Keshegi maqalamyzda Alyaskadagha kezdesuding nemen biterin boljaghanday bolyp edik. Býgin, mine, sol basqosu da tәmam boldy, josparlanghan 6-7 saghattyng ornyna 3 saghatqa jeter-jetpes ayaqtaldy. Baghdarlamadaghy týski as ta jelinbey qaldy.

Suret: Abai.kz skriyni.

Eki preziydentting brifingi de 12 minuttan aspady, súraq-jauap bolmady. Tramp Putindi jyly qarsy alsa da, shygharyp salugha qúlyqty bolmady.

Múnyng bәri kóp nәrseni anghartsa kerek.

Sonymen, alghashqy nәtiyjeler qanday?

IYә, búl kezdesu, sózsiz, Putinning diplomatiyalyq hәm imidjdik jenisi boldy desek bolady. Halyqaralyq oqshaulanu rejiymin búzyp, әlemdik derjava basshysymen terezesi ten, qatar otyryp, kelissóz jýrgizdi. Saltanatty týrde, әskery kýshter sap qúryp, qúrmetpen qarsy alyndy. Brifingte úlyderjavalyq shovinistik ústanymyn barsha әlemge pash etti. Tramp ta kelissóz aldynda oghan basqalargha kórsete qoymaytyn qúrmetin tanytty.

Bir eskererimiz sol, Putin óz sózinde br kinәni Kiyevke artqysy kep, Resey bastaghan soghysty «ukraindyq qaqtyghys» dep basa aityp jatty.

Soghystyng «bastapqy sebepteri» turaly qúlaqqa ýirenshikti mantrasyn taghy da qaytalady. Múnyng ózi onyng aitqanynan qaytpaytynynyng bir belgisi dep bileyik.

Jәne de Putinning óz elektoraty, sonyng ishinde, ózining ainalasyndaghy oligarhtardyng aldynda mereyi ýstem boldy dey alamyz. Júrtyna: «Men orys әlemin odan sayyn keneyte bermekpin, ony Tramptyng kózinshe aittym», - dep ishara tanytsa, manayyndaghy milliarderlerge: «Senderding Amerikadaghy shottaryng men villalarynnyng saqtaluynyng kepili jalghyz ghana men bola alamyn!», - dep, signal berip jatqanday kórindi maghan.

Sonymen qatar, búl kezdesu Tramptyng piar jenilisi boldy desek bolady. Óitkeni, aldyndaghy arynyna salsaq, búl kezdesude ol uaqytsha, eng bolmasa, eki-ýsh aigha, bolsa da, soghysty toqtatuy kerek edi. Ol onyng aituly jenisi bolar edi. Olay bola qoymady.

Al býgingi sózine salsaq, ol Putindi óz degenine kóndire almaghan syqyldy. «Biz biraz nәrse turaly kelisimge keldik» degen synayda pikir bildirse de, bir de bir naqty sheshim turaly aitylmady. Álemning týkpir-týkpirinen jinalghan jurnalisterding súraqtarynan ekeuining de at tonyn ala qashuynyng da basty sebebi sol.

Alayda, Alyaskanyng da artyn baghu kerek siyaqty.

Óitkeni, býgingi әlemdik sayasatta bir erekshe trend payda bolghanyn moyyndaugha tiyispiz: Trampty renjituge bolmaydy.

Búl joly Tramp Putinmen kózbe-kóz kezdesip, onyng alghan jolynan qaytpaytynyn kóz jetkizip, bilip alsa kerek.

AQSh-taghy qarsylastary býginnen bastap Trampty qatty syn astyna ala bastady: «Putinge sózi ótpedi, qolynan týk kelmeydi» degen synayda. Tipti keybireuler: «Ol Putinge tәueldi, Reseyde Trampty әshkereleytin kompromat bar» degen shyny, ótirigi beymәlim qauesetti qayta jaza bastady.

Múnyng bәri Trampqa únay qoymaytyny týsinikti. Endi ol ashugha minui mýmkin.

Sol sebepti endigi jerde Tramptyng taktikasy basqasha bolatyn siyaqty. Ol Putindi bitimge kelistiru ýshin sanksiyalardy kýsheytip, Ukrainagha әskery kómekti úlghayta týsui yqtimal. Áriyne, búl – mening tym optimistik ssenariyim, biraq solay bolsyn dep tileyik.

Quyrdaqtyng kókesin sonda kóretin siyaqtymyz.

Áriyne, búl ssenariy basqasha boluy da mýmkin. Ne desek te, «soghysty bir tәulikte toqtatamyn» degen Tramp, eng aldymen, óz elektoraty aldynda jauap berui tiyis. Kelesi jyly AQSh-ta Senat pen Kongresting aralyq saylauy bolady. Eger de óz uәdelerin orynday almasa, sol nauqan kezinde Trampty jaqtaushylar azayyp, AQSh parlamenttik biyligindegi demokrattar men respublikashylardyng ara salmaghy ózgerip ketip, Tramp býgingi monopoliyasynan airylyp qaluy әbden yqtimal. Ol bolsa, Trampqa tipti kerek emes. Sol ýshin ol qaytkende de soghysty toqtatuy tiyis.

Osy kezdesu aldynda Euroodaq basshylary men Zelenskiy Tramppen viydeobaylanys jasap, óz kózqarastaryn bildirgen bolatyn.

Ukraina men Euroodaq ýshin olardyng syrtynan naqty sheshim qabyldanbaghany da dúrys boldy dep oilaymyn. Áytpese, Tramp pen Putin bir nәrsege kelisip qoyyp, Zelenskiyge: «Endi sen de osyny qolda» degende ne bolar edi, kim bilsin. Ony oryndamasa, Zelenskiy beybitshilikti qalamaytyn, kelisimge kele almaytyn onbaghan bop shygha keler edi.

Kezdesuden keyingi ramptyng sózin qarasaq, solay boluy da әbden mýmkin....

Desek te, taktikalyq túrghydan alghanda Putin jendi de, strategiyalyq túrghydan alghanda Zelenskiyding jenisine jol ashyldy dep aitugha bolady.

Týiin: Sayasatkerlerding әrqaysysy óz oiynyn oinap, júrttyng basyn qatyruda, al soghys bolsa ýsh jarym jyldan astam uaqyt ótse de, әli de toqtaghan joq, adamdar qyrylyp, qalalar qirap jatyr...

Men de bir súraq bar. Biz shetelderde memlekettik telearnalardyng tilshilerin ústaymyz, budjet tarapynan olargha qomaqty qarjy bólemiz. Nege olar (mәselen, búl joly AQSh-taghy tilshiler) osynday, әlemdik manyzy bar oqigha bolyp jatqan jerlerge baryp, tiyisti aqparat bermeydi, Qazaqstan mýddesi túrghysynan jauapty túlghalargha saual bermeydi? Nege biz tórtkýl dýnie talqylap jatqan oqighalargha shetel BAQ kózimen qarauymyz kerek? Búl da bolashaqta oilanatyn sharua bolsa kerek...

Ámirjan Qosan

Abai.kz