ولار: «مىستى ءوڭىر» گازەتىنىڭ ديرەكتورى زاۋرەش يسماگۋلوۆا مەن رەداكتورى ۋلزيرا جاننازاروۆا. ءبىرىنشىسى مادەني-اعارتۋ ۋچيليششەسىن بىتىرگەن، ەكىنشىسى — كاسىپتىك-تەحنيكالىق ۋچيليششەنىڭ تۇلەگى.

قىزمەتىن كەنشىلەر قالاسىنداعى «ارمان» انسامبلىندە بيشىلىكتەن باستاعان باستاپقىسى تالاي «توبەنىڭ» تەبىنگىسىن توزدىرعان. بىراق، اراسىندا جۋرناليستيكاعا قاتىستى بىرەۋى جوق. ساتۋشىنىڭ كۋالىگىن سول زاماتتا ساندىقتىڭ تۇبىنە زىتىرعان كەيىنگىسى جاسى جەر ورتاسىنان اۋعانشا عۇمىرىن ماقالانىڭ ءماتىنىن تەرىپ، گازەتتىڭ بەتىن جاساۋعا ارناعان. الايدا، ومىرىندە الپىس جول اقپارات جازىپ كورمەگەن.

سۋرەتتە: «مىستى ءوڭىردىڭ» جاڭاجىلدىق سانىنىڭ ءبىرىنشى بەتى.

قالامى قارىمدى تۋما تالانت بولسا اڭگىمە باسقا، ەندەشە، ەكەۋى گازەتتىڭ باسشىلىعىندا نەگە ءجۇر؟ جەزقازعان جۋرناليستەن جۇتاعان با؟ جوق! ەگەر قىسقا قايىرساق، ماسەلەنىڭ ءمانىسى مىنادا: قۇرىلتايشىنىڭ قولداۋى مەن كومەگىنە كوڭىلى تولمايتىنىن اشىق ايتا باستاعان گازەت ۇجىمى بۇدان التى جىل بۇرىن رەداكتسيانىڭ قارجىسىن تالان-تاراجعا سالىپ، سوتتالايىن دەپ تۇرعان جەرىنەن ءوزى قۇتقارىپ جىبەرگەن رەداكتوردان قالعان سەگىز جارىم ميلليون تەڭگە قارىزدان التى ايدا قۇتىلعانىن، ەڭ باستىسى، ءوزى وتىرعان ەكى قاباتتى عيماراتتى جەكەشەلەندىرۋ جونىندە «قازاقمىستىڭ» باسشىلىعىمەن ماملەگە كەلگەنىن كەزدەيسوق بىلگەن جاستار وداعىنىڭ توراعاسى س.تىسەۆيچتەن تازا مازا كەتتى. سوسىن جاتپاي-تۇرماي سىلتاۋ ىزدەپ، اقىرى ءبىر جىلدا ءبىراز شارۋانىڭ باسىن قايتارعان بىلىكتى جۋرناليست ابدوللا داستانوۆتى ورنىنان الىپ تىندى.

شىندىعىندا، گازەتتىڭ قامى ەمەس، كوممەرتسيالىق مۇددەنى كوزدەگەن قۇرىلتايشى — «قازاقمىس» كومپانياسى جاستار وداعىنىڭ توراعاسى س.تىسەۆيچكە ايتقانىنان شىقپايتىن ادام كەرەك ەدى. ونى دا تاپتى. ول — قازاقشانى قاقپايتىن، جاستار وداعى مەن كاسىپوداق كەزىندە ارەڭ قۇتىلعان، جۇمىسسىز جۇرگەن ز.يسماگۋلوۆا ەدى. بىلتىر مامىردا باسشىلىققا كەلگەن جاڭا ديرەكتور ون شاقتى ادامنان تۇراتىن شاعىن ۇجىمنىڭ ويرانىن شىعاردى. ونى ديرەكتورلىققا تاعايىنداۋدى قۇپتاماعان كەيبىر قالامگەر ءوزى كەتتى، كەتپەي قارسى كەلگەنىن زاۋرەش حانىم كۇشتەپ «قىر اسىرىپ» جىبەردى. جۋرناليستەر مەن اۆتورلارعا قالاماقى تولەۋدى توقتاتتى. قازاقتىڭ قاسيەتتى تىلىنە قىرىن قارايتىن ديرەكتور جانىنا جاعىمپازداردى جيناپ، جاعدايىن جاسادى. سونىڭ ءبىرى — ديزاينەرلىكتىڭ ءوزىن جول-جونەكەي (پراكتيك) مەڭگەرگەن  ۋ.جاننازاروۆا.

