(امانات ارقالاتقان اعاعا)

تولعاۋ

...اقاڭنىڭ اماناتى – دەپ،

نارعا ەمەس،

ارعا سالىپ ءبىر جۇكتى،

قالي اعام، قاتتى ايتىپتى شىندىقتى.

قاتتى ايتقاندا،  جاقسى ايتىپتى،

مىنا سۇرقاي تىرلىكتەگى سۇمدىقتى;

«عالىمنان زالىمدى،

ارىڭنان جانىڭدى،

جانىڭنان مالىڭدى وزدىرعان،

بايگە اتىنداي باۋىرىن پۇلعا جازدىرعان،

قاسىڭداعى قوشەمەتشىل توبىرعا

تەرەڭدەپ قابىر قازدىرعان.

كوك ساندىعىڭ كوزدى كوكشيتىپ،

اشىناش پەن قۇشىناشتى ءماز قىلعان.

ساڭقىلداپ سامعار قىراندار،

قاڭقىلداتىپ  قاز قۋعان،

حالقىم ، ۇلتىم، جۇرتىم – دەپ

پالەنىڭ وشاعىن قازدى ءسوز قۋعان؟!

بۇل نە دەگەن زامان بوپ تۇر، مەيرامبەك،

الباستىنىڭ دا ارقاسىن قوزدىرعان؟!

ايعايلاعانى ءانشى بوپ،

ىڭىرانعانى ءشامشى بوپ،

قۇرقۇلاقپەنەن اۋىرعان

جازىقسىز جۇرتىڭ جىلپوستارعا جالشى بوپ،

توپتان وزىپ، ءدۇلدۇلى شىقپاي،

باقتان ۇزاپ، بۇلبۇلى ۇشپاي توبىردىڭ

وي بالقىتقان كوسەمى دە،

ءسوز شالقىتقان شەشەنى دە

بارا جاتىر ءجاي، انشەيىن، جارشى بوپ...

ايتپايىن دەسەم، نامىسىم...

جەرگە قاراسام، وزىمە ءتيدى،

ەلگە قاراسام،

كوزىمە ءتيدى قامشى بوپ.

ۇلتتى ويلايتىن ۇلىم قايدا؟

جۇرتتى ويلايتىن قىزىم قايدا؟

جولىڭ قايدا؟..

جولىم قايدا؟..

مەن قايدا؟..

كەرۋەن-كەرۋەن كوشى ىلگەرى،

ۇلى دالا توسىندەگى ەڭسەسى زور ەل قايدا؟

جوعالتپاعان تاسقىن كەيپىن،

ون ۇشىندە باسپىن – دەيتىن، ەزدىگى جوق ەر قايدا؟

سولاردى ويلاپ بەرىلەمىن شەرلى ويعا...

وسىلاي،..

توتە بولدى قويعان سۇراق،

ويلان، شىراق! »

 

ءيا، ويلانايىق، باعامدايىق، باجايلاپ،

باسىمىزدان ۇركىپ ۇشقان تالاي باق.

قىرىن قاراپ كەتسە داعى ءبىر كەزدە،

قىزىر دا ءجۇر قىرسىز ەلدى ماڭايلاپ.

ۇلتىن سۇيگەن ۇلىلاردى ۇلىقتاپ،

ءتۇس كورسەم دە،  تۇس قاشسا دا سونى ويلاپ،

مىنەر جاعىن مەنسىنبەيتىن...

قاسقا ايعىرداي،   ساقسىنىپ،

...قامشىلار جاعىما قارايلاپ،

ءسوز باستادىم ورايلاپ،

الدى-ارتىمدى ابايلاپ.

 

قالەكەمنىڭ قازىق قىپ قاداپ، ايتقانى-اي،

اينالاسىن سولقىلداتتى، ... زىرق ەتتى.

جەر قوزعالىپ كەتپەسە دە..،

ميىمىزدان شاڭ ۇشقانداي،  بۇرق ەتتى.

قازاعىمنىڭ قايران سوزدەرى-اي،

ءتاڭىر - ناتتەس، اي  مەنەن اناۋ،  كۇن - تەكتى.

