1995 jyldyng kýzi bolu kerek. Almaty-Arqalyq poyyzynda el jaqqa bara jatyr edik. Kórshi kupede Mirjaqyp atamyzdyng qyzy – Gýlnar apay bara jatyr eken degendi estip, amandasugha, tanysugha bardyq. Barsaq, ol kisimen birge eluden asqan úly, bozbala nemeresi jәne Uyama Tomahiko degen japon jigiti bara jatyr eken. «Ákemning shygharmalaryn zerttep, әlemdik ensiklopediyagha engizushi jas ghalym» dep tanystyrdy beytanys jigitti Gýlnәr apay. Sodan eki kýndik jol qysqarsyn dep әngimening jelisin aghyttyq qoy. Ózi menen 7-8 jas ýlkendigi bar, óz tilinen basqa, qazaq, orys, aghylshyn tilinde sayrap túr. «Sonau júrttyng qoly jetpey anyz bolyp jýrgen Japoniyadan kelip, ayaghynan túra almay jatqan Qazaqstanda ne qyp jýrsin?»- dep súraymyn ghoy bayaghy. Ol Japoniyanyng «Sovettanu» institutyn bitirgenin aitady. Al, jaqsy. «Nege Mirjaqypty tandap aldyn?» deymin de. Ol: «Mirjaqyptyng «Oyan, qazaq» shygharmasy meni qatty qyzyqtyrdy» dep qoyady. Álbette, ary qaray oilaugha mening zang fakulitetindegi 2 kurstyq bilimim jetken joq. Qazir ol jigit ýlken ghalym, Qazaq eline aragidik at basyn tirep túrady. Endi qazirgi baqay esebimmen oilaymyn ghoy: ol sol kezende qazaqtyng psihologiyasyn zerttep jýr eken ghoy dep. «Oyan, qazaq» sol kezdegi úiqydaghy qazaqqa qatty әser etken eken, onyng osynsha ne kýshi bar? 1986 jyly últtyq ruhy oyana bastaghanyn pash etken halyqqa taghy ne týrtki boluy mýmkin? "Alda-jalda KSRO-men janjaldasa qalsaq, KSRO men Japoniya arasynda Qiyr Shyghystaghy territoriyalyq mәseleler qayta kóterile qalsa, KSRO halyqtaryn ishten iritki salyp jiberetin, әsirese, ezgisinen qútyla almay kele jatqan qazaq siyaqty halyqtardy kóterip jiberetindey qanday ilikter bar?" dep jýrgen synayly. Áytpese, kórkemdik jaghynan «Oyan, qazaqty» on orap alatyn shygharmalar jeterlik emes pe edi? Sol atamyz Jahannyng shәkirti Maghjannyng bir ózi nege tatityn edi! Joq, olargha dәl osy «Oyan, qazaq» kerek boldy. Áriyne, zertteushide jazyq joq. Eli aitty, ol zerttedi. Al odan alynghan nәtiyjeler qúlyptauly kók sandyqta jatqan shyghar. Kórshi Qytayda Qazaqstandy zertteytin ortalyqtar bar eken. Anau Amerikanyng ózinde bizding foliklorymyzdy, tarihymyzdy, psihologiyamyzdy zerttep, qattap salyp tastaghan. «Tәit» deytin zaman bolsa, «qayt» deytin adamdy tyndatpaudyng amaldaryn qarastyryp tastaghan. NLP degendi estigen bolarsyz. Al biz bolsaq jýrmiz әli «Álemde senderdey qonaqjay el joq» degenge bórkimiz qara qazanday bolyp. Bizding asty-ýsti baylyqpen kómilgen, әlemde 9-oryn alatyn aumaghymyz әri baghymyz, әri sorymyz ekenin úmytpayyq.

Almas JÚMAGhALIY,

zang ghylymdarynyng kandidaty

(Jazba avtordyng skifnews.kz portalyndaghy maqalasynan yqshamdalyp alyndy)