Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghyn qúru, bes jylda bir mәrte әlem qazaqtaryn jiyp qúryltay ótkizu – Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng alystaghy aghayyngha degen zor qamqorlyghy.

Elimiz boyynsha eng ýlken ýsh qoghamdyq úiym bar. Qúrylghan mezimine qaray atap aitar bolsaq, olar - Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy (1992) Qazaqstan halqy Assambleyasy (1995) jәne «Núr Otan» partiyasy (1999). Ýsheuining de tóraghasy Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng ózi.

Qazir Assambleyanyng 475, «Núr Otan» partiyasynyng 900 mynday mýshesi bar.

Al, tәuelsizdik jyldary shetten bir millionnan astam qazaq elge oraldy. Oghan alys-jaqyn shetelde jýrgen bes million qazaqty qosynyz. Sonyng 18 jasqa tolghan azamattarynnyng sany keminde eki millionday bolu kerek. Sol qandastarymyz týgelimen osy Qauymdastyqtyng beyresmy mýshesi emes pe!!? Sonda Qauymdastyqtyng qoldaushysy ana ózimen әriptes eki úiymnan da kóp bolyp túrghan joq pa?!! Demek, Qauymdastyq qatardaghy jay úiym emes!

Tóraghasy Elbasymyzdyng ózi bolyp otyrghan son, búl úiymdargha qoyylar talap pen jauapkershilik qatan, artqarar mindet te auyr.

Sol auyr talap pen qatang jauapkershilikti, ózderiniz kýnde kórip otyrsyzdar, «Núr Otan» partiyasy men Assambleya tereng sezinip, ózderine jýktelgen mindetterin abyroymen atqaryp otyr. Bedeli men yqpaly kýn sanap artyp barady!

Al, býgingidey dýnie dýbirge tolyp túrghan uaqytta әlem qazaqtarynyng basy Astanada qosylyp, Úly toy ótkizip jatqanda Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghyn synaghym kelmeydi. Tek, kónilge kelgen biraz jaydy eske týsirip, aldaghy bes jylda atqarugha tiyis-au degen bir-eki sharuany qúlaqqaghys etudi ghana jón kórdim.

Arygha barmay-aq qoyalyq, Elbasynyng tikeley tapsyrmasymen 2015 jyly «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zang jobasyna ózgertuler men tolyqtyrular engizu ýshin Mәjiliste toghyz aigha jalghasqan talqy boldy. Sol júmys toby talqylaghan býkil úsynys kestege týsirilgen kýii 18 tom bolyp, mening qolymda túr. Senesiz be, әlemdegi býkil qazaqtyng mýddesin qorghau, aryz-armanyn biylikke jetkizu, kóshke qolghabys etu ýshin qúrylghan Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy bir úsynys úsynsa, aram bolsyn!

Qúday-au, osynday sheshushi sәtte Talghat Mamashevtyng ózi bolmasa da Súltanәli Balghabaev pen Botagóz Uatqan, kerek bolsa,  kórpe-jastyghyn Astanagha alyp kelip, deputattargha «Myna úsynystarymyzdy qaytseng de Zangha kirgizip beresin!» - dep, Parlament ýiining bosaghasyna tósekti salyp alyp, ailap jatuy kerek qoy!

Telearna janalyqtarynan kórdim, Parlamentting qos palatasynda atalghan Zang jobasyn әbden talqylanyp bolyp, Elbasy qol qoyghan song baryp Qauymdastyq Almatydaghy qoghamdyq úiym basshylaryn jiyp ap, dóngelek ýstel ótizip, duyldatyp «talqy» jýrizip jatyr. Ne kýlerindi, ne jylaryndy bilmeysin....

Ekinshi bir әngime. Sol «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zang jobasyn talqylau barysynda mening bir nәrsege kózim әbden jetti, Mәjiliste shetten oralghan qandastarymyzdan sózsiz bir-eki deputat bolu kerek eken. Eger, sol talqylaugha Qayrat Bodauhan ekeumiz qatyspaghanda, Zang jobasy Mәjilisting eki-ýsh-aq týzetuimen Ýkimetten kelgen kýii ótip keter edi. Áriyne, búl jerde deputattardy kinәlaudyng orny joq, olardyng búl mәselege kelgende ynta-yqylasy jaqsy bolghanmen, «úsaq-týiek» týitkilderdi, biz qúsap basynan ótpegen son, bilmeydi eken. Endi qaranyz, 2016 jyly nauryz aiynda merziminen búryn Mәjilis saylauy boldy. «Núr Otan» partiyasy men Qazaqstan halqy Assambleyasy talasa-tarmasa óz kandidattaryn úsynyp jatty. Al, 2 millionnan astam beyresmy mýshesi bar bizding Qauymdastyq «Mәu!» degen joq!

