Sәrsenbi, 25 Jeltoqsan 2024
Ruhany janghyru 9197 39 pikir 31 Tamyz, 2017 saghat 10:50

  Kerey, Jәnibek handar. Batalovqa bazyna

Ótken jylghy qazan aiynyng basynda Taldyqorghan qalasynyng aqsaqaldary Almaty oblysynyng әkimi A. Batalovqa hat joldap, óte- móte oryndy mәsele kótergen edi. Qariyalar bastamasy Taldyqorghan qalasynda shyghatyn gazetterde basylyp, kópshilikting qyzu qoldauyn tudyrghan. Biz de shama - sharqymyzsha ýles qossaq dep, pikirimizdi Abai.kz portaly arqyly bildirgenbiz.

Ángime Qazaq Handyghyn qúrghan Úly Túlghalar, býgingi qazaq halqynyng derbes etnos bolyp qalaptasuyna ólsheusiz ýles qosqan Kerey men Jәnibek handargha Taldyqorghan qalasynan 2015 jylghy Qazaq Memleketining 550 jyldyghy kezinde bir kóshe búiyrmauy turaly bolghan. Oblys ortalyghynda, úyatyna oray, búl handargha kóshe berilmepti. Osy kemshilikting ornyn toltyru ýshin qala aqsaqaldary Taldyqorghangha kiretin, әzirshe atau berilmegen ýlken danghyldy Kerey, Jәnibek handardyng atymen ataudy úsynyp, oblys әkimine bazyna bildirgen. Búl danghylgha kelip qosylatyn kýre joldy Kenesary hangha beru jóninde biz úsynys aitqanbyz. Biyl qazaq halqynyng azattyghy ýshin, orys basqynshylyghyna qarsy shyqqan Kenesary han kóterilisining bastalghanyna 180 jyl, opasyzdyq, satqyndyq saldarynan Kenesary hannyng óltirilgenine 170 jyl tolady. Tughanyna da 215 jyl. Sanasynda últtyq namysy bar azamatqa oilanarlyq datalar. Biraq...

Amal ne, sodan beri attay on bir ay jyljyp ketipti. A. Batalovqa hat jazghan aqsaqaldardyng aldy Kerey-Jәnibek handar kóshesin kórmey ketemiz be dep alanday bastady. Elgezek, júrt pikirine qúlaq qoyatyn basshygha qyruar sharua tyndyryp-aq tastaytyn uaqyt ótti. Biraq Amandyq myrza jaq ashpay otyr. Ya «bar», ya «joq» degen joq әli kýnge... Ne kýteri ózine ghana mәlim.

Osy eki ortada el arasynda bir qaueset tarady. Úzynqúlaqtyng azdy-kópti qosyp otyratyny bar ghoy, dese de el auzynda Batalov búl danghyldyng atyn belgilep, әldekimderge uәde berip qoyghan degen aqpar jýr. Oilanyp qaldyq. Qazaq jerinde Kerey men Jәnibek handardyng aldyna týsetin ol kim eken? Qazaqstanda Qazaq Memleketin qúrghan eki hannan ozar túlgha boluy mýmkin emes. «Qazaqpyz!», «Últpyz!» dep úrandap jýrsek, búl, aldymen Qúday, sonan song osy eki hannyng arqasy. Aqsaqaldardyn, oblys júrtshylyghynyng qolqasynan attap, danghylgha Kerey men Jәnibekting attary berilmeydi deuge kimning auzy barady? Álde, taghy da rushyldyq derti ulap, Kerey-Jәnibek handarmen baq talastyrar «shirkinder» shyghyp jatyr ma?

Óz basym, Batalovty jaqyn tanymaymyn. «Sen» desken, qol alyp, sәlemdesken jerimiz joq. Biyl Taldyqorghan qalasynda eki birdey ýlken shara ótti, solarda kezdesem be dep edim. Aldymen aqyn Saragha qala júrtshylyghy jinalyp As berdi. Aruaq silaghan jamaghatpyz ghoy, Qazaqstannyng әr týpkirinen bata jasaushylar keldi. Almatydan jetken jurnalister ghana ýlken qauym boldy. Osy Astan Batalov myrzany kóre almadyq.

Qarakerey Qabanbay batyrdyng tughanyna 325 jyl toldy. Halyqqa rahmet! Sauyn aityp, Taldyqorghan qalasynda Ghylymiy-tanymdyq konferensiya ótkizdi. Taghy da Qazaqstannyng tórt tarabynan meymandar aghyldy. BAQ ókilderining qarasy búl joly da mol boldy. Osy shara oblystyng biylghy josparyna kirmegen edi. Júrttyng jappay qoldauymen oblys әkimshiligi Ghylymiy-tanymdyq konferensiyany ótkizuge mýmkindik jasady. Konferensiyadan song As berildi. Týski ýzilis kezi. Amandyqtyng jinalghan elge amandasugha taghy da uaqyty tabylmady. Kensesinen shygha almay, túmsyghynan shanshylyp jatsa kerek. Alayda, bildey bir oblys әkimi mansabyna malynyp, sharuasyna shalynyp jatsa da, Qazaq Halqynyng Bas batyry Qarakerey Qabanbay batyrdyng Asyna kelui mindetti edi. Batagha qatysyp, bet sipap ketse, Batalovqa el ishi kәdimigidey riza bolyp qalatyn edi. Búl sol Asqa qatysqan kópshilikting pikiri. Oblys әkimi kelip qatyspaghandyqtan Qabanbay - Han batyr - Darboz kishireymeydi, әriyne.

Ótken jyly Almaty oblysynda qordalanyp qalghan biraz jayttardy  jazyp edim. Mine, taghy da elge baryp, aralap qayttym. Aqsaqaldarmen, el azamattarymen úzaq-úzaq әngime qúrdyq. Úqqanym: oblys әkimshiligi  «Halqymyzdyng taghylymy mol tarihynan...» (N.Á.Nazarbaev) sabaq alyp, tarihy jadymyzdy janghyrtudyng betin jyly jauyp qoyghangha úqsaydy.   Naqty mysal – Kerey men Jәnibek handargha әli kýnge dayyn túrghan danghyldyng aty berilmeui. Kenesarynyn  úmyt boluy. Ayta bersek  әngime kóp. Bir izge týsirip alayyn. Olardy da aldarynyzgha tartarmyn.

Kamal Ábdirahman

Abai.kz

 

 

 

39 pikir

Ýzdik materialdar

46 - sóz

Poeziya men prozada qatar qalam terbegen jazushy

Ahmetbek Kirshibay 1661
46 - sóz

Tiybet qalay Tәuelsizdiginen aiyryldy?

Beysenghazy Úlyqbek 2036