Kezinde «biologiyalyq qaru jasady» dep negizsiz aiyptap, Saddam Qúsayyndy dargha asqan AQSh biyligi býginde Netaniyahudyng aitaghymen «atom bombasyn jasaugha jaqyn qaldy» degen jeleumen Iran islam respublikasyna auyr soqqy jasady.

Sonymen birge Iran biyligin auystyru niyeti de aiqyn kórinis tapty.

Shetelde bosqyn bolyp jýrgen parsy shahy múrageri Iran halqyna ýndeu jasap: «Men biylikke kelsem demokratiya ornatamyn, din men biylikti bir-birinen bólemin, sóz bostandyghyn jýzege asyramyn», - dep belsene bastady.

Onyng aitqandarynan artynda kim túrghany soqyrgha tayaq ústatqanday anyq kórinip túr. Jalpy AQSh-tyng músylman elderine jasaghan demokratiya joryghy bir búl emes ekeni anyq. Sony bir sholyp ótsek:

2001 jyly «11 qyrkýiek» oqighasynan keyin AQSh bastaghan NATO әskeri Aughanstandy soqqynyng astyna alyp, Tәlipterdi Kabuldan quyp shyqty.

AQSh Aughanstangha demokratiya ornatty delingen 2001-2021 jyldar aralyghynda 3600 amerika sarbazy men 50 myng beybit túrghyn qaytys boldy.

2021 jyldyng jazynda AQSh amalsyz Aughanstandy tastap shyqty. Tәlipter qayta biylikke keldi. Aq ýiding Aughanstandy demokratiyalandyrugha júmsaghan 1 trillion dollary bir týnde qúmgha singendey kýiip ketti.

AQSh Saddam biyligin audarghan 20 jyldan astam uaqyttan beri Irak ishki soghystyng qúrsauynda qaldy. Diny toptar arasyndaghy qayshylyqtar ushyghyp, qandy soghysqa úlasty. 2014 jyly Islam memleketi terroristik úiymy halifat ornatugha shaq qaldy.

2011 jyly 20 qazanda AQSh-tyng әskery kómegine iyek artqan Liviya ereuilshileri el kósemi Kaddafiydi atyp óltirdi. Sodan beri búl elden tynyshtyq ketti. Áli kýnge deyin eki týrli biylik, qaruly toptar qatar ómir sýrip, qaqtyghysyp keledi.

Jogharydaghy faktiler AQSh-tyng músylman elderine jasaghan demokratiya joryghynyng el tynyshtyghyn búzghannan basqa eshqanday payda әkelmegenin kóruge bolady. Netaniyahu men Tramptyng Iran biyligin auystyru oiynan tez ainuy da sol ótkennen sabaq aludyng bastamasy bolsa kerek.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz