Tәuelsiz Qazaq elining qazba baylyghy shash-etekten jәne aluan týrli, tipti, búl dýniyede múnday mol qazyna ekining birine búiyrmaghan. Al osynshama kóp baylyghymyzdyng tabighy qorynyng kólemi jaghynan alatyn bolsaq, basqasyn aitpaghanda, tek: múnay, uran, kómir, altyn, kýmis, mys, myrysh rudalary jóninen dýnie jýzindegi memleketter arasynan (әlemde eki jýzdey memleket bar. – Q.B.) aldynghy ondyqtan oiyp túryp oryn alamyz. «Qazaq elining zerttelgen qazba baylyghynyng qory 10 trillion AQSh dollaryn qúraydy», – dep kórsetiledi keybir derekterde.

Qaranyzshy, qanday sheksiz baylyq!.. Endi sheti joq osy baylyqty jan basyna shaqqanda  –  taghy da әlemdegi aldynghy ondyqtyng qataryna enedi ekenbiz. Qarap otyrsaq, bizder, qazaqtar, ýrip-iship jýretin degendey, qanday shalqyghan bay memlekette túramyz!.. Osynday mol baylyqqa ie bola otyryp (elimizde bar bolghany 17 million halyq bar. Sonshama kóp jan da  emes, Reseyding astanasy bir ghana Mәskeu qalasynyng túrghyndarynyng sanymen para-par derlik), qamshynyng sabynday qysqa ómirde bay-quatty tirshilik keship otyrmyz ba?.. Bir mezgil oilanyp qarayyqshy, tәuligine shamamen 1,5 mln. barreli múnay óndiretin elmiz.  Jogharydaghy kórsetilgen basqa qazba baylyqtarymyzdy esepke almaghanda, tek «qara altynymyzdyn» ózi nege túrady!.. Kópshiligimizding túrmys-tirshiligimiz osynshama baylyqpen sәikes pe, ýilesip túr ma?.. Jaratqannyng ózi de Qazaq eline osynshama orasan zor baylyqty syilaghanda – halqy auqatty ómir sýrsin, bolashaq úrpaqtaryn jarylqasyn, olargha da óz nesibesin qaldyrsyn degen shyghar?.. 

Al, bizding biylik bolsa, el baylyghyn әkesinen qalghan múraday sarqyp paydalanyp, jatqa taratyp jatyr!.. Qazirgi tanda, memleketimizde óndirilip jatqan baylyghymyzdyng 95 payyzy shetel asyp, onyng ishinde «qara altyn» – múnayymyzdyng 80 payyzyna sheteldik investorlar iyelik etip otyr. Sonda, bizding el, óz halqyn jalanash qaldyryp qanday ústanymmen qanday sayasat jýrgizip otyr?.. Jalpy biz qay baghytqa, qay elding qúshaghyna qaray ketip bara jatyrmyz?.. Qazirde Resey, Belarusi, Qazaqstan keden odaghyn qúryp, birynghay ekonomikalyq kenistik  qúryluyna jol ashty. Osynyng ózi 2017 jyly, yaki, búrynghy Kenes Odaghy qúryluynyng 100 jyldyghynda ony qayta tiriltuding qareketi emes pe dep qorqamyn!.. Búrynghy Odaqty janghyrtu jónindegi әngimeler elding ishin kezip jýr. Osy ýsh el arasynda keyinnen ortaq valuta qúrylady, tenge qúrdymgha ketedi degen sybystar da joq emes!..