سوراقىسى سول، رەداكتورلىققا تاعايىنداعاندا ز.يسماگۋلوۆا: «جوعارى ءبىلىمدى جۋرناليست» دەپ تانىستىرعان ۋ.جاننازاروۆانىڭ ديپلومى جالعان بولىپ شىقتى. «ۋنيۆەرسيتەت رەكتوراتى ۋلزيرا سەرجانقىزى جاننازاروۆا 2011 جىلى «جۋرناليستيكا» ماماندىعى بويىنشا كۇندىزگى جانە سىرتتاي ءبولىمدى بىتىرگەندەر تىزىمىندە جوق ەكەندىگىن حابارلايدى» دەيدى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىرىنشى پرورەكتورى م.بۇركىتباەۆ مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس جونىندەگى اۋدانارالىق جەزقازعان ايماقتىق باسقارماسىنا بىلتىر جازدا جىبەرگەن جاۋابىندا. وسىعان وراي جەزقازعان قالالىق ىشكى ىستەر باسقارماسى «قۇجاتتى قولدان جاساۋ» بابى بويىنشا قوزعالعان قىلمىستىق ءىس «قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق قۇرامىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى» دەگەن جەلەۋمەن 2015 جىلى 29 جەلتوقساندا جابىلدى.

قىلمىستىق ءىس بويىنشا قابىلدانعان شەشىمنىڭ زاڭدىلىعىن تەكسەرگەن جەزقازعان قالاسىنىڭ پروكۋراتۋراسى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ تالاپقا ساي تولىق زەرتتەلمەگەن دەپ تاۋىپ، ءىستىڭ ءمان-جايىن جان-جاقتى انىقتاۋ ءۇشىن تاياۋدا قوسىمشا تەرگەۋگە جولدادى. بىراق، سودان بىردەڭە شىعاتىنىنا سەنىم شامالى. قىىب قىزمەتكەرى قىلمىستىق ءىس قايتا جابىلاتىنىن اشىق ايتىپ وتىر. سەبەپ؟ «ۋ.جاننازاروۆا وزىندە ديپلوم بولعانىنان باس تارتتى. ونى مويىنداتۋ مۇمكىن ەمەس. تۇپنۇسقاسىز ساراپتاما جاسالمايدى. ونسىز ءىستى سوت قابىلدامايدى». سوندا ۋ.جاننازاروۆادان: «جوعارى جالاقى تولەتۋ ءۇشىن ءتورت جىل بۇرىن بۋحگالتەرياعا بەرگەن ديپلوم كوشىرمەسىن قايدان الدىڭ؟» دەپ، سۇراۋعا بولماي ما؟ بولمايدى ەكەن. زاڭ سولاي!

سونىمەن، ديرەكتورى — ء«دۇبارا»، ديزاينەرى — «دانىشپان» گازەتتىڭ ساپاسىن سۇراماساڭ دا بولادى. بىرنەشە مىسال. مىنە، بىلتىرعى مەتاللۋرگ كۇنىنە ارنالعان مەرەكەلىك ءنومىر. «قازاقمىس» كورپوراتسياسىنىڭ باس ديرەكتورى ب.قرىقپىشەۆتىڭ قۇتتىقتاۋىنان گرامماتيكاسى مەن اۋدارماسىن قوسقاندا 16 (!) قاتە كەتكەن. كومپانيا باسشىلىعى «مىستى ءوڭىردى» وقىمايتىنىن وسىدان-اق بايقاۋعا بولادى. وقىسا، ساۋاتسىزداردىڭ سازايىن تارتقىزار ەدى.

