Ótken ghasyrdyng 90 jyldarynyng ortasynda Núrsúltan Nazarbaev AQSh-tyng múnay kompaniyasynyng bir ókiline: «Meni otbasyndaghy balalaryng bizneske aralasty dep kinәlaydy», - dep múnyn shaghyp, qyzdarynyng bizneske beyimdi ekenin aityp, maqtauyn jetkize almay biraz jerge baryp qalghan-tyn.

Sodan beri de 30 jyl ótipti. IYә, tepse temir ýzer, aptal azamattyng jasy. Aptal azamattyng jasynday jasynda Núrsúltannyng ini-qaryndastaryn, kýieu balaryn sóz etpey-aq qoyalyq.

Erke qyzdarynyng biznes-lediyligi tónireginde til bezeudi algha shygharatyn bolsaq, «Auyzy qisyq bolsa da bay balasy sóilesinin» kerimen Darigha men Áliya BAQ-tan týspey, últtyq hәm әlemdik júldyzdargha ainaldy. Al «Óner aldy art qysqan» pozisiyasyn ústanghan ortanshy qyz - Dinara kýieui Timurdyng tasasynda, eshikmige eleusiz kýy keshkeni jasyryn emes.

Sondyqtan maqtau men synaudan әpkesi men sinlisine qaraghanda adalau boldy. Ne istep, ne qoyyp jýrgenin eshkim bilmeytin jangha ainalyp ta ýlgerdi. Biraq BAQ kerek qylmaghanymen, әkesining basynan baghy tayyp, dәureni kelmeske ketkennen keyin, biznesi de belgili bolyp, baylyghy әpkesi men sinlisin shang qaptyratyn naghyz biznes akula ekeni әshkere bolyp, jaghasyna jarmasqan әlemdik zannyng qoly әrtarapqa sýirey bastady.

Búrynghyday «Artymen diyirmen tartqan» әkesining almas qylysh pәrmeni joqtyqtan ishken-jegeni el-júrtqa mәlim bola bastady. Biz onyng tap osylay bolaryn bilip, kóptegen aktivterinen qalay qútylghanyn saytymyzda jazghan bolatynbyz.

Otandyq BAQ-ta juyrda: «Jeneva tergeushileri Dinaranyng shashyn aghartyp, jýikesin júqartuda....», - degen ailaghan taqyryp payda boldy. Baqsaq baqa eken degendeyin, Shveysariyadaghy eshkimge eleusizdeu Reyl deytin shaghyn bankte Nazarbaevtyng ortanshy qyzy Dinaranyng 166 mln dollary múrty búzylmay jatqanyn halyqaralyq zertteushi jurnalisterding OCCRP úiymy anyqtap habarlady.

Búl bankting ataq abyroyy úzaq jyl Orta Aziyadaghy jemqor biylikting tuyn jelbiretkenderding tughan-tuysyna adal qyzmet kórsetuimen kókke órlep keldi. Tyshqan tirlikpen otyz jyl boyy Qazaqstannyng mayshelpek «qyzyghyn» Nazarbaevtyng qalghan qyzdarynan artyq kórgen Qúlybaeva baylyghynyng bir bóligin ózine tiyesili aktivting esep-qisabyn jýrgizgen Bankting basqarushy diyrektory Fransua Reylding kómegimen, onyng әulettik bankinde saqtap kelgenining deregin OCCRP qolymyzgha ústatty.

En baylyqtan basy ainalghan Dinara jighan-tergenin óz qyzyghyna ayamay júmsaudyng oryna, aty atalghan Reylding kómegimen 25 million euro kóleminde nesie alyp, Fransiyadan zәulim saray satyp alghan eken. Rekeng ekeui yrghalyp-jyrylghalyp, jalghandy jalpaghynan basa beremiz dep jýrgende, dәl qazir Jeneva prokuraturasy Reyl bankinde jatqan 166 mln dollardyng shyghu tegin anyqtap jatqan kórinedi.

Qazaq sotyna pysqyryp tóbeden qaraytyn, bolmay qalghan patshalyqtyng onbay qalghan hanshayymy Dinara jan alqymgha tyghylyp, Jan-Kristof Hokty qorghaushylyqqa jaldady. Iske janyn sala kirisken Jәke-Kәkeng «Maqtaghan qyz toyda zenberek atadynyn» kerin keltirip otyrghan Dinara hanshayymda «múnshama alapat aqsha qaydan keldi, qaydan shyqty?» degen saualgha tómendegidey:

«Múnyng bәri Dinaranyng adal enbegi, mandayy teri. Kliyentimning kapitaly Halyk Bank-tegi ýlesinen alynghan. Reyl bankinde sýrlenip jatqan aqshanyng shyghu tegi dәl osy jerden», - dep beti býlk etpey jauap qatypty.

Osylaysha qazaq qoghamynyng qúlaghyna shalynyp, eleng etkizip, kóz tiktirgen atalghan is boyynsha tergeu әli jalghasyp jatyr. Osynday bolaryn aldyn ala tamyrshyday tap basa bilgen deputat Bapy kýni keshe jyl sayyn kýrep tabys tabatyn bankterding aksionerlerine salyq saludy úsynghan bolatyn.

Myltyqtyng basuyna qúlannyng qasuy degendey, endi Europada jәukemdelgen Dinara hanshayymdy qazaq elindegi femida jәukedey alar ma eken? Álde «Jana Qazaqstandy» jalaulatqan biyliktegiler salyqtyng kórigine salyp, Ýkimetting balghasymen kókesin kózine kórsetip, kók shybyn ýirilte me? Búnyng bәri uaqyttyng enshisinde desek te, Europada sógilgen sel tasqyny Qazaq jerindegi «Eski Qazaqstannyn» Dinarash siyaqty alpauyttaryn topan suday basatyn kýn bar ma?

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz