Eng әueli Qaraqalpaqstan qyzyldardyng túsynda 1925 jyldan 1930 jylgha deyin Qazaqstannyng qúramynda bolghan. 1932 jyly avtonomiya dәrejesin aldy. Al, 1936 jyly Ózbekstannyng qúramyna engizildi. Sodan beri kórshi elding qaramaghynda.

Sóitken Qaraqalpaqtyng qazirgi jaghdayy tym mýshkil eken. Tipti, qarasha aiynda kishigirim halyq tolquy da bolyp ótken. Oghan Shymbay audanynda ornalasqan «Shymbay may» mekemesinde oryn alghan oqigha sebep bolsa kerek.

Aspan qúlap jerge týsip jatsa da, syrtqa tyrs etken habar shygharmaytyn Ózbekstannyng aqparattyq qyraghylyghynan qashyp-pysyp shyqqan ýzik mәlimetter ghana Qaraqalpaqtyng Shymbayyndaghy shyndyqtyng  belgisi bolyp túr.

Sonymen, býtin bir qalany asyrap otyrghan «Shymbay may» kәsiporny jabylady. Múny estigen júrt jan-dәrmen kýrespekke bel baylaydy. Sóitip, kәsiporyn júmysshylary mekemening mýlkin tiyemekke kelgen jýk tasushylar men saudagerlerdi ә degen de balaghataghan. Ár jaghy ózinen-ózi tóbeleske súranyp túrghan jaghday bolghandyqtan jýz qaraly adam qatysqan maydan bastalyp ketken. Sonyng arasynda kәsiporynda isteytin jas jigitter zauytqa órt qoyyp jibergen. Otty kóre sala eki ókpesin qolyna alyp jetken órt sóndirushilerdi ashynghan júrt otqa oranghan zauytqa jibermey qoyghan. Tóbelesting tolqugha úlasqanyn kórgen jergilikti biylik OMON shaqyrtyp tolqudyng bel ortasynda jýrgenderdi de, qyzyqtap túrghandardy da kýshpen taratqan.

Eng әueli Qaraqalpaqstan qyzyldardyng túsynda 1925 jyldan 1930 jylgha deyin Qazaqstannyng qúramynda bolghan. 1932 jyly avtonomiya dәrejesin aldy. Al, 1936 jyly Ózbekstannyng qúramyna engizildi. Sodan beri kórshi elding qaramaghynda.

Sóitken Qaraqalpaqtyng qazirgi jaghdayy tym mýshkil eken. Tipti, qarasha aiynda kishigirim halyq tolquy da bolyp ótken. Oghan Shymbay audanynda ornalasqan «Shymbay may» mekemesinde oryn alghan oqigha sebep bolsa kerek.

Aspan qúlap jerge týsip jatsa da, syrtqa tyrs etken habar shygharmaytyn Ózbekstannyng aqparattyq qyraghylyghynan qashyp-pysyp shyqqan ýzik mәlimetter ghana Qaraqalpaqtyng Shymbayyndaghy shyndyqtyng  belgisi bolyp túr.

Sonymen, býtin bir qalany asyrap otyrghan «Shymbay may» kәsiporny jabylady. Múny estigen júrt jan-dәrmen kýrespekke bel baylaydy. Sóitip, kәsiporyn júmysshylary mekemening mýlkin tiyemekke kelgen jýk tasushylar men saudagerlerdi ә degen de balaghataghan. Ár jaghy ózinen-ózi tóbeleske súranyp túrghan jaghday bolghandyqtan jýz qaraly adam qatysqan maydan bastalyp ketken. Sonyng arasynda kәsiporynda isteytin jas jigitter zauytqa órt qoyyp jibergen. Otty kóre sala eki ókpesin qolyna alyp jetken órt sóndirushilerdi ashynghan júrt otqa oranghan zauytqa jibermey qoyghan. Tóbelesting tolqugha úlasqanyn kórgen jergilikti biylik OMON shaqyrtyp tolqudyng bel ortasynda jýrgenderdi de, qyzyqtap túrghandardy da kýshpen taratqan.

Osynday aqparat taratyp otyrghan Ferghana.ru sayty Qaraqalpaqstanda tirshilik etuding kýn sayyn qiyndap bara jatqanyn jaza kelip, qaraqalpaqtardyng arasynda «Qazaqstangha qayta qosylatyn kýn jetti-au, shamasy» degen auandaghy әngime bar ekenin astyn syzyp kórsetedi. Biraq, múnyng astarynda qaraqalpaqtardyng tәuelsizdigi ýshin kýresi emes, Qazaqstangha qonys audaru oiy jatqany angharylady deydi Ferghana.ru.

Qarapqalpaqtyng kóp bóligi qazaq. Jalpy Ózbekstanda millionnan astam qazaq bar ekeni belgili. Sonyng basym bóligi Qaraqalpaqstandy mekendep otyr. Qaraqalpaqstannyng jaghdayy mýshkildense, ondaghy bauyrlardyng hali neshik bolatyny aitpay-aq týsinikti. Al, Ózbekstannyng Qazaqstangha kózqarasynyng qashanda qynyr, qyly bolyp keletini taghy ras.

Qazirding ózinde Qaraqalpaqstannan elimizge 250 myng adam qonys audarghan. Qaraqalpaqstan halqynyng Qazaqstangha aua kóshuining birneshe sebebi bar. Birinshi, tirshilik etip ómir sýruding kýn sayyn qiyndap, jyl sanap mýmkin bolmay bara jatqany bolsa, ekinshi jaghynan ekologiyalyq  ahualdyng  dinkeletip tastaghany. Qaraqalpaqstan jerining 80 payyzy shól dala. Onymen qosa, Aral tenizining ontýstiginde ornalasqandyqtan Araldaghy  ekologiyalyq dertting  epiysentri de bolyp otyr.

Al, Ózbek ókimeti Qaraqalpaqstandy úmyt qaldyrghan. Búl eldegi әr saladaghy mәselelerding qordalanyp qalghany sonshalyq, halyq Qazaqstangha bet alghan úly kóshti toqtatar emes. Keybir sarapshylardyng oiyna jýginsek, Ózbek biyligining avtonomiyany Qúdaygha tapsyryp qarap otyruynda gәp bar kórinedi. Gәp - tabighy gaz qorynda. Qaraqalpaq jerining asty tabighy gazdyng mol qory ekeni atamzamannan belgili. Sol tabighy baylyqty shyghynsyz iygeru ýshin de avtonomiyalyq elge әdeyi moyyn búrmay otyr degen pikirler bar.

Qaraqalpaqstannyng o basta Qazaqstannyng qúramynda bolghanyn sózding basynda aittyq. Keyingi taghdyry sonda bayan. Tarihy derekterge qaraghanda, qyzyldar ókimeti shekara bólinisin aimaqtaghy jaghdaymen sanaspay,   el men jer tarihyna ýnilip zerttep jatpay, qyzyl qaryndashpen sýiketip syza salghan. Sonyng kesirinen Qaraqalpaq býgingi kýige dushar bolyp otyr deuge de negiz bar.

Al, Ózbekstan Qaraqalpaq jerinen alyp otyrghan tabighy baylyqtardyng paydasyn avtonomiyamen eshqashan bóliske salghysy joq. Qaraqalpaqtar bolsa, Ózbekstannan bólinip shyghu mýmkin emes ekenin әdben biledi. Endigi ýmit - Qazaqstanda.

«Abay-aqparat»