Býgin Burabaydyng tórinde kezekti Últtyq Qúryltay ótip jatyr. Qúryltaygha qatysqan Preziydent Qasym-Jomart Toqaev ózining úsynystaryn jәne Últtyq Qúryltay mýshelerining úsynystaryn talqygha saluda.

Qasym-Jomart Toqaev:

«Eng aldymen býgin Amal kýni barshanyzgha qútty bolsyn degim keledi. Qystan aman-esen shyghyp, aghayyn-bauyrmen kórisu – ejelden kele jatqan ata dәstýrimiz. Búl kýn – Áz-Nauryzdyng bastauy. Elimizding tól merekesi biyl da qasiyetti Oraza aiyna oraylas kelip otyr. Qasterli meyramdarymyz halqymyzdy iygi amaldar jasaugha ýndeydi. Asyl qasiyetterimizdi keninen dәripteydi. Qúryltaydyng úlyq merekelermen qatar ótip jatqany – jaqsylyqtyng nyshany», - dedi.

Últtyq Qúryltay ótkizu turaly óz sheshimi men oiyn ortagha salghan Memleket basshysy óz sózinde bylay dedi:

«Osydan ýsh jyl búryn nauryz aiynda arnayy Joldau jariyaladym, ony bilesizder. Elimizdi týbegeyli janghyrtu ýshin auqymdy reforma jasaytynymyzdy aittym. Sol kezde alghash ret Últtyq Qúryltay turaly bastama kóterdim.

Ýsh jyldyng ishinde Qazaqstan jana túrpatty el boldy. Sayasy reformalar jan-jaqty ózgerister jasaugha mýmkindik berdi. Jalpyhalyqtyq referendum arqyly Ata zangha týzetuler engizildi. Parlamentting qúzyry keneydi, Ýkimetting jauapkershiligi artty. Adam qúqyqtaryn qorghau jýiesi jaqsardy. Konstitusiyalyq sot qúryldy. Sheshim qabyldau ýderisine azamattardyng belsene qatysuyna jol ashyldy. Basqa da baghyttarda manyzdy reformalar jasaldy», - dedi.

Sonymen birge el basshysy óz kezeginde jergilikti biylik týbegeyli janghyrtylghanyn, ýsh jyldan astam uaqyt ishinde auyl әkimderining 72 payyzy janarghanyn, onyng ýshten biri – búryn memlekettik qyzmette bolmaghan azamattar ekenin algha tartty. Ári reformalar qatarynda pilottyq joba retinde audandar men oblystyq manyzy bar qalalardyng 45 әkimi saylanghanyn, biyldan bastap barlyq audan әkimderin halyq tikeley saylaytynyn, týrli dengeydegi mәslihat saylauy ókildi biylik organdarynyng júmysyna tyng serpin bergenin de atap ótti.

Osyghan deyin ýsh kezek ótken Últtyq Qúryltaydyng júmysyna qatysty qoghamdyq pikir liyderlerining oiyn bildik.

Suret: wikimedia.org saytynan alyndy.

Sәule Dosjan, jazushy:

– Zamanynda babalarymyz elge, tughan jerge, Otangha qatysty mәselelerdi Qúryltayda bas qosyp sheship otyrghan. Sol tarihy dәstýrdi Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaev Úlytauda janghyrtty.

Qúryltay – qoghamnyng ózekti mәselelerin anyqtap, talqylap, olardy jýieli sheshu jolyn qarastyrady. Býginde ýsh mәrte bas qosqan Qúryltaydy – Úly Kenesterding zaman aghymyna say modernizasiyalanuy dep baghalap jatyr halyq.

Men Úlytaudghy, Týrkistandaghy, Atyraudaghy Qúryltaygha qatysyp, halyqtyng aitqan úsynystaryn seksiya otyrystarynda jetkizdim. Atyraudaghy Últtyq Qúryltayda 300-ge juyq mәsele talqylanyp, 40 bólimnen túratyn jýieli jospar qabyldanghan.

Nәtiyjesinde әiel qúqyghy men bala qauipsizdigin kýsheytu, veyp saudasyna tyiym salu, memlekettik nagradalar men onomastika, vandalizm men oiyn biznesin shekteu turaly zang jobasy, esirtki óndirudi jәne satudy úiymdastyrghany ýshin qylmystyq jauapkershilikti kýsheytu ýshin on zang jobasy qabyldanyp, el iygiligine qoldanyluda.

Suret: azattyq-ruhy.kz saytynan alyndy.