Endi Qazaq elining jyldyq memlekettik budjetining besten birin berip otyrghan múnayly Manghystau ólkesining býgingi, qala berdi, ertengi taghdyryna toqtalayyq. Bizding Manghystaudyng jer kólemi ýlken bolghanymen, halqynyng sany 500 mynnyng shamasynda ghana!.. Bizdegi ótip jatqan sanaqtardyng qaysysy dúrys, qaysysy búrys, tipti, olargha senuding ózi qiyn!.. Jalpy ishki ónim túrghysynan jan basyna shaqqanda  –  bizding oblys respublikamyzdaghy 16 aimaq arasynda birinshi orynda. Al,  shyndyghynda, bizder, Manghystau halqy, mol baylyqtyng arqasynda tolyqqandy ómir sýrip otyrmyz ba?.. Manghystau ólkesi múnay-gaz óndirisi boyynsha respublikamyzdaghy múnayly eki aimaqtyng biri ghoy!.. Jalpy Qazaq elindegi jyl sayyn óndiriletin múnaydyng 30 payyzyna juyghyn Manghystau óniri qúraydy. Al, endi qashannan bizben aralas-qúralas Atyrau oblysyndaghy óndiriletin múnaydy bizdikimen qosyp eseptegende  –  kórshi eki aimaq býkil Qazaqstanda óndiriletin múnaydyng 70-80 payyzyn qamtidy. Mysaly, ótken jyly Qazaq elinde barlyghy 80 million tonnanyng ýstinde «qara altyn» óndirildi. Osy kólemdegi múnaydyng 70-80 payyzy - atalghan eki oblystyng ýlesinde. Búl – az baylyq pa?.. Al, 2009 jylghy memlekettik kiristegi múnaydyng ýlesi 40,5 payyzdan,  nemese, 1,5 trillion tengeden (shamamen  – 10 milliard) asty. Búl   múnayly ólkelerding tabysy  –  býkil Qazaq elin asyrauda!.. Sonda, jergilikti túrghyndar ne kýy keship otyr?.. Múnaydan týsip jatqan trilliondardan  –  bizderge azdy-kópti milliondar bólinip túrady. Al,  aradaghy milliardtar qayda?.. Men aitar edim: biylikting jergilikti halyqtargha qoldanyp otyrghan ústanymy  –  naghyz tonaushylyq kózqaras!..  Basqasha tipti de oilay almaymyn!..

Býgingi Qazaq biyligining bar maqsaty – el baylyghyn sarqyp bitiru,  ózderi biylik qúryp otyrghan uaqytty paydalanyp, qarpyp qalu!.. Tamaghynan ótkenshe iship-jeu, qaltasyna basyp qalu, «arty kýl bolmasa –   býl bolsyn!..» – deu. Múnday sayasat bizding basymyzdan búryn da ótti ghoy, ony nege úmytamyz?!. Keshegi Kenes Odaghy kezinde aimaghymyzdan qansha million tonna múnay, qansha uran óndirildi?.. Qansha uran óndirilgenin manghystaulyqtar bilmey de kettik qoy deymin!.. Áyteuir, naqty esebi bizge belgisiz, yaghni, jergilikti halyqqa beymәlim kýiinde qaldy!.. Qalay bolghanda da, bar baylyghymyz  –  Mәskeuding «qúshaghynda» ketti!.. Endi kelip, egemendi elimiz, tәuelsiz biyligimiz sol solaqay sayasatty – dәl sol kýiinde qaytalau ýstinde!.. Qay-qaysysynyng da ústanymy  –  qiyr týbektegi sheksiz baylyqty óz mýddeleri ýshin óndiru, sosyn Manghystaudan tysqary asyru!..  

