SUISIYD. TÝSINDIRU ÓTE QIYN
Búryn Qazaqstan suisidtan әlemde kósh bastap túr dese, qatty sene qoymaytynmyn. Jana eski bolsa da, 2012 jylghy tizimdi qaradym. 9 orynda.Týk týsine almay otyrmyn. Qalaysha? Salty, dini, túrmysy, sanasy bizdikindey kórshi Qyrghyz eli 77 oryn, Ózbekstan 86 oryn.
Bizde 100 myng adamgha shaqqanda jyl sayyn 23 adam óz-ózine qol salady eken. Er azamattardan 40 adam. Al 15-19 jas aralyghynda qyzdardyng suisiydinen 1 oryn, úldardiki 2 oryn. Súmdyq qoy.
Sebep retinde: mekteptegi mazaq, otbasylyq qúndylyqtyng joyyluy jәne t.b kórsetilgen. 2002 jylghy tizimdi qarasam, QR әlemde top-5 arasynda. Sonda sol kezden bergi talay júrttyng namazgha jyghyluy, túrmysy týzelui suisidti azaytugha týk әser etpegen be?
Tizimde basqa kimder bar desem: tizimning eng sonynda sharighatty berik ústanatyndar - Saud, Kuveyt, Oman, Livan. Biraq araqty týbimen ishedi, әne-mine túqymy qúridy degen Resey bizden joghary, 14 orynda. Búrynghy KSRO-nyng qúramynda bolghandar men sos.lageri elderi top-30-dy toltyryp jýr. Bәlkim sosializmnen kapitalizmge beyimdele almaghandar shyghar?
Japon men Koreyler de tizim basynda, endi olarda mәdeny faktormen týsindiruge bolady. Biraq dәulet pen joqshylyq - suisidke әser etedi deu qiyn, 30 oryndardyng ol jaq, búl jaghynda әlemdegi eng baqytty elder: Finlyandiya, Islandiya, Beligiya jýr.
Halqynyng kópshiligi ateist degen Qytay 94 oryn, Vietnam 123 oryn, al halqynyng 70% músylman degen biz 9 oryn.
Týsindiru óte qiyn!
Núrmúhammed Baygharaev
Facebook-tegi paraqshasynan
