Men Aysugurova Hanyguli Djanjigitovna (11.10.1956. JSN: 561011401518. Jeke kuәlik sany: 039275658) – Atyrau oblysy, Jylyoy audany, Qúlsary qalasy, 1-shi yqshamaudan, 17 ýi, 55 pәter túrghynymyn. Últym – qazaq! Jalghyzbasty janmyn. Qolymda asyrap alghan jalghyz úlym bar. Úlym 2000 jyly qyrkýiekting 2-júldyzynda osy Qúlsary qalasynda dýniyege kelgen bolatyn. Men balany 2001-shi jyly qantar aiynyng 30-shy júldyzynda Jylyoy audandyq sotynyng sheshimi boyynsha asyrap alyp, balagha Aysýgirov Iman degen esim berip, 2001 jyly aqpannyng 22-shi júldyzynda Qúlsary qalasy, AHAJ bóliminen «Bala asyrap alu turaly kuәlik» aldym. (Kuәlik dәlel retinde qolymda. Jәne de tughan anasynyng baladan bas tartqandyghy turaly dәleldeme qaghaz da qolymda).

Demek, Iman – mening zandy, jalghyz úlym! Úlym 1-den 4-shi synypqa deyin (2009-2012 jyldar aralyghynda) Qúlsary qalasyndaghy M.Satybaldiyev atyndaghy №18-shi jalpy orta bilim beretin mektepte oqydy (dәlel retinde mektep basshysy bergen anyqtama qolymda). Endigi úzyn sózding qysqasy bylay bolyp túr. Qúlsarygha 1990-91-shi jyldan beri Ózbek elining azamaty, ruy Qoja, Ahmetov Qúrbanәli degen sopy, din uaghyzdaushy kele bastady. Ónirge әbden ýirenip, halyqtyng әdet-ghúryp, salt-sana, әlsiz tústaryn týbegeyli zerttegen song ol kisi Qúlsarygha sopylyqtyng tuyn tikti. Qansha adamdy otbasynan aiyryp, ayaghyn sýigizip, sonynan soqyr etti. Búlardyng ústanghandary joldary qazirgi tanda sekta ekendigi әbden әshkerelendi. Qúrbanәli bir kezderde elden quylyp, 4 jylday shetelderde bas saughalap jýrdi. Keyin, búl kisini «salaftyng emi – sopy» dep, bir-birine soghystyru qúraly retinde paydalanu ýshin minbedegiler keri aldyrtqan. Alayda, QMDB búl kisini shәkirtterimen qosa «búlar teris aghymdaghylar, adasqandar» dep pәtua berdi. Jәne sol kezde ózimen birge «qari» atalatyn Batyrәli degen shәkirtin osy jerge tynshy retinde bekitip ketti. Batyrәli elge singenshe Qúlsary meshiti ishinde qyzmet etti. Imam Sadiyev Amantaydyng túsynda Batyrәlining asyghy alshysynan týsip túrdy. Búl da halyqtyng әlsiz tústaryn jiti mengergennen keyin halyq arasyna ózining súm iydeologiyalaryn jýrgize bastady. Dem salu, jyn shygharu, janaza shygharu, dualau, t.s.s denege kýsh týsirmey aqsha tabu jolymen әbden semirip, key nadan halyqtyng ortasynan oiyp túryp oryn aldy. Ataghy shyqty, abyroyy asqaqtady, kәsibi jandandy, semirdi, kólikti boldy, qazaqtan qos-qostan qatyn aldy. «Soqyr tauyqqa bәri jem» degendey, tipti kәlimasyn bilmeytin qariyalargha deyin «kari, kari» dep úlyqtap әlgi nemening artynan shapty. Búlardyng sayasatynda qazaq últyn jong, ústanymyn basqa arnagha búru, bytyratu, ary qaray qazaqty ózbektendiru jatyr. Batyrәli de bir kezde Qúlsary shaharynan kýnәharlyghy sebepti quylghan bolatyn, degenmen de, uaqyt bәrin úmyttyrady eken...