Elding ekologiyalyq jaghdayy býlinip, tabighatynyng tepe-tendigi búzylyp jatyrghanynda eshkimning sharuasy joq!.. Maqsattary: tek Manghystaudyng mol baylyghyn qarpyp qalu, arttary ashylyp-shashylyp qala bersin, ózderi aman-esen ketse bolghany!.. Kózing kórip túrsa  –  búlay dep qalay aitpaysyn?!. Mysaly, Múnayly audany jerindegi uran óndirisinen qalghan ashyq karierlerding oryndary, sondaghy  jýzdegen metr terendiktegi  alpauyt apandar, jer astynan shygharylghan myndaghan tonna qúm-topyraqtar әli sol kýiinde tau-tau bolyp jatyr!.. Oghan da eshkimning basy auyrmaydy!.. Uaqytynda osy tabighattyng býlingen tústaryn zalalsyzdandyryp, karierlerding oryndaryn nege rekulitivasiya jasamaghan?.. Arnayy Zang talaptary bar emes pe?.. Bizding biylik osy mәselelerdi kóterip, býlingen jerimizdi qalpyna keltirudi Reseyden nege talap etpegen?.. Uran óndirisi kezinde Odaqtyng ýlesinde boldy. Al, olardyng ornyn basqan, jauap beretin Resey memleketi emes pe?..  Halyqaralyq Zandarda bar emes pe?.. Endi kelip, qaytadan olardyng qúshaghyna enip baramyz!.. Ótken 90-ynshy jyldardyng basynda uran obektilerin konservasiyalaugha jatqyzu jóninde qabyldaghan Ýkimet qaulysy bolghan. Búl qauly kezinde oryndalmady. Osy qauly boyynsha bólingen qarjy da bar edi. Ol qarjy qayda ketti?.. Býgingi kýni osy ashyq jatqan karierlerding orny qorshaghan ortany ulap jatpasyna kim kepildik beredi?.. Japon elining mamandaryn әkelip, radiasiyalyq jaghdaydy teksertip kórse qalay bolar eken?.. Endi kelip, osy tajal otynnyng ainalasyna, yaghni, karierlerding irgesinen halyqqa jer berip, ýy saldyryp, qonystandyryp jatyr!.. Búl degeniniz әkimderding tarapynan istelip jatqan taza qylmys!.. Dýniyege jana keletin jas sәbiydin, ony toghyz ay kóterip jýretin ananyng jәne óskeleng úrpaqtyng ómirine jasalynyp jatqan qastandyq ta osy!.. Aymaghymyzda jas analar men jana tughan sәbiylerding ólimi nege kóp?.. Múny qylmys dep qalay aitpaysyn?.. Ana bir  jyldary, úmytpasam, búdan bes-alty jyl búryn sol kezdegi SKZ zauytynyng (Serno-okislotnyy zavod) ornynan әri qaray  –  Bayandy selosy baghytyndaghy joldyng boyynda әldekimder kókónis eginshiligimen ainalysudy bastaghan. Kezinde atalghan zauyt júmys istep túrghan uaqytta  ol jerler – odan bólingen uly kýkirtterdin, basqa da radiasiyalyq  – himiyalyq elementterding әserinen qyp-qyzyl bolyp jatatyn. Ony jergilikti halyq, әriyne, jaqsy biledi. Tipti, ol jerdegi shóp-shóngening ózi de qyp-qyzyl boyaugha oranyp jatatyn. Sebebi, sol jerlerdegi topyraqqa kezinde SKZ zauytynan taraghan radiasiyalyq qaldyqtar әbden sinip ketken bolatyn. Radiasiya degen pәlening úzaq jyldargha deyin әser etetinin ózderiniz de jaqsy bilesizder. Sol uaqytta sanitarlyq  – epiydemiologiyalyq stansiya tarapynan qarsylyq bolyp, kórsetilgen  jerlerdegi eginshilik toqtatylghan. Kezinde BAQ-ta da búl mәsele kóterilgen. Endi sol jerlerge tәuekelshil әkimderimiz ýy salugha rúqsat berip, eldi qonystandyryp jatyr. Ol qatarda «Manghystau – 5» auyly t.b. bar. Búl degen de halyqqa jasalyp otyrghan qiyanat emes pe?.. Taghy da qaytalaymyn, әkim-qaralar tap-taza qylmystyq әreketterge baryp otyr!..

Al, myna irgemizdegi «Qoshqarata» uly kólining qordalanghan problemalaryn býkil el biledi. Onda qansha myndaghan tonna jәne neshe týrli radiasiyalyq qaldyqtar jatyr, olardan qansha ziyan kelip jatyr  –  búl da júrtshylyqqa beseneden belgili jay. Qarap otyrsaq, osy uly kólding jaghasynan da halyqqa jer berilip, ýy salugha rúqsat etilip, el qonystanuda. Tipti, sol manayda Basqúdyq eldi mekeni (Avtodrom) t.b.  siyaqty shaghyn auyldar da qalyptasuda. Osylargha mandas Qúiryq degen jer bolatyn. Ol  –  basynda әuliyesi bar jer edi. Uly kólding jaghasy edi. Búl jerlerge de el qonystanyp, túryp jatyr. Áuliyening basyna baryp jýrsenizder  – bәrin kórgen bolarsyzdar. Basqúdyq aulynyng irgesinde býkil Aqtau qalasynyng kýl-qoqystaryn jinaytyn «svalka» ornalasqan!.. Sonda, búl eldi mekende - qaydaghy sanitarlyq-gigiyena?.. Al, osy jerlerge halyqty qonystandyrugha, ýy salugha kim rúqsat berdi?.. Búl degen baryp túrghan qastandyq emes pe?.. Au, halqym-au, Manghystaudyng keng dalasy jetpedi me?.. Aqtaudan batys betke qaray – Aqshúqyrgha deyingi jerdi halyqtyng qonystanuyna nege bermeydi?.. Ata-babalarymyz osy jer ýshin nege arpalysty?.. Bolashaq úrpaqtary, bizder, ýshin emes pe?.. Bizding biylik kezinde: «Aqtau sitiy» qalasyn salamyz!..» – dauryqqan. Al, jergilikti әkim-qaralar bolsa, teniz jaghasyndaghy qolayly jerlerdi qyp-qyzyl saudagha salyp, aqsha jasap otyr!.. 

