Denis Ten: «Qúlamay, túru mýmkin emes»
Ótken aptada birqatar BAQ-da 2014 jylghy Qysqy Olimpiada oiyndarynyng jenimpazy Denis Tenning kaspi bank kaspi bank’ting jarnamalyq kampaniyasyna qatysatyny turaly aqparat jariyalandy. Biz sportshydan bank jarnamasyna týsu maqsaty turaly súraghan edik. Olimpiada jenimpazy «kaspi-men ortaq nәrselerimiz kóp, mysaly, kýshti bolugha úmtylu, synaqtarda múqalmau jәne demalyssyz, tynbay enbek etu» , -dep jauap berdi.
- Sporttaghy siyaqty, barlyq iste chempion bolugha bolady, -deydi Deniys.-Chempion bolu – búl anyq maqsat, ambisiya jәne óz maqsatyna jetu. Búl rette kaspi naryqtaghy chempion, ony moyyndau kerek. Sol ýshin úsynys týskende oilanbastan kelistim.
- Deniys, bala kýninizde sporttyng týrli salalaryn, ýiirmeler men muzykalyq synyptargha qatysyp kórgeninizdi bilemiz. Nege mәnerlep syrghanaudy tandadynyz?
- Qanday ispen ainalyssam da, onyng negizinde iydeya túratyn. Men kez-kelgen iske tiyanaqty qaraymyn. Mysaly: mening sugha jýzuge baulyghan jattyqtyrushym «qajetti talaptargha sәikes emespin» dep oilaghanyma qaramastan kәsiby jarystargha dayynday bastady. Jattyqtyrushy menen jenuge degen talpynysty bayqady. Tura osynday jaghday tenniste de boldy. Alayda, mәnerlep syrghanaudy sporttyng basqa týrlerine qaraghanda birden únattym. Óitkeni ol bi, akrobatika, muzykany biriktiredi. Mening boyymda әrqashan atletting ruhy bar. Jyldamdyqty, adrenalindi únatamyn, sondyqtan mәnerlep syrghanaushy bolamyn dep sheshtim.
- Alghashqy jattyghuynyz esinizde me?
- IYә, múz alanyna kelgenimdi úmytqan joqpyn. Bireu meni mazaqtap, men onyng artynan konikiymen qughanmyn (kýledi). Osylaysha syrghanaudy ýirendim. Sol kýni múz aidynynda segiz saghat boyy syrghanadym.
- Sportty tastaghynyz kelgen kezder boldy ma?
- Qatty sharshap, jattyghugha barghym kelmegen kezderdi esime týsire almay otyrmyn. Meninshe, balalar jattyghudy rahattanu dep úghady. Balalarda entuziazm kóp, olar enbekqor, qyzyqqysh bolady. Eger bala sharshadym dese, oghan onyng ainalysyp jýrgeni qyzyq emes boluy mýmkin. Mýmkin, oghan basqa nәrseni tandaugha mýmkindik beru kerek shyghar.
- Deniys, kóptegen sanattar boyynsha birinshisiz. Memleket aldynda, óziniz ýshin jauapkershilik jýgin arqalap jýru qanshalyqty qiyn?
- 11 jasymnan maghan sen múz aidynyna býkil el ýshin shyghasyng dep úghyndyrdy. Uaqyt óte kele búl jauapkershilik óse týsti. Qazir men 20 mynnan astam kórermen otyratyn múz aidyndarynda óner kórsetemin. Oilanyzshy, sportshy múz aidynyna shyqqanda, qalyng kórermenning nazary týsedi. Áriyne, múnday minuttarda qatty tolqisyn. Manyzdysy ózindi dúrys qalypta ústay bilu. 15 jasymnan bastap barlyq әlem chempionattaryna qatysyp jýrmin. 20 jasyma deyin eki Olimpiadagha qatystym. Biraq, jas mólsherime qarap, әli ýirenetinim kóp ekenin týsinemin. Kórermen aldyna shyghu– búl óner jәne barlyq sportshylarda tolqumen kýresting ózindik tәsili bar. Bireuler jayau jýrip sergise, bireu tynyshtyqta bolghandy qalaydy. Meninshe, adam ózimen til tabysa bilse, tabysty bola týsedi.
- Siz jenimpaz bolghan turnirlerding birinde joq memleketting ókili dep atady. Búl sizge qalay әser etti?
- Múny sporttaghy óte qúrmetti bir adam aitty. Sol kezde ózime Qazaqstandy býkil әlem bilui kerek dep uәde berdim. Qazir, elimiz ýshin boyymdy erekshe maqtanysh sezimi biyleydi. Búl adammen biz jarystarda kezdesip qalamyz, biraq, endi ol meni tek jenisterimmen qúttyqtaydy.
- Ókinishti jenilisterdi ótkeruge ne kómektesedi?
