Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Din 5249 6 pikir 11 Sәuir, 2017 saghat 09:47

Meshit tәrtibin syilamaghan adam, dindi de syilamaydy

2016 jylghy 16 qarashada Qazaqsan músylmandar diny basqarma (búdan әri – QMDB) meshitterining ishki tәrtip erejesi bekitilgeni belgili. Atalghan ereje QMDB-nyng Ghúlamalar kenesining mәjilisinde talqylanyp, qoldau tapty.

Osy erejeni qabyldau jaydan-jay tughan joq. Songhy jyldary meshitke kelushilerding arasynda jamaghatpen namaz oqu kezinde jәne júma namazy barysynda imamnyng aitqanyn tyndamaytyndar shygha bastady. Olardyng osy әreketi meshit jamaghatynyng mazasyn alyp, qúlshylyqtaryn tynysh oryndaularyna kedergi bola bastady. Osynday jaghdayda, QMDB meshit ishindegi tynyshtyqty saqtau jәne dindarlardyng qúqyn qorghau maqsatynda meshitterding ishki tәrtip erejesin qabyldaularyna tura keldi.

Atalghan erejening QR «Diny qyzmet pen diny birlestikter turaly» zanyna, elimizdegi basqa da qoldanystaghy zannama normalaryna, instruktivti qújattargha jәne enbekti úiymdastyru salasyndaghy normativtik aktilerge, sonymen qatar QMDB Jarghysyna sәikes dayyndaldy.

Songhy kezderi osy ereje qoldanystaghy zannamalargha qayshy eken degen pikir taratyp jýrgender bar.  Birden aitayyn, búl  elding arasyn bóludi kózdeytinderding pasyq túzaghy dep qabyldap jәne qarsy túruymyz kerek.  Óitkeni QMDB-nyng meshitterining ishki tәrtip erejesin qabyldauyna tolyq qúqyghy bar.

Endi osyghan terenirek ýnilip qarayyq. Qazaqstan Respublikasynyng «Diny qyzmet jәne diny birlestikter turaly» 2011 jylghy 11 qazandaghy zanynyng (búdan әri – Zan) Preambulasynda memleketting «...hanafy baghytyndaghy islamnyng jәne pravoslaviyelik hristiandyqtyng halyqtyng mәdeniyetining damuy men ruhany ómirindegi tarihy rólin tanitynyn negizge alady» dep, kórsetilgen.

Býginde elimizde Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy respublikalyq islamy diny birlestigi osy zannyng shenberinde tirkelgen jәne barlyq meshitter Diny basqarmanyng filialy bolyp tirkelgen jәne ózining júmysy barysynda sonyng jarghysyn basshylyqqa alady.

Zannyng 13-babynyng 2 tarmaghynda «Diny birlestikting mynaday belgileri: 1) ortaq diny ilimi; 2) diny joralardy, rәsimder men uaghyzdardy oryndau; 3) óz qatysushylaryn (mýshelerin) jәne din ústanushylaryn dinge tәrbiyeleu;  4) qyzmetining diny baghyty bolugha tiyis» ekeni kórsetilgen. «Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy» respublikalyq islamy diny birlestigi jogharyda kórsetilgen negizderdi basshylyqqa ala otyryp, ózderine qarasty meshitterining ishki tәrtip erejesin bekitken. Osy erejege sәikes meshitke kelushiler hanafy mәzhabyna say qúlshylyq jasaugha, namazdaghy «Ámiyn» dúghasyn ishtey aitugha jәne meshitke kelushiler meshit qyzmetkerlerin qúrmetteuge, basqa da túlghalargha qúrmetpen qaraugha, sonday-aq jamaghat tynyshtyghyn saqtaugha, alauyzdyq tudyrmauy mindetteletini bekitilgen. Endi osy kórsetilgenderge, yaghny meshitterding ishindegi jaghdaygha tolyghymen jauap beretin jalghyz mekeme ol QMDB.

Osyghan oray, elimizde Hanafy mazhabynyng róli moyyndalatynyn negizge ala otyryp, QMDB-nyng Ghúlamalar kenesining «Amiyn» sózi turaly shygharghan ýkimderi men sheshimderi elimizding aumaghynda ornalasqan meshitterde mýltiksiz oryndaluy tiyis. Oghan baghynbaghandar diny qyzmetke kedergi keltirgen bolady. Onyng dәleli zanda anyq jazylghan. Atap aitqanda, zannyng 3-baby 5 tarmaghynda «Zandy diny qyzmetke kedergi keltiruge, jeke túlghalardyng dinge kózqarasy sebepteri boyynsha azamattyq qúqyqtarynyng búzyluyna nemese olardyng diny sezimderin qorlaugha, qanday da bir dindi ústanushylar qasterleytin zattardy, qúrylystar men oryndardy býldiruge jol berilmeydi» dep jazylghan.

Osyghan oray, «Ámiyn» sózin dauystap aitu meshittegi qúlshylyqtyng atqaryluyna kedergi keltiretinin meshit jamaghatynyng ózi-aq aityp beredi. Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy» respublikalyq islamy diny birlestigi  meshitke kelgen jamaghattyng negizgi qúqyqtary men mindetterin sonday-aq diny qyzmetke baylanysty basqa da mәselelerdi retteudi, Qazaqstan Respublikasyndaghy konfessiyaaralyq kelisimnin, diny tózimdilikting jәne azamattardyng diny nanymdaryn qúrmetteudi negizge ala otyryp qabyldaghan Erejesine baghynyp amal jasasaq eng abzal sauapty is bolary anyq.

Qasiyetti Qúran Kәrimde «Býlik shygharu adam óltirgennen de auyr kýnә» dep búiyrady. Endeshe, dýniyede jәne ahiyretining qayyrly bolghanyn qalaghandar býlik shygharghandardan úzaq túrghandary abzal.

Balghabek MYRZAEV, dintanushy, teologiya ghylymynyng doktory

Abai.kz

6 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2256
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3530