AQSh-tyng jana bitim jospary soghysty toqtata ma?
AQSh-tyng Ukrainadaghy soghysty toqtatu boyynsha 28 tarmaqtan túratyn jana bitim jospary BAQ-ta jariya boldy.
Sonymen, 28 tarmaqta ne jazylghan? Qaranyzdar:
1. Ukrainanyng egemendigi rastalatyn bolady.
2. Resey, Ukraina jәne Europa arasynda shabuyl jasamau turaly tolyq jәne jan-jaqty kelisim jasalatyn bolady. Songhy 30 jyl ishindegi barlyq kelispeushilikter rettelgen bolyp sanalady.
3. Resey kórshi elderge basyp kirmeydi, al NATO odan әri keneymeydi dep kýtilude.
4. Jahandyq qauipsizdikti qamtamasyz etu jәne ózara is-qimyl men bolashaq ekonomikalyq damu ýshin mýmkindikterdi úlghaytu ýshin qauipsizdikting barlyq mәselelerin sheshu jәne deeskalasiya ýshin jaghday jasau ýshin AQSh-tyng deldaldyghymen Resey men NATO arasynda dialog jýrgiziletin bolady.
5. Ukraina senimdi qauipsizdik kepildikterin alady.
6. Qaruly Kýshterding sany 600 000 adamgha shekteledi.
7. Ukraina óz Konstitusiyasynda NATO-gha qosylmaytynyn bekituge kelisedi, al NATO óz jarghylaryna Ukrainanyng bolashaqta qabyldanbaytyny turaly erejeni engizuge kelisedi.
8. NATO Ukrainagha óz әskerin ornalastyrmaugha kelisedi.
9. Europalyq joyghysh úshaqtar Polishada ornalastyrylady.
10. AQSh kepildigi:
▪ AQSh kepildik ýshin ótemaqy alady.
▪ Eger Ukraina Reseyge shabuyldasa, ol kepildigin joghaltady.
▪ Eger Resey Ukrainagha basyp kirse, batyl ýilestirilgen әskery jauaptardan basqa, barlyq jahandyq sanksiyalar qalpyna keltiriledi, jana aumaqty tanu jәne osy mәmilening basqa da artyqshylyqtary joyylady.
▪ Eger Ukraina sebepsiz Mәskeu nemese Sankt-Peterburgke zymyran atsa, qauipsizdik kepildigi jaramsyz dep esepteledi.
11. Ukraina EO-gha mýshe bolugha qúqyly jәne búl mәsele qaralyp jatqanda europalyq naryqqa qysqa merzimdi preferensiyalyq qoljetimdilikke ie bolady.
12. Ukrainany qalpyna keltiru jónindegi kýshti biraq, shektelmeytin jahandyq sharalar paketi mynalardy qamtidy:
a) Tehnologiyalardy, derekterdi óndeu ortalyqtaryn jәne jasandy intellektti qosa alghanda, tez ósetin salalargha investisiyalau ýshin Ukrainany damytu qoryn qúru.
b) AQSh qúbyrlar men qoymalardy qosa alghanda, Ukrainanyng gaz infraqúrylymyn birlesip qalpyna keltiru, damytu, janghyrtu jәne paydalanu ýshin Ukrainamen yntymaqtasatyn bolady.
s) Qalalar men audandardy qalpyna keltiru, rekonstruksiyalau jәne janghyrtu ýshin soghystan zardap shekken aumaqtardy qalpyna keltiru jónindegi birlesken kýsh- qúrylady.
d) Infraqúrylymdy damytu.
e) Paydaly qazbalar men tabighy resurstardy óndiru.
f) Dýniyejýzilik bank osy kýsh-jigerdi jedeldetu ýshin qarjylandyrudyng arnayy paketin әzirleydi.
13. Resey әlemdik ekonomikagha qayta integrasiyalanatyn bolady:
a) Sanksiyalardy alyp tastau kezen-kezenimen jәne jeke-dara talqylanatyn jәne kelisiletin bolady.
b) AQSh energetika, tabighy resurstar, infraqúrylym, jasandy intellekt, derekterdi óndeu ortalyqtary, Arktikada siyrek kezdesetin metaldardy óndiru jónindegi jobalar jәne basqa da ózara tiyimdi korporativtik mýmkindikter salalaryndaghy ózara ekonomikalyq yntymaqtastyq turaly úzaq merzimdi kelisim jasasady.
s) Resey G8-ge qaytyp oralady.
14. Búghattalghan qarajat tómendeginshe paydalanylatyn bolady:
* búghattalghan reseylik aktivterding 100 mlrd dollary AQSh basqaratyn Ukrainany qalpyna keltiru jәne investisiyalau jónindegi kýsh-jigerge investisiyalanatyn bolady. AQSh osy kәsiporynnan 50% payda alady.
* Europa Ukrainany qalpyna keltiru ýshin investisiya kólemin arttyru ýshin 100 mlrd dollar qosady. Búghattalghan europalyq qarjylar iske qosylyp, kәdege jaratylady.
