Býgin Memleket basshysy Dostyq – Moyynty temirjolynyng ekinshi jelisin iske qosugha bastau berdi. Búl strategiyalyq joba elimizding shyghys baghytyndaghy ótkizu qabiletin aitarlyqtay arttyryp, qazaqstandyq eksport pen tranzit ýshin jana mýmkindikter ashady. Osyghan oray BAQ.KZ tilshisine «QTJ» ÚK» AQ «Integrasiyalanghan josparlau diyreksiyasy» filialynyng diyrektory Vadim Kopylov jobanyng manyzy men jýk tasymalynyng bolashaghy turaly aitty.

«Dostyq» – «Drujbadan» strategiyalyq dәlizge deyin

Kopylovtyng aituynsha, Dostyq stansasy jay ghana shekaralyq týiisu beketi emes. Ol 1990 jyldan bastap Qazaqstandy Qytaymen jalghap keledi. Alghashqy jyldary búl ótkelden kýnine nebәri 10 vagon ótse, býginde kórsetkish 800 vagongha jetken.

35 jyl ishinde osy baghytpen 400 million tonnadan astam jýk tasymaldandy. 1990 jyly nebәri 10 vagon bolsa, qazir kýnine 800-den asady. Búl baghyttyng әleueti biz ýshin әrqashan kýn tәrtibinde boldy, – dedi ol.

2015 jyldan beri tasymal kólemi 4,5 esege ósip, 7,5 mln tonnadan 32 mln tonnagha jetti.

Shekteulerge qaramastan ósu

Keybir kezenderde jóndeu júmystaryna baylanysty ótkizu qabileti tómendese de, jana logistikalyq sheshimderding arqasynda jýk kólemi arta týsti. Mysaly, konteynerlerdi tikeley jartylay vagondargha tieu tәjiriybesi engizildi. Búl bos poyyzdardyng sanyn azaytyp, aiyna 100–120 poyyzgha deyin ýnemdeuge mýmkindik berdi.

Biz jylyna 12 mln tonna jýk jóneltemiz, 8 mln tonna qabyldaymyz. Negizinen Qytaygha shiykizat jóneltiledi. Al keri baghytta konteynerlik poyyzdar keledi. Búryn bos poyyzdardy qaytarugha tura keletin. Al ótken jyldan bastap biz Qytaydan kelgen konteynerlerdi bos jartylay vagondargha tiyep, osylaysha qosymsha shyghyndardy qysqarttyq, – dep týsindirdi Kopylov.

Ótkizu qabiletining artuy

Úzyndyghy 836 shaqyrymdy qúraytyn Dostyq – Moyynty jelisi kezen-kezenimen salyndy. Aldymen Moyynty – Balqash bóligi paydalanugha berilip, Balqash toraby jenildedi. Keyin Beskól – Dostyq jәne Aqtoghay – Beskól uchaskeleri iske qosyldy. Songhy bolyp Balqash – Sayaq jәne Sayaq – Aqtoghay aralyghy ayaqtaldy.

Eger búryn bir jolaqty baghytpen tәuligine 12 júp poyyz jýrse, endi ekinshi jelining arqasynda búl kórsetkish 60 júp poyyzgha jetedi.

Búl – tasymal kólemin bes ese arttyru degen sóz. Osylaysha Qazaqstannyng eksporttyq jәne tranzittik әleuetin tolyq ashugha mýmkindik beredi, – dedi sarapshy.

Keshendi infraqúrylymdyq damu

Dostyq – Moyynty jobasy kólik dәlizderin nyghaytugha baghyttalghan keng auqymdy baghdarlamanyng bir bóligi. Qazir Altynkól – Jetigen jelisi janartylyp jatyr, nәtiyjesinde ótkizu qabileti eki ese ósip, tәuligine 30 júp poyyzgha jetpek. Sonymen qatar, 2028 jylgha qaray Qyzyljar – Jezqazghan uchaskesin jәne Baqty – Ayagóz ýshinshi shekaralyq ótkelin salu josparlanghan.

Jana tehnologiyalar da engizilude: poyyz qozghalysyn avtomatty bloktau jýiesi ótkizu mýmkindigin 2–2,5 esege deyin arttyrugha mýmkindik beredi.

Eksporttaghy serpin

Qytay qazaqstandyq jýkting negizgi tútynushysy bolyp qala beredi. Oghan ruda, astyq jәne mal azyghy jetkiziledi. Mәselen, songhy 8 aida Qytaygha mal azyghy eksporty 5 esege ósken. 2024 jyly Qazaqstan kórshi elge 3 mln tonnadan astam astyq jóneltti.

Kopylovtyng aituynsha, infraqúrylymdyq jobalar tasymal kólemining ósuine tikeley yqpal etude. 2023 jyly jalpy jýk tasymaly 298 mln tonnany qúrasa, 2024 jyly 303 mln tonnagha jetti. Biyl kórsetkish taghy 8 mln tonnagha ósedi dep kýtilude.

Jahandyq tranzittik dәliz

Jana temirjol jobalary Qazaqstangha Qytay men Europa arasyndaghy jýk jetkizu uaqytyn eki esege qysqartugha jol ashty. Mysaly, Siani – Budapesht baghyty teniz arqyly 40–50 kýn jýrse, endi temirjolmen 23–25 kýnde jetedi.

Bizding maqsat – naryqqa senimdi qyzmet qana emes, tiyimdi uaqyt úsynyp, Qazaqstandy jahandyq logistikanyng negizgi buynyna ainaldyru, – dep týiindedi Vadim Kopylov.

Abai.kz