Olar: «Mysty ónir» gazetining diyrektory Zәuresh Ismagulova men redaktory Ulizira Jannazarova. Birinshisi mәdeni-aghartu uchiliyshesin bitirgen, ekinshisi — kәsiptik-tehnikalyq uchiliyshening týlegi.

Qyzmetin kenshiler qalasyndaghy «Arman» ansamblinde biyshilikten bastaghan bastapqysy talay «tóbenin» tebingisin tozdyrghan. Biraq, arasynda jurnalistikagha qatysty bireui joq. Satushynyng kuәligin sol zamatta sandyqtyng týbine zytyrghan keyingisi jasy jer ortasynan aughansha ghúmyryn maqalanyng mәtinin terip, gazetting betin jasaugha arnaghan. Alayda, ómirinde alpys jol aqparat jazyp kórmegen.

Surette: «Mysty ónirdin» janajyldyq sanynyng birinshi beti.

Qalamy qarymdy tuma talant bolsa әngime basqa, endeshe, ekeui gazetting basshylyghynda nege jýr? Jezqazghan jurnalisten jútaghan ba? Joq! Eger qysqa qayyrsaq, mәselening mәnisi mynada: qúryltayshynyng qoldauy men kómegine kónili tolmaytynyn ashyq aita bastaghan gazet újymy búdan alty jyl búryn redaksiyanyng qarjysyn talan-tarajgha salyp, sottalayyn dep túrghan jerinen ózi qútqaryp jibergen redaktordan qalghan segiz jarym million tenge qaryzdan alty aida qútylghanyn, eng bastysy, ózi otyrghan eki qabatty ghimaratty jekeshelendiru jóninde «Qazaqmystyn» basshylyghymen mәmlege kelgenin kezdeysoq bilgen jastar odaghynyng tóraghasy S.Tysevichten taza maza ketti. Sosyn jatpay-túrmay syltau izdep, aqyry bir jylda biraz sharuanyng basyn qaytarghan bilikti jurnalist Abdolla Dastanovty ornynan alyp tyndy.

Shyndyghynda, gazetting qamy emes, kommersiyalyq mýddeni kózdegen qúryltayshy — «Qazaqmys» kompaniyasy jastar odaghynyng tóraghasy S.Tysevichke aitqanynan shyqpaytyn adam kerek edi. Ony da tapty. Ol — qazaqshany qaqpaytyn, jastar odaghy men kәsipodaq kezinde әreng qútylghan, júmyssyz jýrgen Z.Ismagulova edi. Byltyr mamyrda basshylyqqa kelgen jana diyrektor on shaqty adamnan túratyn shaghyn újymnyng oiranyn shyghardy. Ony diyrektorlyqqa taghayyndaudy qúptamaghan keybir qalamger ózi ketti, ketpey qarsy kelgenin Zәuresh hanym kýshtep «qyr asyryp» jiberdi. Jurnalister men avtorlargha qalamaqy tóleudi toqtatty. Qazaqtyng qasiyetti tiline qyryn qaraytyn diyrektor janyna jaghympazdardy jinap, jaghdayyn jasady. Sonyng biri — dizaynerlikting ózin jol-jónekey (praktiyk) mengergen  U.Jannazarova.

Soraqysy sol, redaktorlyqqa taghayyndaghanda Z.Ismagulova: «joghary bilimdi jurnalist» dep tanystyrghan U.Jannazarovanyng diplomy jalghan bolyp shyqty. «Uniyversiytet rektoraty Ulizira Serjanqyzy Jannazarova 2011 jyly «jurnalistika» mamandyghy boyynsha kýndizgi jәne syrttay bólimdi bitirgender tiziminde joq ekendigin habarlaydy» deydi әl-Faraby atyndaghy qazaq últtyq uniyversiytetining birinshi prorektory M.Býrkitbaev memlekettik qyzmet isteri jәne sybaylas jemqorlyqpen kýres jónindegi audanaralyq Jezqazghan aimaqtyq basqarmasyna byltyr jazda jibergen jauabynda. Osyghan oray Jezqazghan qalalyq ishki ister basqarmasy «Qújatty qoldan jasau» baby boyynsha qozghalghan qylmystyq is «qylmystyq qúqyq búzushylyq qúramynyng bolmauyna baylanysty» degen jeleumen 2015 jyly 29 jeltoqsanda jabyldy.

Qylmystyq is boyynsha qabyldanghan sheshimning zandylyghyn teksergen Jezqazghan qalasynyng prokuraturasy sotqa deyingi tergep-tekseru talapqa say tolyq zerttelmegen dep tauyp, isting mәn-jayyn jan-jaqty anyqtau ýshin tayauda qosymsha tergeuge joldady. Biraq, sodan birdene shyghatynyna senim shamaly. QIIB qyzmetkeri qylmystyq is qayta jabylatynyn ashyq aityp otyr. Sebep? «U.Jannazarova ózinde diplom bolghanynan bas tartty. Ony moyyndatu mýmkin emes. Týpnúsqasyz saraptama jasalmaydy. Onsyz isti sot qabyldamaydy». Sonda U.Jannazarovadan: «Joghary jalaqy tóletu ýshin tórt jyl búryn buhgalteriyagha bergen diplom kóshirmesin qaydan aldyn?» dep, súraugha bolmay ma? Bolmaydy eken. Zang solay!

Sonymen, diyrektory — «dýbara», dizayneri — «danyshpan» gazetting sapasyn súramasang da bolady. Birneshe mysal. Mine, byltyrghy Metallurg kýnine arnalghan merekelik nómir. «Qazaqmys» korporasiyasynyng bas diyrektory B.Qryqpyshevting qúttyqtauynan grammatikasy men audarmasyn qosqanda 16 (!) qate ketken. Kompaniya basshylyghy «Mysty ónirdi» oqymaytynyn osydan-aq bayqaugha bolady. Oqysa, sauatsyzdardyng sazayyn tartqyzar edi.

Gazetting sol sanyndaghy sol kezdegi Jezqazghan mys qorytu zauytynyng diyrektory B.Tәnenovpen súhbatta da joba joq. Baghlan bauyrymnyng ózi birdene týsinbese, bizding týisikke týk barmady. Oryssha mәtindi audarghandar súhbatty «óndiristik anekdotqa» ainaldyryp jibergen. «Shiraq shihtashylar» degen maqalanyng basy qayda, avtory kim? Bilip bolmaydy.

Aytpaqshy, «Resey Qyrymnan keyin Kiyevti qashan qosyp alghan?» dep, oqyrmandardyng bir dýrlikkeni bar. Sóitsek, «danyshpan» dizayner-redaktor U.Jannazarova men gazet tartau bólimi bastyghynyng mindetin qosa atqaratyn «kemenger» korrektor K.Qasymova taza sauatsyz bolyp shyqty.Olar bir materialda: «Resey astanasy — Kiyev qalasynda» dep úryp jibiripti. Ukrainadaghylar «Mysty ónirdi» oqymaytyny qanday jaqsy, әitpese, halyqaralyq jaghday ushyqqan ýstine ushygha týser edi. Bildey bir elding astanasyn bilmegen! Al, Z.Ismagulovagha bәri — bir!

«Sauatsyz» degennen shyghady, «Qúrmet kórsetildi» degen qysqa habarda keremet kenshi, Sosialistik Enbek Eri Dembergen Baymaghambetov aqsaqaldyng omyrauyndaghyny «Leniyn», «Júldyz» tósbelgisi dep, al taghy bir aqparatta «Kenes Odaghynyng eki mәrte batyry ataghynyng iyegeri Talghat Bigildinov» dep, aidy aspangha shygharypty. Nemese bayaghyda baqilyq bolghan adamnyng mereytoyy turaly «Abay Qúnanbaev — 170 jasta!» dep jaza ma?

