Songhy kýnderi әleumettik jelide qazaq dalasyndaghy kesenelerdi «shirk» dep ataghan suret kóp talqylandy. Onda Arystan bab, Qoja Ahmet Yasaui, Beket ata siyaqty halyq jii baryp, ziyarat etetin, el úghymynda qasiyetti sanalatyn oryndar da bar. Búl suretke qatysty pikir bildirerde әleumettik jeli qoldanushylarynyng oilary ekige jaryldy. Bireuler kesenelerge ziyarat jasau keshirilmes kýnә ekenin aityp, Allagha serik qospandar dese, ekinshi top onyng esh әbestigi joq ekenin dәleldeu ýshin úzaq-úzaq argumentter keltirip jatty. Feysbuk jelisindegi bir ghana sayasattanushy Aydos Sarymnyng paraqshasynda búl suret 392 layk, 290 pikir jinap, 62 adam ony óz paraqshasynda qayta jariyalaghan. Biz osyghan qatysty teolog-ghalymdardyng pikirin bilgen edik.

Dosay Kenjetay, dintanu ghylymdarynyng doktory.

 

Islam mazardy ziyarat etudi, yaghny kesenege baryp, dúgha oqudy, ólilerdi qúrmettep,  ruhyna qúran baghyshtaudy joqqa shygharmaydy. Áuliyelerding basyna baryp, qúrmet kórsetuge, eske alugha qarsy emes. Tek ony Allanyng ornyna qoyyp, oghan tabynbasa bolghany. Degenmen, týrki músylmandary eshqashan onday әbestikke barmaghan. Bir kezderi kóshpeli bәdәuiylerde sonday tendensiyanyng beleng alghany ras. Qazaqtyng әuliyelerge degen qúrmetin solarmen salystyryp, shirk dep ýkim shygharyp tastaytyn «bilgishter» qazir óte kóp. Áulie degen - Allanyng mirasqory, onyng dosy. Búghan dәlel - Qúran sózi. Qúranda ol jayly jýzdegen ayattar bar. Mәselen, «Yunus» sýresi 62-64 ayattarda bylay deydi: "Áuliyelerge dýniyede de, aqyrette de Allanyng syiy, sýiinshisi bar. Allanyng dostary ýshin, әuliyeler ýshin ol kýnde qorqu, qobalju bolmaydy". «Ángham» sýresinde "әuliyelerdi dәrejege kóteremiz" dese, «Fatiyh» sýresindegi jiyrma toghyzynshy ayatta "Áuliyelerding jýzderinde sәjdening izderi bar" delinedi. «Aly Ghymran» sýresinde "Alla qalaghanyn óz jәrdemimen qoldaydy" dep aitylady. Áuliyelerdi joqqa shygharatyn - uahabbister. Búl aghym Hanafy mazhabyn «kәpirlerding mazhaby» dep tanityn, islamdaghy revolusiyalyq sipattaghy, Maturudy aqidasyna tózimdiligi joq, qazirgi zaman talabyna pysqyryp qaramaytyn, Qúrandy jattandy erejeler men normalar retinde qaraytyn, kez kelgen ayatty sózdik maghynasynda týsinuge shaqyratyn, ózderinen basqanyng barlyghyn mushrik deytin, ózderining sharighatynan basqanyng barlyghyna biydghat retinde qaraytyn, ghylym men bilimge emes, kórsoqyrlyqqa bastaytyn, Qazaqstanda jana sipatta tanylyp jatqan «izm».

Serik Tәjibaev, Qazaqstan Respublikasyndaghy lankestik jәne ekstremizm mәselelerin zertteu ortalyghynyng sarapshysy, dintanushy.

  Tarihta Zyndyqtar degen adasqan top bolghan. Olar qajylyqtyng ornyna kesene aralap, qabir basyn tauaf etsek bolghany, degen tújyrymmen Qasiyetti qaghbany - qabirstanmen auystyryp alghan. Olardy kóptegen әlemge әigili Islam ghúlamalary syngha alghan bolatyn. Keyin kele búl mәselening sheshimi tabylyp, zyndyqtar joghalyp ketti. Degenmen, býgingi tanda aq jol, aqtyrna t.b. syndy ziratqa tabynyp, ólgen adamgha arnap mal soishylar kóbeyip ketti. Ólgen adamnyng kesenesin tauap etip, bir sózben aitqanda, sony kәsipke ainaldyrghan toptar payda boldy. Músylmandar qaytti? Dúrys búrysyn bilgisi kelgen iysi músylman qauym jauap izdeuge kiristi. Dәstýrli islamdy ústanatyndar bilimdi imamdar men teologtardan anyq qanyghyn aiqyndap aldy. Al salafiylik baghyttaghy toptar shet eldegi sheyhsymaqtarynan pәtua alyp, shirk - haram degen sheshimderin estidi. Búl óte nәzik mәsele. Eger adam - kesene, qabirstangha baryp - tauap etip, iyilip sәjde jasap, maldy sol ólgen adam razy bolsyn degen niyette soyatyn bolsa, onda búl әreketi - ISLAM DINI boyynsha HARAM! Al eger kesene, qabirge baryp, ata-babasynyng jatqan jerine baryp, qúran oqyp, Alladan olargha keshirim súrap, mal soyghan jaghdaydyng ózinde - Alla razylyghy ýshin, osy qabirde jatqan babalarymyzdyng әruaqtaryn Alla keshirim bersin degen oimen, sonday-aq sol ólgen adamdardy kórip, bizding de barar jerimiz sol jaq, biz de mәngi emespiz degen Ólimdi eske alu maqsatynda baratyn bolsa - onda RÚQSAT! ISLAM tyiym salmaydy!

Janat KAPALBAEVA

QazAqparat