Qazir әlem elderi Saud Arabiyasynyng Izrailimen qarym-qatynasty qalypqa keltirui mýmkin be degen mәselege jiti nazar audaryp otyr. Búl ýrdis 2023 jylghy 7 qazanda Izrailige jasalghan HAMAS úiymynyng lankestik shabuylynan keyin uaqytsha toqtaghan bolatyn. Alayda songhy sayasy ózgerister búl taqyrypty qayta jandandyrdy.

Osy tústa Ázirbayjan men Qazaqstan sekildi músylman elderi Izrailimen resmy týrde diplomatiyalyq qatynas ornatyp, Avraam kelisimderine qosylugha әleuetti kandidattar retinde qarastyrylyp otyr. Búl kelisimge qol qoi arqyly olar tek Tayau Shyghys elderimen emes, AQSh-pen de óz yntymaqtastyghyn jana dengeyge kótere alady.

Izrailimen tyghyz baylanys ornatyp ýlgergen qos memleket qazirgi uaqytta auyl sharuashylyghy, medisina, tehnologiya, energetika jәne qorghanys salalarynda birlesken jobalardy iske asyryp keledi. Ázirbayjan Izrailiden qaru-jaraq alyp, ony energetikalyq resurstarmen qamtamasyz etse, Qazaqstan su túshytu, agrotehnologiya men medisina salalarynda belsendi yntymaqtastyqta.

Geosayasy túrghydan alghanda, búl eki el de Resey, Qytay jәne Iran sekildi iri derjavalarmen shekaralas ornalasqan. Múnday ortada olar kópvektorly syrtqy sayasat ústanugha mәjbýr. AQSh-pen jәne Izrailimen әriptestikti keneytu arqyly olar aimaqtaghy yqpalyn arttyra alady.

Ásirese, Iran tarapynan tónetin qauipterdi eskersek, Ázirbayjan ýshin búl kelisim – últtyq qauipsizdikti nyghaytu tetigi boluy mýmkin. Al Qazaqstan ýshin basty basymdyq – sauda baghyttaryn әrtaraptandyru jәne “Orta dәliz” arqyly Batys naryghyna shyghu.

Sonymen qatar, búl bastama týrkitildes memleketterding yntymaqtastyghyna da ong әser etui yqtimal. 2023 jyldan bastap Qazaqstan men Ázirbayjan Týrki memleketteri úiymy ayasynda sayasi-ekonomikalyq yqpaldastyqty kýsheytuge kýsh saluda. Eger qos el Avraam kelisimine qosylsa, ózge týrki memleketteri de búl baghytty qoldauy mýmkin.

Qoryta aitqanda, búl qadam – Izraili, AQSh, Qazaqstan jәne Ázirbayjan ýshin ózara tiyimdi, әri tútas aimaqtyng bolashaghyna әser etetin manyzdy diplomatiyalyq bastama bolmaq.

Abai.kz