بۇلتاقتاتپاي، بۇرا تارتپاي قالاي جەتكىزەم،

بۋىرقانىپ، بۋلىعىپ تۇرعان بۇل-كەپتى؟

 

بوزتورعايى ۇيا سالىپ جۇرەككە،

سول - التى جاسىندا-اق،

بوزداۋىن ايتقان بۇ كوپكە.

مەيرامبەكتەي ءبىر ۇل بەرگەن قۇدايعا

ايتا الار دەيسىڭ كىم وكپە؟..

 

...وكپە دە ەمەس، نازدا ەمەس.

بۇل – ارتىنداعى ىنىلەرگە ايتقان

اعالىق اقىل،  از كەڭەس...

ايتپەسە،

اتىنان تۇسپەي دارەت سىندىرعان تالايلار

اناۋ،

ۇلكەندەردىڭ ارالارىندا از دا ەمەس...

قۇداي ەمەس-اۋ، قۇدايسىنعاننان قورقامىز

ويسىزدارمەنەن  تولعان دا  سايىن ورتامىز.

ولىدەي-بەينە توبىردىڭ سانىن كوبەيتپەي،

بورىدەي كەيدە  ...بىزدەر دە جالعىز  جورتامىز.

سوسىن، اۋىلعا شولدەپ،  قايتامىز

تاندىر بوپ كەۋىپ قولقامىز...

 

جورتىپ تا ءجۇرىپ جورالعى، جول مەن جوسىققا

قيانات قىلماي  ايتامىز ءسوزدى،  دوس ۇقسا...

و، بىزدەردىڭ تولقىن،  توپانى بىرگە ارالاس

ايىرا المايسىڭ  مىقتىسىن،

ارالاستىرىپ، قوسىپ تا،

الدىنا اتتاي توسىپ تا!..

كەبەگى بولەك، كەرەگى بولەك شىعار ەد،

قالبىرلاپ،  قايتا تاسىتسا.

وتپەلى كەزەڭ كەزەكپە-كەزەك كەپ جاتىر

كىم ۇعار دەيسىڭ؟

سولاي ەكەن عوي، اسىقسا...

 

اسىققان ۇرپاق..،

اپتىققان تولقىن - تولقىن با؟

اڭعارا المايدى،

الدىندا جار ما، ور تۇر ما؟

اباي دا قورىققان بالالار مەنەن جاستاردان

اعايلار قورىقسا، اتادان قالعان جول تۇر دا؟..

جوق، بىزدەر...

تۋسا ەكەن –دەيمىز،

تەكتىدەن ءبارى تەكتى – بوپ،

تەكتىلەر بىراق، تەكسىزدەن ءجۇر-اۋ، تەپكى جەپ.

ارسىزعا قۇمار اتاقتىڭ قۇنى نە كەرەك؟

ەرتەڭىڭ ءۇشىن ەزىلىپ جاتسا، ەت-جۇرەك.

سىبىرلاپ سىرتتان تون ءپىشىپ ءجۇر مە بىرۋلەر،

ونەردىڭ  قىزىر-شاپانى بيتتەپ كەتتى –دەپ...

 

بيتتەمەي قايتسىن؟!

شوشقانى ۇرگىزىپ قورادا...

قورانىڭ ءيتىن قاڭعىتىپ قويىپ دالاعا،

..يت سيگەن جەرگە اۋناتىپ،

قوراعا قايتا تۇنەتىپ،

كۇلىمسى ءيىسىن مۇڭكىتىپ،

پەرىشتەلەردى ۇركىتىپ،

جىن-جىبىردى ءپىر تۇتىپ،

توبەسىنە،  بيلەتىپ قويساڭ،  شىلقىتىپ....

بيتتەمەي قايتسىن؟!

قولتىعىنا دىم بۇركىپ،

ەتەك-جەڭىن ورمەكشىدەي

وڭشەڭ ولەرمەندەرگە  ىزدىرتىپ،

موينىنا لىپاسىز سايتان مىنگىزتىپ،

جاعاسىنداعى كيىز بوپ كەتسە، قىل-قىلپىق...

 

بيتتەمەي قايتسىن؟.. - دەيمىز-اۋ، كوزدەن مۇڭ ءسۇرتىپ،

قىزىرداي شالدى قىمسىنتىپ.