Uly kólding ainalasyna el qonystandyrugha rúqsat bergen әkimderdi kimder deuge bolady?.. Olardy: «Bolashaq úrpaghymyzgha qiyanat jasap  otyrghan, naghyz qylmysqa batqan qarabetter!..» – deuge bolmay ma?.. Olar osy jaghdaylardy óz kózderimen kórip otyryp, óz halqyna qarsy sanaly týrde jasady ghoy!..

El ishinde bolghasyn, olardyng hal-jaghdayyn estip-bilip otyramyz. Ásirese, jaz mezgilinde, keshki uaqytta, jel kól jaqtan bolghanda – shirigen júmyrtqanyng iyisi siyaqty jaghymsyz iyister shyghyp, aua býlinip, eldi otyrghyzbaydy. Mine, әkim-qaralardyng elge, óz halqyna istep otyrghan ziyankestigi osy!.. Búl faktiler qylmys emey nemene?..

Basqúdyq auylynda kýni býginge deyin gaz da joq. Ol endi ghana qolgha alynyp jatyr. Al, bizding sheneunikter bolsa, Manghystau aimaghyn «jýz payyz gazdandyryp», jogharygha bayaghyda-aq «raport» berip qoyghan bolatyn!.. Basqúdyq auyly Aqtau qalasynyng irgesinde ornalasqan, yaghni, shahardyng bir bóligi. Qazirde Múnayly audanyna qaraydy. Birneshe jyldan beri qaq ortasynan gaz jelisi (liniyasy) ótip jatqanymen, kógildir otynnyng paydasyn kórmey otyrghan eldi meken!..

Jalpy, Aqtau qalasy manyndaghy eldi-mekenderding problemalary jeterlik. Mysaly, búrynghy sayajaylarda ornalasqan auyldardyng túrmys-tauqymeti jetip-artylady. Olardyng tap-tar kóshelerindegi kólik qatynasy adam ómirine óte qauipti. Qarama-qarsy baghyttaghy kólik qatynasy tipti mýmkin emes!.. Jauyn-shashynda jer ezilip, tar joldar búzylyp, balshyq-batpaq bolghanda  –  túrghyndardyng jýrip-túruy azaptyng azaby!.. Búl jaghdaylar qay dengeydegi әkimderdi de mazalamaydy!.. Osy eldi mekenderdegi halyqtyng janayaqy teledidardan kórsetilip-aq jatady, biraq, sheneunikter tarapynan ong sheshim tabylyp jatqany kórinbeydi. Týpting týbinde búl auyldardyng auyr jaghdayy qordalanghan ýlken  problemalargha, tipti, bitispes shiyelenisterge әkelip soqtyrady!.. Jer tar, joldardy keneytuge mýmkindik joq!.. Sebebi, kezinde búl túrghyndardyng ýileri  – sayajaygha arnalyp salynghan. Uaqytynda bólingen jerler túraqty túrugha eseptelmegen. Erejege say kólik jýretin joldar qarastyrylmaghan, yaghni, dúrys kósheler qalyptaspaghan. Sondyqtan da tyghyryqtan shyghatyn jol tabu onay sharua emes. Qalay bolghanda da, bar mәsele jerge kelip tireledi!.. Olargha Manghystaudyng keng dalasy búiyrmaghanday!..

Shiyelenis dep otyrghan sebebim, qazirgi uaqytta teledidardan kórip jýrgenimizdey, shetelderdegi ýlken qalalardyng irgesindegi túrmysy nashar, jaghdaysyz, jaysyz eldi-mekenderdegi qaqtyghystar. Ol elderdi de  kezinde   qalay bolsa, solay jaghday tughyzghan bolyp, aldarqata salghan!.. Al, basshylary bolsa, olardyng bolashaq túrmys-tauqymetin oilamaghan. Jyldar óte týiini sheshilmegen mәseleler  –  bitispes qaqtyghystargha soqtyryp keledi. «Shydamnyng da shegi bar!..» – degen osy emes pe?.. Bir kýnderi bizde de qaynap jatqan qazannyng qaqpaghy búrq etip atylyp ketpesine kim kepildik beredi?.. Ákim-qaralardyng bar oiy  –  ózderi biylik qúryp túrghan tústa qarpyp jep qalu!.. «Bizding artymyzda jauap beretin bayghústar tabylar!..» – degen qara niyet, basqa týk te emes!..