گازەتتىڭ سول سانىنداعى سول كەزدەگى جەزقازعان مىس قورىتۋ زاۋىتىنىڭ ديرەكتورى ب.تانەنوۆپەن سۇحباتتا دا جوبا جوق. باعلان باۋىرىمنىڭ ءوزى بىردەڭە تۇسىنبەسە، ءبىزدىڭ تۇيسىككە تۇك بارمادى. ورىسشا ءماتىندى اۋدارعاندار سۇحباتتى «وندىرىستىك انەكدوتقا» اينالدىرىپ جىبەرگەن. «شيراق شيحتاشىلار» دەگەن ماقالانىڭ باسى قايدا، اۆتورى كىم؟ ءبىلىپ بولمايدى.

ايتپاقشى، «رەسەي قىرىمنان كەيىن كيەۆتى قاشان قوسىپ العان؟» دەپ، وقىرمانداردىڭ ءبىر دۇرلىككەنى بار. سويتسەك، «دانىشپان» ديزاينەر-رەداكتور ۋ.جاننازاروۆا مەن گازەت تارتاۋ ءبولىمى باستىعىنىڭ مىندەتىن قوسا اتقاراتىن «كەمەڭگەر» كوررەكتور ك.قاسىموۆا تازا ساۋاتسىز بولىپ شىقتى.ولار ءبىر ماتەريالدا: «رەسەي استاناسى — كيەۆ قالاسىندا» دەپ ۇرىپ ءجىبىرىپتى. ۋكرايناداعىلار «مىستى ءوڭىردى» وقىمايتىنى قانداي جاقسى، ايتپەسە، حالىقارالىق جاعداي ۋشىققان ۇستىنە ۋشىعا تۇسەر ەدى. بىلدەي ءبىر ەلدىڭ استاناسىن بىلمەگەن! ال، ز.يسماگۋلوۆاعا ءبارى — ءبىر!

«ساۋاتسىز» دەگەننەن شىعادى، «قۇرمەت كورسەتىلدى» دەگەن قىسقا حاباردا كەرەمەت كەنشى، سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى دەمبەرگەن بايماعامبەتوۆ اقساقالدىڭ ومىراۋىنداعىنى «لەنين»، «جۇلدىز» توسبەلگىسى دەپ، ال تاعى ءبىر اقپاراتتا «كەڭەس وداعىنىڭ ەكى مارتە باتىرى اتاعىنىڭ يەگەرى تالعات بيگيلدينوۆ» دەپ، ايدى اسپانعا شىعارىپتى. نەمەسە باياعىدا باقيلىق بولعان ادامنىڭ مەرەيتويى تۋرالى «اباي قۇنانباەۆ — 170 جاستا!» دەپ جازا ما؟

گرامماتيكالىق، ورفوگرافيالىق قاتەلەرگە كوڭىل اۋدارىپ قايتەمىز، گازەتتە جۋرناليستيكانىڭ تالابىنا تولىق جاۋاپ بەرەتىن ماقالا جوقتىڭ قاسى. ونى ايتقانعا ۋ.جاننازاروۆا: «جاستاردىڭ جانرى وسىنداي» دەيتىن كورىنەدى. تۋىندىنى جانرعا ەمەس، جانردى كارى-جاسقا ءبولۋ، بۇل — ەندى جاڭالىق! ءسىرا، «ستيل» دەپ ايتقىسى كەلگەن بولۋى كەرەك. بىراق، ستيل مەن جانردى ايىرۋعا ونىڭ ورەسى قايدان جەتسىن؟!

وقىرمان ءۇمىتى جاڭا جىلدا دا اقتالمادى. كورپوراتسيا باسشىسى ە.وگاي مەن ت.ب. قۇتتىقتاۋىن قاتە-قاتە جاريالاعان گازەت جاڭا جىلدىڭ العاشقى ءنومىرىنىڭ بىرىندە كوزى ءتىرى سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى د.بايماعامبەتوۆتىڭ سۋرەتىن جاريالاپ، ماتىنىنە دۇنيەدەن وتكەن سوتساليستىك ەڭبەك ەرى ق.كەنتاەۆتىڭ ەسىمىن جازىپ، ەلدى تاعى ءبىر شۋلاتتى. جالپى گازەتتى جوسپارلاۋدا جۇيە جوق. ايتەۋىر، بەتتى قالاي بولسا-سولاي تولتىرۋعا تىرىساتىنى كورىنىپ تۇر. ايتپەسە، ءبىر بەتكە ساتباەۆ قالالىق سوتىنىڭ ءۇش بىردەي سۋدياسىنىڭ ماقالاسىن سالا ما؟  «قازاقمىستىڭ» قازانىنان ىرىسىن ايىرىپ وتىرعان «مىستى ءوڭىر» تۇگىل، سول قالاداعى اكىمدىكتىڭ «شاراينا» گازەتىنىڭ ءوزى وندايعا بارعانىن بايقاماپپىز.

