(Amanat arqalatqan aghagha)

tolghau

...Aqannyng amanaty – dep,

Nargha emes,

Argha salyp bir jýkti,

Qaly agham, qatty aitypty shyndyqty.

Qatty aitqanda,  jaqsy aitypty,

Myna súrqay tirliktegi súmdyqty;

«Ghalymnan zalymdy,

Arynnan janyndy,

Janynnan malyndy ozdyrghan,

Bәige atynday bauyryn púlgha jazdyrghan,

Qasyndaghy qoshemetshil tobyrgha

Terendep qabir qazdyrghan.

Kók sandyghyng kózdi kókshiytip,

Ashynash pen qúshynashty mәz qylghan.

Sanqyldap samghar qyrandar,

Qanqyldatyp  qaz qughan,

HALQYM , ÚLTYM, JÚRTYM – dep

Pәlening oshaghyn qazdy sóz qughan?!

Búl ne degen zaman bop túr, Meyrambek,

Albastynyng da arqasyn qozdyrghan?!

Ayghaylaghany әnshi bop,

Ynyranghany Shәmshi bop,

Qúrqúlaqpenen auyrghan

Jazyqsyz júrtyng jylpostargha jalshy bop,

Toptan ozyp, dýldýli shyqpay,

Baqtan úzap, búlbúly úshpay tobyrdyn

Oy balqytqan kósemi de,

Sóz shalqytqan shesheni de

Bara jatyr jәi, әnsheyin, jarshy bop...

Aytpayyn desem, Namysym...

Jerge qarasam, ózime tiydi,

Elge qarasam,

Kózime tiydi qamshy bop.

Últty oilaytyn úlym qayda?

Júrtty oilaytyn qyzym qayda?

Jolyng qayda?..

Jolym qayda?..

Men qayda?..

Keruen-keruen kóshi ilgeri,

Úly dala tósindegi ensesi zor el qayda?

Joghaltpaghan tasqyn keypin,

On ýshinde baspyn – deytin, ezdigi joq er qayda?

Solardy oilap berilemin sherli oigha...

Osylay,..

Tóte boldy qoyghan súraq,

Oylan, Shyraq! »

 

IYә, oilanayyq, baghamdayyq, bajaylap,

Basymyzdan ýrkip úshqan talay baq.

Qyryn qarap ketse daghy bir kezde,

Qyzyr da jýr qyrsyz eldi manaylap.

Últyn sýigen úlylardy úlyqtap,

Týs kórsem de,  týs qashsa da sony oilap,

Miner jaghyn mensinbeytin...

qasqa aighyrday,   saqsynyp,

...Qamshylar jaghyma qaraylap,

Sóz bastadym oraylap,

Aldy-artymdy abaylap.

 

Qalekemning qazyq qyp qadap, aitqany-ay,

Aynalasyn solqyldatty, ... zyrq etti.

Jer qozghalyp ketpese de..,

Miymyzdan shang úshqanday,  búrq etti.

Qazaghymnyng qayran sózderi-ay,

Tәnir - nәttes, Ay  menen anau,  Kýn - tekti.

Búltaqtatpay, búra tartpay qalay jetkizem,

Buyrqanyp, bulyghyp túrghan búl-kepti?

 

Boztorghayy úya salyp jýrekke,

Sol - alty jasynda-aq,

bozdauyn aitqan bú kópke.

Meyrambektey bir úl bergen qúdaygha

Ayta alar deysing kim ókpe?..

 

...Ókpe de emes, nazda emes.

Búl – artyndaghy inilerge aitqan

Aghalyq aqyl,  az kenes...

Áytpese,

atynan týspey dәret syndyrghan talaylar

Anau,

ýlkenderding aralarynda az da emes...

Qúday emes-au, qúdaysynghannan qorqamyz

Oysyzdarmenen  tolghan da  sayyn ortamyz.

Ólidey-beyne tobyrdyng sanyn kóbeytpey,

Bóridey keyde  ...bizder de jalghyz  jortamyz.

Sosyn, auylgha shóldep,  qaytamyz

Tandyr bop keuip qolqamyz...

 

Jortyp ta jýrip joralghy, jol men josyqqa

Qiyanat qylmay  aitamyz sózdi,  dos úqsa...

O, bizderding tolqyn,  topany birge aralas

Ayyra almaysyng  myqtysyn,

Aralastyryp, qosyp ta,

Aldyna attay tosyp ta!..

Kebegi bólek, keregi bólek shyghar ed,

Qalbyrlap,  qayta tasytsa.

Ótpeli kezeng kezekpe-kezek kep jatyr

Kim úghar deysin?

Solay eken ghoy, asyqsa...

 

Asyqqan úrpaq..,

aptyqqan tolqyn - tolqyn ba?

Anghara almaydy,

aldynda jar ma, or túr ma?

Abay da qoryqqan balalar menen jastardan

Aghaylar qoryqsa, atadan qalghan jol túr da?..

Joq, bizder...