Janaózen qalasynyng tónireginde de jyldar boyy qordalanghan problemalar jeterlik. Kezinde osy ónirde múnay-gaz óndirisi bastalghan uaqytta búl jerde shaghyn eldi meken, yaghny júmysshylar kenti salynuy kerek bolghan. Al, múnayshylar qalasy Kendirli aimaghynan, yaki, Kaspiy tenizining jaghasynan túrghyzyluy kerek edi. Biraq Mәskeuding basshylary qazaqtyng taghdyryn ne qylsyn, aldynghy oilaghan jobalarynan bas tartyp, miday dalada býgingi Janaózen qalasyn ómirge әkelgen. Shyndyghynda, halyqqa jany ashityn biylik osynday óndiristing ainalasynan, jan-jaghynan múnay-gaz óndirilip, ol múnay jerge tógilip, topyraqty býldirip, qorshaghan ortany lastap, atmosferagha uly zattar taratyp, qysqasy, ekologiyalyq túrghydan býlinip jatqan aimaqqa ýlken bolashaghy bar qala salar ma edi?.. Ýlken qala dep qalay aitpaysyn, kýnnen-kýnge halqy kóbeyip, ósip bara jatsa. Osy problemalardy tәuelsizdik alghan toqsanynshy jyldardyng basynda bizding Qazaq biyligi de retke keltiruge bolatyn edi!.. Ol uaqytta Janaózen qalasynyng túrghyndary onsha kóp te emes edi ghoy!.. Sol uaqytta qalany odan әri ýlkeytpey-aq, mausymdy merzimmen júmys isteytin qalashyq retinde qaldyryp (vahtovyy poselok), Kendirli aimaghyna qaray oiysugha da bolatyn-dy. Sóitip, jana qalany teniz jaghasynan salyp, túrghylyqty halyqqa dúrys jaghday istep, ekologiyasy taza jerde atalghan shahardy ýlkeyte beruge bolatyn. Oghan әli de kesh emes!.. Kendirli men Janaózen qalasynyng arasy 60-aq shaqyrym. Osy eki aragha júmysshylardy (múnayshylardy) kýnbe-kýn jetkizip túrugha әbden bolmas pa?..

Reseyding ýlken qalalary manyndaghy 50-60 shaqyrym qashyqtyqtaghy eldi mekenderge «elektrichka» –  poezdar jýrip túrmaytyn ba edi?.. Al, bizde osynday mýmkindikterdi iske asyrugha niyet joq pa, әlde, qarjy joq pa?!. Qarjy joq deyin desen, elimiz songhy jyldary jyl sayyn 80 million tonnanyng ýstinde múnay óndirip túr. Osy milliondaghan tonna «qara altynnyn» aqshasy qayda ketip jatyr? Súraq kóp, biraq, naqty jauap joq!.. Al, bizding biylikting oilap otyrghany birinshi kezekte jer  astyndaghy múnaydy tezirek qúrtu!.. Osy jerde AQSh-taghy Devis atyndaghy Kaliforniya uniyversiyteti ekonomisterinin: «2050 jylgha qaray dýnie jýzindegi múnay qory tausylyp qalady!..» – degen boljamy dúrys pa dep qalasyn. Múnyng aty: «Keyingi úrpaq óz kýnderin múnaysyz da kóre jatar!..» – degen tasbauyrlyq!.. Búl orayda bizding jergilikti halyq ne oilap otyr?.. Bizding úrpaghymyz da óspey me, el qataryna enip, mol múnaydan óz ýlesterin almay ma?.. Ertengi kýni «jyry kóp» múnay tausylghanda – jýz myndaghan halyq qaytedi, nemen shúghyldanady, súqiyp iyesiz qalghan kachalkalardy kýzete me?.. Tap osynday jaghday Afrikanyng Niygeriya degen elinde bolghan. Jalpy, ghalymdarymyzdyn, múnay salasyndaghy mamandarymyzdyng boljamy boyynsha Ózen kenorny  múnayynyng týbi endi 20-30 jylda kórinip-aq qalady!.. Sonda, jogharyda kórsetkenimdey, bizder, janaózendikter, astynda dymy joq qúr temir qúrsaulardyng arasynda qalamyz-au!.. Eger, qala Kendirli aimaghynan salynghanda, mýmkin, halyqqa qalypty tirshilik bolar ma edi?!. «Ózen jaghalaghannyn  –  ózegi talmas!..» – degendey, kýnkóris  te tabylar edi!.. Álde, osy kýnde kóp aitylyp jýrgen turizm baghytyndaghy jobalar paydagha asar ma?.. Búl rette, әriyne, Kaspiy tenizining jayy da bolashaqta ýlken mәsele bolayyn dep túr!.. Ony ózderiniz bilip otyrghanday, teniz ishindegi búrghylau júmystary, yaghni, myndaghan metr terendikten su astynan múnay-gaz óndiru!.. Múnyng da oilanatyn jaghdaylary kóp!.. 