Hosh, deniz. Al, men sizderge dәl qazirgi uaqytta Qúlsary qalasyndaghy 3-yqshamaudanda pәter jaldap túryp jatqan, Qúlsarygha qayta oralghan, qylmysyn qayta jalghastyrugha belsene kirisken sektant, qari, ózbek Batyrәlining maghan jasaghan qastandyghy turaly sóz etpekpin. 2010 jyly shildening ayaq jaghynda ózbek Batyrәli mening jogharydaghy aitqan Iman degen úlymdy «Qary qylamyn, Qúrandy týgel jatqa biletin ghúlama qylamyn» dep, menen Kurambaeva Sandugash Abubakirovna arqyly (21.06.1983, jeke qújat nómiri №023274009, berilgen kýni 31.10.2008 jyl, YuM QR, Ontýstik Qazaqstan  oblysy, Sayram audany, Mankent selosy, Qorghanshy kóshesi, № 13 ýi) senimhat alyp, Ontýstik Qazaqstangha oqugha alyp ketti. (Dәlel retinde senimhat qolymda). Qúran oqityn, namaz oqityn adamgha imanday senip, esh kýmәnsiz auylda qala berdim. Sengen ózbegim mening úlymdy bir ózbekke aparyp tapsyrghan. Meni jalghyzbasty, qorghany joq, bilimsiz degen oimen, eki súm astyrtyn úiymdasyp, mening úlymdy óz bauyrlaryna tartyp, últyn ózbek dep jazdyryp, qújat jasatyp qoyypty.

Úlymdy kýni keshe 2017 jyly qyrkýiekte zorgha alyp keldim. 7 jyl ishinde úlymdy menimen 1-2 mәrte ghana kezdestirdi. Mening qazaq úlymdy ózbek Batyrәli ózbek qylyp jiberdi. Soghan qarap osy bizding elde әlsiz qazaqtardy qytay sayasatyn basshylyqqa ala otyryp ózbektendiru ýrdisi jýrip jatyr ma dep oilaymyn. Qazir mening balamnyng qújatynda tegi (familiyasy) Savurbekov, aty Iman, әkesining aty (otchestvo) Tajimatúly, últy ózbek bolyp jazylghan. (Dәlel retinde jeke basty kuәlandyratyn qújaty qolymda). Sonda mening úlymnyng әkesi – Savurbekov Tajimat Emintaevich (07.04.1967. IIYN: 690407302040) bolyp shyqty. Al sheshesi: Savurbekova Nazakat Baytashevna (16.08.1971. IIYN: 710816401851) bolyp shyqty. Búl erli-zayypty ekeu qaydan payda boldy, salbyrap kókten týsti me? Búlar qalaysha qújattary týgel, dәleldemeleri, aighaq, kuәlary bar 100 payyz qazaq balasyn jekeshelendirip aldy? Búlargha kim rúqsat berdi? Qalaysha qújattardy anasynyng rúqsatynsyz rәsimdedi? Bar mәseleni aqsha sheship ketti me? Jalghan qújat jasaumen ainalysqan, qazaq últyn ózbekke ainaldyru júmysymen ainalysqan alayaq qylmyskerlerge toqtau bola ma?  Aydyng amanynda, tapa-taltýste, mamyrajay, beybit ómirde mynanday qatygezdikke barghan jandar esh qoryqpastan: «Baratyn jerine bar, jazatyn jerine jaz, myng jerden sotqa ber» dep, meni keleke mazaq etip otyr. Úlym Imannyng úyaly telefonyna kýnde qonyrau shalady. «Qúlsary jaman jer, halqy narkoman, qyzdary jezókshe, úldary zinaqor, úry, t.s.s» dep úlymdy azghyryp Mankentke shaqyruda. Búl mәseleden Qúlsary meshitining imamy Arman Isaev 100 payyz habardar. Ol biraq: «Ózdering jәy kelissendershi» degen sózden artyq eshnәrse jasay almay otyr. Úlymdy 7 jyl boyyna úryp-soghyp qúldyq jýiede ústaghangha úqsaydy. Úlymnyng azdap basy kemip ketken sekildi. Keyde әrpi-tәrpi sóileydi. Dәl osy kýnderi meni bireuler arqyly «attyryp tastaymyn» dep qoqan-loqy kórsetip, qorqytyp otyr. Úlym bәrin aityp bere alady, qazir úlym qonyraudyng zәrli ýninen әbden mezi bolyp telefonyn óshirip tastady. Men úlymdy jalynyp jýrip, aldap zorgha alyp kettim. Sebebi, úlyma jalghan qújat jasatqannan keyin zang boyynsha ol mening úlym bolmay qaldy. Auylgha poyyzben әkelu ýshin, endigi kezekte men olardan senimhat aldym. (Dәlel retinde senimhaty qolymda). 2010 jyly mening senimhatymmen Qúlsarydan Mankentke ketken úlymdy 2017 jyly men qaydaghy joq bireuding senimhatymen Qúlsarygha әkelip otyrmyn ghoy. Osy jaghdayat meni qatty mazalap, eriksiz qolyma qalam aldyrdy. Endigi sizderden súraytynym, úlymdy búrynghy óz atyna audaryp, úlymdy ózbek últyna ainaldyrghan ózbek Batyrәlige qylmystyq is qozghap, qatang jazalap, qatang shara qoldanyp, bas bostandyghynan aiyruynyzdy súraymyn!

Hanygýl Aysýgirova

Abai.kz