Últtyq muzeyde «Halyq qazynasy» ghylymy zertteu instituty tarihiy-mәdeny múrany zertteu salasy boyynsha halyqaralyq dengeydegi ghylymy zertteu instituttarymen birlesip júmys jasap keledi. Nәtiyjesinde institut mamandary tәjiriybe almasu maqsatynda ózge elderge arnayy baryp, taghylymdamadan ótip, dәris tyndap, zertteu júmystarymen ainalysyp, barynsha biliktikti arttyryryp jýr. Qazaqstandyq mamandargha jat júrttyng tarihyn tanyp, mәdeniyetin bilip, týrli keshenderimen tanysyp qana qoymay, arheologiyalyq eskertkishterin, qúndy jәdigerlerin kózben kóruge ýlken mýmkindik jasalghan.

Biylghy jyly men de Ontýstik Koreya Respublikasyna baryp, sol elding  «Mәdeny múra» Últtyq ghylymiy-zertteu institutynda tarihiy-mәdeny múrany zertteu salasy boyynsha "Asia Cooperation Program on Conservation Science (ACPCS)" baghdarlamasy  ayasynda ghylymy taghylymdamadan óttim. Búl sapar ýsh aigha sozyldy. Kambodja, Filippiyn, Mongholiya, Miyanma jәne Butan sekildi Aziya elderinen kelgen 8 ghylymy qyzmetker bilgenderin ortagha salyp, óz tәjiriybelerimen bólisti. Bilgir mamandardan kórgen-bilgenim de, toqyp-týigenim de jeterlik. Taghylymdama baghdarlamasy boyynsha әr qatysushygha atalghan instituttan arnayy jetekshi taghayyndaldy. Jetekshimen birge jeke zertteu júmystaryn jýrgizuge, onyng ishinde: sol elding belgili ghalymdarymen kezdesuge,  kitaphanalar qorymen tanysyp, keregindi tauyp oqugha, zerthanalarynda erkin júmys jasaugha mýmkindik jasaldy. Izdengen adam ýshin odan asqan baqyt bar ma?! Kópten oiymda jýrgen dýniyelerdi jýzege asyryp, týrli qúraldarmen jan-jaqty jabdyqtalghan, qory bay zerthanada týrli zertteu әdisterin ýirenip, óz taqyrybymdy talday týsuge qyzyghushylyghym artty.  «Qazaqstan jәne Koreyanyng elitaly qorghandarynan tabylghan altyn jәdigerlerding salystyrmaly taldauyn jasau» taqyryby boyynsha kóne eksponattardy zertteu, salystyru, saqtau, qayta qalpyna keltiru jóninde tәjiriybe jinaqtap jýrgen men ýshin atalghan sapardyng manyzy zor. Saraptama nәtiyjesinde mynaday qyzyqqa tap boldym. Qazaqstannyng qola jәne erte temir dәuiri men Koreyanyng ejelgi patshalyqtary dәuirine tәn altyn búiymdary bir-birine óte úqsas eken. Eki el tarihy, sayasaty, ekonomikalyq damuy jaghynan bir-birinen alshaq memleketter bolghanymen, mәdeniyeti jaghynan ortaq ýndestik bayqadym. Qalay dersiz? QR Últtyq muzeyi qoryndaghy Esik obasy, Taqsay 1, Qarashoqy, Besoba, Aqtasty qorymdary men basqa da es­kertkishterden tabylghan jәdigerler men korey elining Kymkvanchon, Chonmachon, Sobonchon, Hvannamdachon sekildi  әlemge әigili qorghandarynan tabylghan altyn jәdigerlerin zerttep, salystyrdym. Esik qalasynan tabylghan Altyn adamnyng bas kiyimin Koreyanyng Silla patshalyghy dәuirimen kezendeletin altyn tәjben salystyryp kórdim. Eki jәdigerde de qús beynesi tanbalanypty. Al sol kezenderge tәn syrghalar men salpynshaqtar, órme tehnikasymen jasalghan alqalar ortaq stilimen óndelgen. Tipti qoldanylghan asyl tastarda aitarlyqtay ózgeshelik joq. Atalghan úqsastyqtar eki elge ortaq bir dýniyetanymnyng barlyghyn kórsetip túr.

Búl elding bizding elge taghy bir úqsaytyn jeri – qonaqjaylylyghy. Alghash barghan kýnnen bastap tik túryp qarsy alyp, kishipeyildilikpen erekshe qúrmet kórsetip, qayta-qayta jaghdayymyzdy súrap, qajetimizdi jetkizip, alansyz júmys isteuimizge barynsha mýmkindik jasap, qazaqstandyqtardy jatyrqatpady. Qonaghyn tórge shygharyp, aldyna baryn tosatyn óz elimizding ystyq yqylasyn ol jaqtan da bayqadym.

Issapar barysynda eki el arasyndaghy mәdeny yntymaqtastyqty nyghaytu maqsatynda ghylymy seminar úiymdastyrylyp, sharagha Qazaqstan tarapynan QR Últtyq muzeyi «Halyq qazynasy» GhZY basshysy A. Onghar, osy instituttyng agha ghylymy qyzmetkeri B. Hasenova jәne BQO tarih jәne arheologiya ortalyghynyng ghylymy qyzmetkeri Ya. Lúqpanova  qatysty. Seminar barysynda Ontýstik Koreyanyng Tedjon, Kendju jәne Seul qalalarynda jasalyp jatqan arheologiyalyq qazba júmystar tanystyrylyp, zertteu, salystyrmaly taldau jasau júmystary jóninde ghylymy pikirler aityldy.

Damyghan elding daralyghy meni tandandyrghany jasyryn emes. Atalghan elde muzeylerding barlyghy halyqqa tegin qyzmet kórsetedi eken. Jәne arheologiyalyq qazba júmystary jýrgizilgen oryndar belgili bir uaqyttan song ashyq aspan astyndaghy muzey retinde tanystyrylyp, kópshilikting nazaryna úsynylady. Sondyqtan da bolar, ol elding halqy tarihy múralaryna, kóne jәdigerlerine, eskertkishterine erekshe qúrmetpen qarap, barynsha qamqorlyq jasaydy eken. Asyl qúndylyqtaryn keleshek úrpaqqa qaz-qalpynda jetkizudi әr kәris azamaty ózine paryz sanaydy. Al bankteri men auruhanalary kópshilikke kezeksiz qyzmet kórsetedi. Ýlken  meyramhanalary men kóshede ornalasqan shaghyn tamaqtanu oryndary da júrtqa tek últtyq tagham týrlerin ghana úsynady.

Ýsh ay ýsh kýndey zulap óte shyqty. Mamandyghyma qatysty mol maghlúmatpen bilgenimdi bekite týstim. Aghylshyn tilinde jýrgizilgen dәristerding de bergeni kóp. Tandandyrghan tansyq nәrseni mengeru bar da, kóppen bólisu bar. Ózge elding  ózgesheligin dәl sol qalpynda kóshirip, elikteuden aulaqpyn, әriyne. Alayda jas mamangha artyqtyq etpeytin, ýirenuge túrarlyq ýlgili dýniyeler keregime jaraytyny anyq.

Aynúr Sautbekova

QR Últtyq muzeyi

«Halyq qazynasy» GhZIY-nyng

kishi ghylymy qyzmetkeri