Grammatikalyq, orfografiyalyq qatelerge kónil audaryp qaytemiz, gazette jurnalistikanyng talabyna tolyq jauap beretin maqala joqtyng qasy. Ony aitqangha U.Jannazarova: «Jastardyng janry osynday» deytin kórinedi. Tuyndyny janrgha emes, janrdy kәri-jasqa bólu, búl — endi janalyq! Sirә, «stili» dep aitqysy kelgen boluy kerek. Biraq, stili men janrdy aiyrugha onyng óresi qaydan jetsin?!

Oqyrman ýmiti jana jylda da aqtalmady. Korporasiya basshysy E.Ogay men t.b. qúttyqtauyn qate-qate jariyalaghan gazet jana jyldyng alghashqy nómirining birinde kózi tiri Sosialistik Enbek Eri D.Baymaghambetovting suretin jariyalap, mәtinine dýniyeden ótken Sosalistik Enbek Eri Q.Kentaevtyng esimin jazyp, eldi taghy bir shulatty. Jalpy gazetti josparlauda jýie joq. Áyteuir, betti qalay bolsa-solay toltyrugha tyrysatyny kórinip túr. Áytpese, bir betke Sәtbaev qalalyq sotynyng ýsh birdey sudiyasynyng maqalasyn sala ma?  «Qazaqmystyn» qazanynan yrysyn aiyryp otyrghan «Mysty ónir» týgil, sol qaladaghy әkimdikting «Sharayna» gazetining ózi ondaygha barghanyn bayqamappyz.

Kózge badyrayyp kórinip túrghan taghy bir óreskeldik — «Mynalardyng qyzmetkeri kóp eken» dep, oilap qalsyn dey me eken, laqap attyng astyna da «Mysty ónir» dep jaza salady. Qyzdy-qyzdymen balalarynyng atynan berilgen habar-oshardyng astyna da solay qonjitady. Mәselen, «Mysty ónirdin» qatarynda qol qoyyp jýrgen Daryn Aydos gazetke keyin kelgen kelinshekting balabaqshagha baratyn balasy bolyp shyqty.

Gazetting qamyn emes, «redaksiya ghimaratyn qoldan shygharyp alam ba» dep, ózining jayyn oilaghan qúryltayshy S.Tysevichting osy tirligi qazaqsha basylymdy qorlau ekenin «Qazaqmystyn» basshylyghy bilmeytin shyghar? Bilgende qanday! Qanattas qonystanghan qos qalanyng ziyaly qauym ókilderi ortanqol basshylardy bylay qoyghanda, E.V.Ogaydyng ózine hat joldaghan. Biraq, bylq etken bireui joq. Óitkeni, shiyrek ghasyrlyq tarihy bar, «Baspasóz turaly» zang talaptaryna sәikes 2000 jyly amalsyzdan «Qazaqmystan» qoghamdyq úiym retinde jastar odaghynyng qolyna ótken «Mysty ónir» men orys tildi «Podrobnostiydi» jekeshelendirip alghan S.Tysevichke eshqaysysynyng tisi batpaydy...

«Qazaqmystaghy» senimdi derekkózding aituynsha, tayauda S.Tysevich: «Múnyng bәri — qúryltayshy orys bolghasyn kóre almaushylardyng isi» dep aqtalypty. Búnday adamnyng qolyna quatty iydeologiyalyq qarudy berip qoi qanshalyqty qisyndy?!

Ókinishke oray, ózderi onbay otyrghanda, olardy jeliktirip qoyatyndar kezdesedi. Ótkende Zәuresh: «Tulegen aga «gazet tamasha!» dedi. Dlya nas — onyng aitqany ocheni dorogo!» dep, esip otyr. «Tulegen agasy» — kezinde qazaq tilining janashyry bolghan adam. Qazir «Qazaqmysta» ardagerler kenesin basqarady. Zәureshting aitqany ras bolsa, onda mening sózim joq!

Álibek ÁBDIRASh,

Qazaqstan Jurnalister odaghy

syilyghynyng laureaty.

JEZQAZGhAN.

REDAKSIYaDAN: «Mysty ónir» gazetining basshylyghy jogharydaghy maqalagha qarsy pikir bildiremiz dese, jariyalaugha әzir ekendigimizdi eskertemiz.

Abai.kz