Dabyl! Ontýstik Qazaqstan oblysynyng prokuraturasy Qazaqstandaghy mektep jasyndaghy 31 247 balanyng  «VKontakte» әleumettik jelisindegi pornografiyalyq mazmúndaghy paraqshalargha tirkelgenin mәlimdedi.   

Arnayy jýrgizilgen monitoring barysynda atalghan әleumettik jelide pornografiyany ashyq nasihattaytyn 63 top anyqtalghan. Búl toptar qazirgi tanda ashyq júmys jýrgizude.

Atalghan toptardaghy materialdardyng mazmúny: erte jastan jynystyq qatynasqa týsudi, intim qyzmet týrlerin jarnamalaudy t.b.  nasihattaydy eken.

«Qazaqstanda jasalatyn jynystyq qylmys týrlerining kóbi kәmelettik jasqa tolmaghan, jynystyq sauaty tómen oqushylardyng arasynda bolady. Búghan iytermeleushi negizgi faktor – әleumettik jelilerdegi ashyq pornografiyalyq toptardyng nasihaty. Sondyqtan, ata-analar balalardyng әleumettik jelilerde nemen ainalysyp jýrgenin baqylauy tiyis. Elimizdegi songhy resmy derekterge sәikes, 16 jasqa tolmaghan qyzdardyng arasynda jýkitilik kórsetkishi artqan. Búl da óz kezeginde atalghan jelilerding júmysynyng kórsetkshi»,-deydi OQO Prokuraturasynyng baspasóz qyzmeti.

Esterinizde bolsa, «Abai.kz» portaly sәl erterekte «Bilesiz be, «VKontakte» balanyzdy búzyp bitti!» atty maqala jariyalaghan edi. Onda atalghan jeli arqyly jastardyng sanasyn ulap bitken pornografiyalyq toptardyn, paraqshalardyng kesapaty turaly keninen aitylghan-dy.

Osydan eki-ýsh jyl búryn QR parlamenti  «Pornografiyalyq basylymdar ainalymynyng jәne olardy saudalaudyng jolyn kesu turaly halyqaralyq konvensiyany ratifikasiyalau turaly» zandy qabyldaghan edi. Ol qújatta "Qazaqstanda pornografiyalyq sipattaghy materialdardy taratu, kópshilikke kórsetu maqsatynda dayyndau nemese saqtau, jeke ózi nemese basqa adam arqyly ainalysqa shygharu, biznes jasau jәne satu maqsatynda jarnamalau - qylmys" ekeni aitylghan. 

Ókinishke oray, qylmys ashyq jasaluda. Al onyng jolyn kesui tiyis  qúzyrly organ qimylsyz otyr. Áytpegende jogharydaghy 63 top qaydan payda boldy? Sonda bizding qúziretti organdar qazaqtyng jasóspirimderin kógendeuli qozyday iyirip otyrghan "Vkontakte" әleumettik jelisine sýzgi jasamay ma?

Sonday-aq, mektepte jýrip «mama» atanghan sylqymdardyng da sany kýn sanap artyp keledi. 2015 jylghy statistikagha sýiensek, elimizde 2 mynnan astam oqushy 16 jasynda jýkti bolyp qalghan. 2016 jylghy derekterge sýiensek, bir ghana Elordanyng ózinde jyl sayyn 70 oqushy qyz jýkti bolyp, týsik jasatady-mys.  Ótken jylghy sandardy sóiletsen, tóbe shashyng tik túrady. Resmy mәlimetke sýiensek, byltyr 372 oqushy mektep qabyrghasynda jýrip «mama» atanghan eken. Onyng eng kóbi Taraz qalasynda 94 fakti tirkelse, Qordayda – 92, Bayzaq pen Shuda – 36, Merkide – 31, Jambylda – 26, Moyynqúmda – 11, Sarysuda – 9, Jualy men Talas audanynda – 6 oqigha oryn alghan. Jas ereksheligine kelsek, 17 jastaghy 299 oqushynyng ayaghy auyr bolsa, 16 jastaghy 63, 15 jastaghy 10 qyz erte jýkti bolyp bosanghan. Bayqap túrsanyz besikten beli shyqpay sәby sýigen qyzdardyng sany jagha ústatady. Al búghan kim kinәli? Ata-ana ma? Hosh, solar-aq, bolsyn. Al ashyqtan-ashyq jynystyq qatynasty nasihattap otyrghan reseylik  «VKontekte» jelisi she?

Atalghan reseylik jelining shuy ótken jolghy «Aqtóbedegi» tekakti kezinde de kóp aityldy. Týrli dini-ekstirmistik aghymdardyng ashyq nasihaty búghattalmay terroristerding legi tyiylmaytynyn aityp, sayasattanushy Erlan Qarin mәsele kóterdi. Reseylik jelini Qazaqstan aumaghynda búghattaudy úsyndy. «Songhy oqighalar kezindegi jaghdaylarda, Feysbuk emes, eng aldymen VKontakte jelisin ya tejeu, ya mýldem toqtatu kerek. Negizi barlyq jónsiz, mәnsiz jәne qauipti bәleketting bәri sonda»,-dedii E.Qariyn. Onyng pikirin belgili sayasattanushy Aydos Sarym da qoldaghan. Sebebi. Aqtóbede oryn alghan terrorlyq aktilerden keyin qúqyq qorghaushylar óltirilgen jәne ústalghan lankesterding әleumettik jelidegi paraqshalaryn aqtaryp kórdi. Barlyghy derlik VKontakte jelisine tirkelip, Internettegi diny toptardyng mýshesi bolghandyghy anyqtaldy. Endi, balanyzdy reseylik«VKontakte» jelisi búzdy demey ne deysiz?

Týiin: Biz múnday jaghdaygha qalay jettik? Búlay kete berse, sony ne bolmaq? Endigi qoyylar saual osy bolsa kerek... Jynystyq zorlyq-zombylyq oqighalaryn azaytu ýshin qazirden bastap oilanuymyz qajet. Sosyn jogharydaghy birlestikterdi siz bolyp, biz bolyp tizgindeudi qolgha alayyq...

Núrzat Toghjan

Abai.kz