سانى: 53 حالىقارالىق ۇيىم، 31 شەتەلدىك مەملەكەتتىك ۇيىم، 81 شەتەلدىك جانە قازاقستاندىق ۇەۇ.

دەپۋتات قازاقستانداعى كوپتەگەن شەتەلدىك قورلاردىڭ قىزمەتى ساياسي مۇددەلەردى جاسىرىپ، "مەديالىق قولداۋ", "ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ", "تولەرانتتىلىقتى ارتتىرۋ" دەگەن جەلەۋمەن جۇزەگە اسىرىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇل ۇيىمدار قوعامعا قانشالىقتى پايدا اكەلەتىنى نەمەسە كەرىسىنشە، زيان تيگىزەتىنى تۋرالى ناقتى جاۋاپ بەرۋ قاجەتتىگىن ايتتى.

يرينا سميرنوۆا بىرقاتار ەلدەردە شەتەلدىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتىن رەتتەۋ ءۇشىن ارنايى زاڭدار قابىلدانعانىن مىسالعا كەلتىردى. مىسالى، يزرايل (2016 ج.), قىتاي (2017 ج.), اۆستراليا (2018 ج.), ۇلىبريتانيا (2023 ج.), فرانتسيا (2024 ج.) شەتەلدىك اگەنتتەر تۋرالى زاڭداردى ەنگىزدى. بۇرلاردىڭ قاتارىندا رەسەي دە بار.

سونداي-اق، اقش-تا 1938-جىلدان بەرى "شەتەلدىك اگەنتتەردى تىركەۋ تۋرالى" زاڭ قولدانىستا بار. بۇل زاڭ ساياسات، اقپاراتتىق قىزمەت، لوببيزم جانە قارجىلاندىرۋ ماسەلەلەرىن ناقتى رەتتەيدى.

دەپۋتات قازاقستانعا دا وسىنداي تاجىريبەنى ەنگىزىپ، شەتەلدىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتىن ايقىندايتىن ۇلتتىق زاڭنامانى ازىرلەۋدى ۇسىندى. سونىمەن قاتار، گۋمانيتارلىق جانە عىلىمي ۇيىمداردى بۇل تىزىمگە ەنگىزبەۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

«ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز – ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ. قازاقستاندىقتارعا سىرتتان تاڭىلاتىن قۇندىلىقتاردى تولەرانتتىلىق دەپ كورسەتۋگە، ال پروپاگاندانى تاۋەلسىز جۋرناليستيكا دەپ اتاۋعا جول بەرمەۋىمىز كەرەك، – دەدى يرينا سميرنوۆا.

دەپۋتات بۇل ماسەلەنى زاڭدى تۇردە رەتتەۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتىپ، ۇكىمەتتەن دەپۋتاتتىق ساۋالعا بەلگىلەنگەن مەرزىمدە جازباشا جاۋاپ بەرۋدى تالاپ ەتتى.

Abai.kz