Tusa eken –deymiz,

tektiden bәri tekti – bop,

Tektiler biraq, teksizden jýr-au, tepki jep.

Arsyzgha qúmar ataqtyng qúny ne kerek?

Ertening ýshin ezilip jatsa, et-jýrek.

Sybyrlap syrttan ton piship jýr me biruler,

Ónerding  Qyzyr-shapany bittep ketti –dep...

 

Bittemey qaytsin?!

Shoshqany ýrgizip qorada...

Qoranyng iytin qanghytyp qoyyp dalagha,

..It siygen jerge aunatyp,

Qoragha qayta týnetip,

Kýlimsi iyisin mýnkitip,

Perishtelerdi ýrkitip,

jyn-jybyrdy pir tútyp,

Tóbesine,  biyletip qoysan,  shylqytyp....

Bittemey qaytsin?!

Qoltyghyna dym býrkip,

Etek-jenin órmekshidey

Ónsheng ólermenderge  yzdyrtyp,

Moynyna lypasyz saytan mingiztip,

Jaghasyndaghy kiyiz bop ketse, qyl-qylpyq...

 

Bittemey qaytsin?.. - deymiz-au, kózden múng sýrtip,

Qyzyrday shaldy qymsyntyp.

Biyt-býrge basqan kiyeli onday shapandy

Bytyr-bytyr etkizip,

jalyngha qaqtap,

Otqa alu kerek bir silkip!..

 

Sodan son, kýnning kózinen

Tógiltip, núr ber,  shuaq ber.

Ay sәulesine suaryp,

arylmas mәngi quat ber.

Sayyn dalamda samalmen, jelmen jaryssyn,

Jer-kókti týgel sharlaytyn túlpar-pyraq ber!

Jaghasyna altyn, jenine jezden órnek sap,

Astarynda aruaq aunaytyn,

Tysynda eshkim mazasyn almaytyn,

Iyghyna júldyzday janghan shyraq ber,

Tek, sosyn baryp synap kór!..

 

A, Tәnirim, jamandyghyndy  jetkizbe,

Shejiremning sherli múnyn shertkizbe!

Jalyn keship, jasyn qúshqan jastargha,

Jala menen japany da shekkizbe!

Basqa salsa, tozaqty da júmaqtay

Kóteretin  nar túlghalar kóp bizde.

Jaqsy aghalar janymyzda jýrgende,

Jar qúlatar tolqyn bolu – sert, bizge.

 

Tәnir iyisi - tamyr iyisim júmsaryp,

Ózeginen júpar shashyp túrsa anyq ,

Mening ruhym – sening ruhyng asqaqtap

Ózge júrttar qarap túrsa, kýn salyp .

 

Ýnimizge ay mýlgise, kýn jaylap,

Syryn tókse, sybyzghy men syrnaygha-aq.

Áruaqtar tanitynday dausynan

Besiginde-aq  uildese, ingәilap...

Ór ruhyndy oyatarday sәt tusa,

Janarynnan jarq etse bir, núr qaynap

Baghalasang – baylyghyng ghoy,  búnday baq!

 

Tilimizge temir sauyt kiygizbey,

Tórt qúbyladan soqqan jelge tiygizbey.

Mandayynan Tang jýzindey Tәnir men

Kýnnen basqa eshbir jangha sýigizbey...

Qabyrghasynyng astyna

Kir-dýniyeni kirgizbey,

Ayalasaq, bilgizbey!..

 

Bizding jýris  - órliginen janylmau.

Alasarmas ar-namystan arylmau.

At tezegin altyn kórgen bireuden,

Baq kezegin kýtip jýrmey, aryndau.

Bizding arman – salmaq qosqan sanagha,

Áruaq qosqan mynau úly dalagha,

Jany auyryp, qamqor bolghan Qalagha,

Aqtamberdi armanynan auyrlau!..

 

...Aqannyng amanaty – dep,

Qaly agham qatty aitqyny – dúrys boldy.

...Jaqsy aitqany – janymyzgha tynys berdi.

Úly dala - últ ýshin mәngilik tór,

Ytymaqqa bereyik yrys-tórdi.

Aghasy – aqyl, inisi – maqúl bolyp,

Bolashaqqa bastayyq,   úly isterdi!

 

P.S

...Meyrambek tumam emes, túghyrlasym.

(Qúdayym úzaq qylsyn ghúmyr jasyn.)

Túrghanday bir býirekti býlkildetip,

Tughanday qadirleymin júmyr basyn.

Jýrekti núrgha aunatyp jýretúghyn

Órnekti óner joly qúbylmasyn.

Is qylsa, izgilikting izin kórip,

Ilki júrt úlyqtaydy úghynghasyn.

Sózine júrt kónili jibimese,

Sezedi óz jýregi jylynbasyn.

Belbeuding qasiyetin biledi ol da

Búl jolda beldi bekem buynghasyn.

Án aitsa, kýn qúlatyp, ay jýgirter...

Osylay tuu kerek,  tuylghasyn!

 

Baqyt Bedelhanúly

Aqyn, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng iyegeri

Abai.kz