Jarqynbek Amantayúly, QR Parlamenti Mәjilisining deputaty:

– Qúryltay – qazaq halqynyng tarihy dәstýrlerimen baylanysty, ejelgi zamandardan beri elding ortaq mәselesin talqylaytyn kenes bolghan-dy. Tarihy sabaqtastyqty Preziydent Qasym-Jomart Toqaev jalghastyryp, 2022 jyly 16 mausymda Últtyq qúryltaydyng alghashqy otyrysyn Úlytau oblysynda ótkizdi. Sóitip, Qúryltay alany – konsulitativtik-kenesshi organ retinde qúrylyp, qalyptasty. Býginde halyq asygha kýtetin, kýn tәrtibinde eldik mәseleler kóteretin biregey platformagha ainaldy.

Zerdelep kórsek, әr jyl ótken Qúryltayda kóterilgen mәselelerding de auqymy keneyip keledi. Osyghan sәikes ol jerde aitylghan mәselelerge baylanysty qabyldanatyn sheshimder men beriletin tapsyrmalar da óte manyzdy. Aytalyq, byltyrghy ótken qúryltayda 300-ge juyq mәsele aitylyp, 40 bettik jospar dayyndaldy.

Búnyng ózi Últtyq Qúryltaydyng mәni men manyzynyng qanshalyqty joghary ekenin aighaqtaydy. Al biyl Burabaydyng tórinde ótip jatqan Qúryltayda da keleli dýniyeler kezen-kezenimen jýzege asatynynda kýmәn joq. Ótken Qúryltaylarda aitylghan mәseleler jóninde bizding Parlament qabyrghasynda Preziydentimizding tapsyrmalary zang negizinde jýzege asyp, kóptegen zandar qabyldandy. Mәselen, elimizde 400 mynnan astam qúmar oiyngha berilgen ludomandardyng bar ekeni jayly Qúryltayda aityldy. Biz ótken Qúryltayda kóterilgen osy mәseleni negizge ala otyryp, qúmar oiyndary men esirtkige qarsy zang qabyldadyq. Sonymen birge esirtiki tasymaldaytyndar men esiritki óndiretinderding ara jigin ajyratu turaly da Qúryltay barysynda aityldy, kóp ótpey búl mәsele de sheshimin tapty. Túrmystyq zorlyq-zombylyq turaly mәsele de Qúryltayda aitylghan bolatyn. Oghan da qatysty zang qabyldandy.

Qúryltay – halyqtyng pikirin biylikke jetkizetin manyzdy institut. Bastapqyda úsynystar sany az bolsa da, keyinnen onyng tiyimdiligi men halyqtyng qatysuy artty. Mәselen, Úlytaudaghy alghashqy otyrysta 42 úsynys aitylsa, Atyrauda 149 úsynys aityldy. Búl Qúryltaydyng halyqpen baylanysynyng arta týskenin kórsetedi.

Últtyq Qúryltayda kóterilgen úsynys-talaptar men Parlament arasyndaghy ruhany baylanys jyl ótken sayyn artyp keledi. Mysaly, Úlytaudaghy jiynda 25 qazan – Respublika kýnin últtyq mereke mәrtebesin qaytarugha ekpin berilse, 2022 jyly Parlament «Qazaqstan Respublikasyndaghy merekeler turaly» zangha týzetu engizip, úlyq merekening qayta saltanat qúruyna zandyq negiz jasady. Týrkistandaghy Qúryltaydan keyin «Balalar kitaphanasy» atty jana joba dýniyege keldi. Atyraudaghy manyzdy jiynnan keyin әiel qúqyghy men bala qauipsizdigin kýsheytu turaly zan, veyp saudasyna tyiym salu, memlekettik nagradalar men onomastika turaly zang qabyldandy. Oghan vandalizm men oiyn biznesin shekteu turaly qújat qosyldy.

Jalpy aitqanda, Últtyq Qúryltay qazaqtyng taghdyrsheshti sheshimder alanyna ainaldy. Tipti Últtyq Qúryltaydyng manyzy Memleket basshysynyng jyl sayynghy joldauynan kem týsip túrghan joq. Osy alanda elimizding әr ónirinen kelgen azamattar oilaryn ortagha salyp, bir sheshimge keludi maqsat etedi. Biylghy Qúryltaydy baqylap otyrmyn, qatysqan әr sala mamandary keshegi ótken seksiyalyq otyrysta keleli mәselelerdi kótergen eken. Aytylghan mәselelerding sheshimin tabuyna mýddelimiz.

Qysqasy, Últtyq Qúryltay eldik mәselelerdi kóteretin platformagha ainaldy. Al, Parlament Qúryltaydyng mәrtebesin arttyruda zang normalarymen qoldap keledi. Búl Qúryltay men Parlament arasyndaghy baylanystyng nyghayghanyn jәne halyqtyng úsynystarynyng eskerilip jatqanyn kórsetedi.

Abai.kz