2016 jyly Qazaqstan Tәuelsizdigining 25 jyldyghy toylandy. Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Ábishúly Nazarbaev shettegi qazaqty Atajúrtyna shaqyru turaly Qazaq KSR Ministrler Kenesine «Basqa respublikalardan jәne shetelderden selolyq jerlerde júmys isteuge tilek bildirushi bayyrghy últ adamdaryn Qazaq KSR-inde qonystandyru tәrtibi men sharttary turaly» №711 qauly shyghartqan 1991 jylghy 18 qarashadadan bastap eseptegende, Qazaq kóshining bastalghanyna da 25 jyl toldy. Búl AQJOLTAY KÝNDI atap ótu úsynysyn da eng aldymen kóteretin; joba-josparyn jasap, dýrkiretip atap ótetin jәne «18 qarashany» merekeler tizbesine kirgizuge yqpal etetin, әriyne, taghy da osy Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy ghoy! Joq, bizding Qauymdastyqta onday óre, talpynys bolghan emes!! Shetelge baryp, dop tebumen, aghash egumen qazaq kóshining mәselesi sheshilmeydi.

Aytpaqshy, shetel degennen shyghady, bes qúrlyqty aralauda  Qauymdastyq eshkimnen kem qalyp jatqan joq. Álemning eng damyghan elderine jәne shettegi qandastaryn ózderine shaqyrumen ainalysyp kele jatqan memleketterge de baryp jatady. Sol elderding kóshi-qon sayastyndaghy ýzdik tәjiriybelerin әkelip, óz elimizge ýilestirip joba jasap, sol jobasyn Ýkimetke bekttiruge, qoldanysqa engizuge bolady ghoy. Átten, Qauymdastyq onday iske de nazar audarghan emes!

Songhy bir ókinish, ýlken ókinish, biyl Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna ózgeris engizilip, qayta qabyldandy. Sol Ata Zanymyzdyng 10-baby «Respublika sheginen tys jerlerde túratyn etnikalyq qazaqtar Qazaqstan Respublikasyna kedergizsiz oralady jәne túru merzimine qaramastan, Qazaqstan Respublikasynyng azamattyghyn jenildetilgen tәrtippen (tirkeu tәrtibimen) alady» - degen jana bir tarmaqpen sózsiz tolyqtyryluy kerek edi. Búl da bes million qazaqtyng atbaylary, arqasýieri bolghan Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy birinshi bolyp kóteretin sharua!

Jalpy, osy biz aityp otyrghan mәselelerge bel sheshe kirisse, «mýshelerin» óz dengeyinde úiymdastyra bilse, Qauymdastyqtyng almaytyn qamaly, aspaytyn asuy joq! Alystan kelgen aghayyndy qútty qonysyna qondyrugha, bylq etkizbey ústap otyrugha, kósh tizginin eshkimge bermey biylep alugha tolyq mýmkindigi bar.

Sebebin, jogharyda aittyq, Qauymdastyq jay úiym emes, onyng tóraghasy Asa Mәrtebeli Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaevtyng ózi!

Sol ýshin Qauymdastyq Tóraghasynyng birinshi orynbasary Múhtar Qúl-Múhamed pen Eraly Toghjanov sekildi isker túlgha bolu kerek!

Eger, oralmandardyng mәselesin, eng keminde, qarapayym qalamger men qúsap kóterip, sheshuge yqpal etip otyrsa, jogharydaghy biz aityp ótken  Qazaqstan Respublikasy men shetelderdegi býkil qazaq diasporasy Qauymdastyqty Ýkimetke telmirtpey, qarjylyq jaghdayyn ózderi-aq sheship tastaytyn edi!

Auyt Múqiybek

Abai.kz