* Búghattalghan reseylik qarajattyng qalghan bóligi belgili bir baghyttar boyynsha birlesken jobalardy iske asyratyn jeke amerikalyq-reseylik investisiyalyq is-qimyldargha júmsalatyn bolady. Búl qor qaqtyghysqa qayta oralmaugha kýshti uәjdeme jasau ýshin qarym-qatynastardy nyghaytugha jәne ortaq mýddelerdi keneytuge baghyttalatyn bolady.
15. Osy kelisimning barlyq erejelerining oryndaluyna jәrdemdesu jәne qamtamasyz etu ýshin qauipsizdik mәseleleri jónindegi birlesken AQSh-Resey júmys toby qúrylady.
16. Resey Europa men Ukrainagha shabuyl jasamau sayasatyn zang jýzinde bekitedi.
17. AQSh pen Resey SNV-1 shartyn qosa alghanda, yadrolyq qarudy taratpau jәne ony baqylau turaly sharttardyng qoldanyluyn úzartugha uaghdalasady.
18. Ukraina yadrolyq qarudy taratpau turaly shartqa sәikes óz aumaghynda yadrolyq ornalastyrmaydy.
19. Zaporoj atom elektr stansiyasy MAGATE qadaghalauymen iske qosylady, al óndirilgen elektr energiyasy Resey men Ukraina arasynda 50/50 bolyp teng bólinedi.
20. Eki el týrli mәdeniyetterge týsinushilik pen tózimdilikke jәne nәsilshildik pen kózqarastardy joiygha baghyttalghan mektepter men qoghamda bilim beru baghdarlamalaryn engizuge mindettenedi:
a) Ukraina diny tózimdilik jәne tildik azshylyqtardy qorghau jónindegi EO erejelerin qabyldaydy
b) Eki el de barlyq kemsitushilik sharalaryn alyp tastaugha jәne ukraindyq jәne reseylik BAQ pen bilim beru qúqyqtaryna kepildik beruge kelisedi.
s) Barlyq nasistik iydeologiya men qyzmet qabyldanbauy jәne tyiym salynuy tiyis.
21. Aumaqtar:
a) Qyrym, Lugansk jәne Donesk is jýzinde reseylik dep tanylatyn bolady.
b) Soghys Herson men Zaporoj maydan syzyghynda toqtaydy.
s) Resey 5 ónirden tys jerde baqylaytyn basqa da kelisilgen aumaqtardan bas tartady (Harikov, Sumski jәne Dnepropetrovsk oblystarynyng bólikterin Resey qaytarady).
d) Ukraina әskery kýshteri qazir olar baqylap otyrghan Donesk oblysynyng bóliginen shygharylady jәne búl bólu aimaghy RF-gha tiyesili aumaq retinde halyqaralyq tanylghan beytarap demilitarizasiyalanghan buferlik aimaq bolyp sanalady. Reseylik kýshter búl demilitarizasiyalanghan aimaqqa kirmeydi.
22. Bolashaq aumaqtyq uaghdalastyqtardy keliskennen keyin Resey de, Ukraina da búl uaghdalastyqtardy kýshpen ózgertpeuge mindetteledi. Osy mindetteme búzylghan jaghdayda qauipsizdikting kez kelgen kepildikteri kýshin joyady.
23. Resey Ukrainanyng Dnepr ózenin kommersiyalyq qyzmet ýshin paydalanuyna kedergi keltirmeydi jәne astyqty Qara tenizben erkin tasymaldau turaly uaghdalastyqtargha qol jetkiziletin bolady.
24. Ashyq mәselelerdi sheshu ýshin gumanitarlyq komiytet qúrylady:
a) Tútqynda qalghan adamdar men mәiitter tolyq qaytarylady.
b) Barlyq tútqyndaghy beybit túrghyndar men kepilge alynghandar, balalardy qosa alghanda, qaytarylatyn bolady.
s) Otbasylardy biriktiru baghdarlamasy iske asyrylatyn bolady.
d) Janjal qúrbandarynyng azabyn jenildetu ýshin sharalar qabyldanatyn bolady.
25. Ukraina 100 kýnnen keyin saylau ótkizedi.
26. Osy qaqtyghysqa tartylghan barlyq taraptar soghys kezindegi is-әreketteri ýshin tolyq raqymshylyq alady jәne shaghym bermeuge jәne kelip týsken shaghymdardy odan әri qaramaugha kelisedi.
27. Búl kelisim zandy týrde mindetti bolady. Onyng oryndaluyn preziydent Tramp basqaratyn Beybitshilik kenesi baqylap, kepildik jasaydy. Ony búzushylyq oryn alsa, onda oghan barghan tarap ýshin sanksiyalar kózdeletin bolady.
28. Barlyq taraptar osy memorandummen keliskennen keyin, eki tarap kelisimdi oryndau ýshin dereu atysty toqtatu kýshine enedi.
Ukraina preziydenti atalghan bitim josparymen tanysyp, AQSh-pen kelissóz jýrgizuge dayyn ekenin mәlimdedi.
Abai.kz