- Maykl Djordan aitqan: «Sportyq mәnsabymda 9 000 ret dopty shenberge sala almadym. 300 oiynda jenildim. 26 ret maghan aiyp dobyn saludy jýktedi, biraq men komandanyng ýmitin aqtay almadym. Qayta-qayta jenile berdim. Biraq, osy jaghdaylar meni shiryqtyrdy, jeniske jeteledi». Búghan qosatynym, qúlamay, túrmaysyz. Jaghdaydy baghamday aluynyz sizding kim ekeninizdi anyqtaydy: jenimpazsyz ba әlde jenilushisiz be?
Mening ómirimde ókinishke toly jenilister kóp boldy. Ásirese, Amerikagha ketken kezenim óte auyr boldy. Sol kezde men ýlken tәuekelge bardym. Sportshylardyng el auystyryp, joq bolyp ketetin oqighalary kóp qoy. Men til bilmedim, dostarym, ýiim de, kóligim de bolghan joq. Jergilikti halyqtyng salt-sanasyn týsinbedim. Tughan-tuystaryma baru mýmkindigi bolmady, qarjylyq qiyndyqtar boldy. Búl asa jauapty jyl boldy. Amerikada syrghanau tehnikasyn ózgerte bastadym jәne búdan keyingi birinshi jarystar «apattyq» jaghdayda ótti. Dәl sol kezdegidey nashar syrghanap kórmeppin. Biraq, bәrin nólden bastaugha tura keldi. Nәtiyjesinde bәri men oilaghanday boldy. Qazir nәtiyjesin jaman emes.
- AQSh-qa ne ýshin kettiniz?
- Mende ol jaqqa «amerikalyq armandy» quyp bargham joq. Jattyqtyrushym ýshin barugha tura keldi. Biraz uaqyt maghan shabyt beretin adam izdedim. Frenk Keroll men izdegen adam bolyp shyqty. Onyng arqasynda men kәsiby sportshy bolyp shyqtym. Onyng kómegimen sportty qayta bastadym deuge bolady. Eger ol adam Taldyqorghannyng alys auylynda túrsa, sol jaqqa baratyn edim.
- Ananyz ylghy qasynyzdy jýredi, otbasynyzdyng basqa mýsheleri turaly aitynyzshy.
- Otbasym mening jetistigim ýshin júmys isteytin komandagha ainaldy. Ákem әrqashan kórinbeuge tyrysady. Ol otbasymyzdyng irgetasy. Bizding otbasymyz shyghystyq otbasy: әkem júmys isteydi, anam balalardyng tәrbiyesimen ainalysady. Árqaysysy óz qyzmetin tabysty atqaruda. Ózimnen ýlken agham bar, ol kәsipkerlikte baghyn synap jýr. Óte jan-jaqty adam. Otbasymyzda ekeumiz turaly «Bireu-sportshy, bireui-aqyldy» dep qaljyndaydy.
-Ýlken sporttan ketken son, nemen ainalysatynynyzdy josparladynyz ba?
- Kóptegen sportshylardyng qateligi sporttyq mansaby ayaqtalghan son, ómir ayaqtalghanday bolady. Men basqasha oilaymyn, bolashaqty qazirden josparlaudamyn. Mәnerlep syrghanaudyng qyr-syryn týgel biletindikten, qazaqstandyq balalargha basqalar ýirete almaytyn sabaq beruge dayynmyn. Bilgenimdi paydalanbau aqylgha qonymsyz bolady. Qazirding ózinde jyl sayyn balalargha sheberlik synybyn ótkizip túramyn. Olardyng jigerin janyp, bir jylgha-kelesi jyly ótetin sheberlik synybyna deyingi aralyqqa tapsyrma beruge tyrysamyn. Bolashaqta sport akademiyasyn ashu mýmkindigi tuyp qalar.
- Jaqyn arada qanday josparlarynyz bar?
- Kóktemning sonyna taman múz aidynyndaghy shou ótkizbekpiz. Ol jerge jana bastaghan sportshylar men mýgedek balalardy shaqyramyz.
- Aqshanyzdy qayda investisiyalaysyz?
- Men bilim jetildirudi dúrys dep sanaymyn. Bolashaqta óz kәsibimdi ashqym keledi. Biraq, basty investisiya men ýshin – bilim. Sporttyq mәnsabym ayaqtalghan son, ainalysugha tyrysamyn.
- Nege kaspi-di tandadynyz?
- Óitkeni kaspi – eng qolayly bank. Qazaqstannyng barlyq ónirinde filialdary bar. Mening әkem bizding otbasymyzda kaspi salymshysy bolghan birinshi adam. Bank uaqyt pen synnyng tezinen ótken, tek qana ósude, sondyqtan onyng senimdiligine kýmynim joq. Bizding úqsastyghymyz, demalyssyz júmys isteytindigimizde. Kóptegen adamdardyng dýisenbini únatpaytynyn bilemin. Biraq, men óz isimning tabynushysymyn. Demalyssyz jattyghamyn. Kaspi-de solay júmys isteydi.
Súhbattasqan Erlan Esengeldi
Abay-aqparat