Manghystau ólkesining ekologiyalyq jaghdayy ushyghyp barady. Songhy kezderi Qaraghiya audanyna qarasty Senek auyly túrghyndarynyng janayqayy aimaq halqyn qatty alandatuly. «Ar» gazetining 13-sanynda (5.11.2010)  sol Senek eldi mekeni túrghyndarynyng Qazaqstan halqyna, Ýkimet basshysy K.Mәsimovke, barlyq qoghamdyq-sayasy úiymdar men ziyaly qauym ókilderine Ýndeui jariyalandy. Biraq, kýni býginge deyin osy Ýndeudi qoldap, elendep otyrghan júrtshylyq kórinbeydi!.. Ýn qosyp, bas biriktirip jatqan halyq qayda?.. Qyrylyp qaldyq pa?!. Ony biren-saran janashyr azamattar qoldap jatyr, degenmen, eldigimiz kórinbeydi!..

Endi sol Ýndeuding sebep-saldaryna ýnilelik. Búdan 3-4 jyl búryn Qaraghiya audanyna Reseyden әskeriyler kelip, basshylarymyzben kelissózder jýrgizip, osy audannyng «Senek» JShS-i aumaghyndaghy Tólep jerin qúrlyqaralyq ballistikalyq zymyrandy (RS-20) synaqtan ótkizuge paydalanu jóninde qújattar jasalyp, mәsele sheshilip ketken bolatyn. Sodan, Resey memleketi Orynbor aimaghynan 2008, 2010 jyldary eki ret jogharyda kórsetilgen zymyrandy synaqtan ótkizgen. Al, atylghan zymyran bólshekterining týsetin jeri de, oghan paydalanylghan uly geptil tógiletin jer de – bizding kiyeli Manghystaudyng Tólep eldi mekenining ainalasy bolghan. Búl kezde Qaraghiya audanynyng әkimi Berik Bataev bolatyn. Býginderi osy synaqtan ótkizilgen zymyrandardyng әserinen kelgen ziyandy zalalsyzdandyru júmystaryna kezinde mol qarjy bólingeni auyl-aymaq arasynda aitylyp qalyp jýr. «Sol uaqytta ótemaqy retinde Resey memleketi bizding oblysqa 18 million AQSh dollary kóleminde qarjy bólipti!..» – degen alypqashpa sózder el ishin kezip jýr!.. Osy әngimelerding mәnisi halyqqa nege habarlanbady?.. Sonda,  búl kóp qarjy – әlgi milliondaghan dollarlar qayda ketti?.. Onyng esebin kim beredi?.. Jalpy, osy B.Bataev Qaraghiya audanynda әkim bolyp túrghan tústa kelensizdikter kóp oryn aldy!.. «Audan kólemindegi, teniz jaghasyndaghy barlyq jerler satylyp ketipti, tipti, Kaspiy tenizining ishki beti, su ishi de satylypty!..» –  degen faktiler Qúryq auylynyng túrghyny M.Núghymanovtyng maqalasynda sol kezderdegi basylymdarda jariyalanghan bolatyn!.. Qalay bolghanda da, uaqytynda Bekenning tiregi myqty bolghan!.. 

Sonymen, Tólep jerinde bolghan synaqtardyng aq-qarasyn manghystaulyqtargha kim aiyryp beredi?.. Álde, «jabuly qazan  –  sol jabuly kýiinde qala bere me?..» Endi kelip, zymyrandardyng qasireti az bolghanday, biyligimiz kópten beri «jyr» bolyp jýrgen AES-ty (atom elektr stansiyasy) Manghystauda saludy qayta qolgha alyp otyr!.. Búl ne degen zorlyq?!.

(Jalghasy bar)

Qamysbay Besinbergenúly

Manystau oblysy.

Abai.kz