Dýisenbi, 2 Mausym 2025
Alashorda 1641 0 pikir 31 Mamyr, 2025 saghat 15:09

Ádiletsizdik pen zúlmatty úmytpau kýni

Suret: alatau-zhuldyzy.kz saytynan alyndy.

Qazaqstanda 31 mamyr – asa manyzdy tarihy kýn. Búl kýn Kenestik jýie kezinde sayasy qughyn-sýrginge úshyraghan milliondaghan adamdardy jәne 1930,1933, 1946 jyldardaghy asharshylyqtan qaza bolghan azamattardy eske alu kýni retinde atap ótiledi. 

Kýshtep újymdastyru sayasatynyng saldarynan qazaq halqy asa auyr ashtyqqa úshyrady. Derekterge sýiensek, 2 millionnan astam adam, yaghny qazaq halqynyng shamamen jartysy opat boldy nemese shetelge kóship ketti. 

Búl – qazaq halqy tarihyndaghy eng ýlken qasiretterding biri. 

Býgin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandaryn eske alugha arnalghan is-sharada sóz sóiledi. «Ótken ghasyrda Kenes Odaghyna qarasty kóptegen halyq talay qiyndyqty bastan ótkerdi. Sonyng ishinde qazaq eli de zobalang jyldardyng tauqymetin tartty. Kýshpen újymdastyru nauqany kezinde mal-mýlkinen aiyryldy. Júrtymyz alapat ashtyqtan qynaday qyryldy, kóp adam jan saughalap, shetel asyp ketuge mәjbýr boldy. Stalindik repressiya kezinde últymyzdyng ziyalylary, bilimdi, kózi ashyq azamattar jappay qudalandy. Myndaghan adam halyq jauy atanyp, ayausyz azaptaldy, sotsyz atyldy. Últymyz az ghana uaqyt ishinde Álihan Bókeyhanov, Ahmet Baytúrsynov, Sәken Seyfulliyn, Iliyas Jansýgirov siyaqty myndaghan eng asyl perzentterinen aiyryldy», dedi Preziydent.  

Búl kýn – aqtandaq betterdi eske týsirip, ótken tarihtan sabaq alu kýni. 

Qúrbandardyng ruhyna taghzym etip, әdiletsizdik pen zúlmatty úmytpau ýshin belgilengen. Qazaqstanda qughyn-sýrgin qúrbandaryna arnalghan Aljiyr, Karlag múrajaylary ashylghan. 2020 jyldan bastap arnayy memlekettik komissiya qúrylyp, әli tolyq aqtalmaghan qúrbandardyng esimderin anyqtau júmystary jalghasyp jatyr.  

«Qazaqstan aumaghynda GULAG jýiesining 11 lageri ornalasty. «ALJIYR» de – dәl sonday qasiretti jerding biri. Múnda jazyqsyz jala jabylghan 8 myngha juyq әiel qamauda otyryp shyqqan. Olardyng arasynda Túrar Rysqúlov, Súltanbek Qojanov, Temirbek Jýrgenov, Beyimbet Mayliyn, Sanjar Asfendiyarov syndy әigili túlghalardyng júbaylary bar. Tól tarihymyzdyng aqtandaq betterin ashu – ata-babalardyng jәne keyingi úrpaqtyng aldyndaghy qasterli boryshymyz. Songhy jyldary búl baghytta naqty júmys jýrgizilip jatyr. Osydan 5 jyl búryn Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn tolyq aqtau jónindegi memlekettik komissiya qúryldy. Kóptegen sarapshylar men ghalymdar ýsh jyl boyy tynymsyz enbek etti. Memlekettik jәne mekemelik arhiv qújattary egjey-tegjey zertteldi. Sayasy qughyngha úshyraghan 300 mynnan astam azamat aqtaldy. Eki jarym millionnan astam materialdyng qúpiya belgisi alynyp tastaldy. Komissiya zerttegen qújattar negizinde 72 tomdyq jinaq dayyndaldy. Qughyn-sýrgin kezinde Alashorda qayratkerlerine qatysty qozghalghan ister 12 tom bolyp jaryqqa shyqty. Búl enbekti әzirleu barysynda búryn esh jerde jariya etilmegen qújattar alghash ret ghylymy ainalymgha engizildi. Sonday-aq Preziydent arhiyvining janynan HH ghasyrdaghy sayasy qughyn-sýrgin qújattaryn zertteumen ainalysatyn arnayy ortalyq ashyldy. Búryn qúpiya bolyp kelgen 700 myng qújat, yaghny qylmystyq is osy ortalyqqa tapsyryldy. Búl – shyn mәninde, elimizde búryn-sondy bolmaghan óte auqymdy júmys» , dedi Memleket basshysy óz sózinde. 

Eske alu – esten shygharmau.Tarihty bilu – bolashaqty baghamdau. 

31 mamyr – qasiretti jyldardyng kuәsi, azattyqtyng baghasyn týsinuge bastaytyn kýn bola bermek. 

Abai.kz

0 pikir