كوزگە بادىرايىپ كورىنىپ تۇرعان تاعى ءبىر ورەسكەلدىك — «مىنالاردىڭ قىزمەتكەرى كوپ ەكەن» دەپ، ويلاپ قالسىن دەي مە ەكەن، لاقاپ اتتىڭ استىنا دا «مىستى ءوڭىر» دەپ جازا سالادى. قىزدى-قىزدىمەن بالالارىنىڭ اتىنان بەرىلگەن حابار-وشاردىڭ استىنا دا سولاي قونجيتادى. ماسەلەن، «مىستى ءوڭىردىڭ» قاتارىندا قول قويىپ جۇرگەن دارىن ايدوس گازەتكە كەيىن كەلگەن كەلىنشەكتىڭ بالاباقشاعا باراتىن بالاسى بولىپ شىقتى.

گازەتتىڭ قامىن ەمەس، «رەداكتسيا عيماراتىن قولدان شىعارىپ الام با» دەپ، ءوزىنىڭ جايىن ويلاعان قۇرىلتايشى س.تىسەۆيچتىڭ وسى تىرلىگى قازاقشا باسىلىمدى قورلاۋ ەكەنىن «قازاقمىستىڭ» باسشىلىعى بىلمەيتىن شىعار؟ بىلگەندە قانداي! قاناتتاس قونىستانعان قوس قالانىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى ورتاڭقول باسشىلاردى بىلاي قويعاندا، ە.ۆ.وگايدىڭ وزىنە حات جولداعان. بىراق، بىلق ەتكەن بىرەۋى جوق. ويتكەنى، شيرەك عاسىرلىق تاريحى بار، ء«باسپاسوز تۋرالى» زاڭ تالاپتارىنا سايكەس 2000 جىلى امالسىزدان «قازاقمىستان» قوعامدىق ۇيىم رەتىندە جاستار وداعىنىڭ قولىنا وتكەن «مىستى ءوڭىر» مەن ورىس ءتىلدى ء«پودروبنوستيدى» جەكەشەلەندىرىپ العان س.تىسەۆيچكە ەشقايسىسىنىڭ ءتىسى باتپايدى...

«قازاقمىستاعى» سەنىمدى دەرەككوزدىڭ ايتۋىنشا، تاياۋدا س.تىسەۆيچ: «مۇنىڭ ءبارى — قۇرىلتايشى ورىس بولعاسىن كورە الماۋشىلاردىڭ ءىسى» دەپ اقتالىپتى. بۇنداي ادامنىڭ قولىنا قۋاتتى يدەولوگيالىق قارۋدى بەرىپ قويۋ قانشالىقتى قيسىندى؟!

وكىنىشكە وراي، وزدەرى وڭباي وتىرعاندا، ولاردى جەلىكتىرىپ قوياتىندار كەزدەسەدى. وتكەندە زاۋرەش: «تۋلەگەن اگا «گازەت تاماشا!» دەدى. دليا ناس — ونىڭ ايتقانى وچەن دوروگو!» دەپ، ەسىپ وتىر. «تۋلەگەن اگاسى» — كەزىندە قازاق ءتىلىنىڭ جاناشىرى بولعان ادام. قازىر «قازاقمىستا» ارداگەرلەر كەڭەسىن باسقارادى. زاۋرەشتىڭ ايتقانى راس بولسا، وندا مەنىڭ ءسوزىم جوق!

الىبەك ءابدىراش،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعى

سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.

جەزقازعان.

رەداكتسيادان: «مىستى ءوڭىر» گازەتىنىڭ باسشىلىعى جوعارىداعى ماقالاعا قارسى پىكىر بىلدىرەمىز دەسە، جاريالاۋعا ءازىر ەكەندىگىمىزدى ەسكەرتەمىز.

Abai.kz