بيت-بۇرگە باسقان كيەلى ونداي شاپاندى

بىتىر-بىتىر ەتكىزىپ،

جالىنعا قاقتاپ،

وتقا الۋ كەرەك ءبىر سىلكىپ!..

 

سودان سوڭ، كۇننىڭ كوزىنەن

توگىلتىپ، نۇر بەر،  شۋاق بەر.

اي ساۋلەسىنە سۋارىپ،

ارىلماس ماڭگى قۋات بەر.

سايىن دالامدا سامالمەن، جەلمەن جارىسسىن،

جەر-كوكتى تۇگەل شارلايتىن تۇلپار-پىراق بەر!

جاعاسىنا التىن، جەڭىنە جەزدەن ورنەك ساپ،

استارىندا ارۋاق اۋنايتىن،

تىسىندا ەشكىم مازاسىن المايتىن،

يىعىنا جۇلدىزداي جانعان شىراق بەر،

تەك، سوسىن بارىپ سىناپ كور!..

 

ا، ءتاڭىرىم، جاماندىعىڭدى  جەتكىزبە،

شەجىرەمنىڭ شەرلى مۇڭىن شەرتكىزبە!

جالىن كەشىپ، جاسىن قۇشقان جاستارعا،

جالا مەنەن جاپانى دا شەككىزبە!

باسقا سالسا، توزاقتى دا جۇماقتاي

كوتەرەتىن  نار تۇلعالار كوپ بىزدە.

جاقسى اعالار جانىمىزدا جۇرگەندە،

جار قۇلاتار تولقىن بولۋ – سەرت، بىزگە.

 

ءتاڭىر ءيىسى - تامىر ءيىسىم جۇمسارىپ،

وزەگىنەن جۇپار شاشىپ تۇرسا انىق ،

مەنىڭ رۋحىم – سەنىڭ رۋحىڭ اسقاقتاپ

وزگە جۇرتتار قاراپ تۇرسا، كۇن سالىپ .

 

ۇنىمىزگە اي مۇلگىسە، كۇن جايلاپ،

سىرىن توكسە، سىبىزعى مەن سىرنايعا-اق.

ارۋاقتار تانيتىنداي داۋسىنان

بەسىگىندە-اق  ۋىلدەسە، ىڭگايلاپ...

ءور رۋحىڭدى وياتارداي ءسات تۋسا،

جانارىڭنان جارق ەتسە ءبىر، نۇر قايناپ

باعالاساڭ – بايلىعىڭ عوي،  بۇنداي باق!

 

تىلىمىزگە تەمىر ساۋىت كيگىزبەي،

ءتورت قۇبىلادان سوققان جەلگە تيگىزبەي.

ماڭدايىنان تاڭ جۇزىندەي ءتاڭىر مەن

كۇننەن باسقا ەشبىر جانعا سۇيگىزبەي...

قابىرعاسىنىڭ استىنا

كىر-دۇنيەنى كىرگىزبەي،

ايالاساق، بىلگىزبەي!..

 

ءبىزدىڭ ءجۇرىس  - ورلىگىنەن جاڭىلماۋ.

الاسارماس ار-نامىستان ارىلماۋ.

ات تەزەگىن التىن كورگەن بىرەۋدەن،

باق كەزەگىن كۇتىپ جۇرمەي، ارىنداۋ.

ءبىزدىڭ ارمان – سالماق قوسقان ساناعا،

ارۋاق قوسقان مىناۋ ۇلى دالاعا،

جانى اۋىرىپ، قامقور بولعان قالاعا،

اقتامبەردى ارمانىنان اۋىرلاۋ!..

 

...اقاڭنىڭ اماناتى – دەپ،

قالي اعام قاتتى ايتقىنى – دۇرىس بولدى.

...جاقسى ايتقانى – جانىمىزعا تىنىس بەردى.

ۇلى دالا - ۇلت ءۇشىن ماڭگىلىك ءتور،

ىتىماققا بەرەيىك ىرىس-ءتوردى.

اعاسى – اقىل، ءىنىسى – ماقۇل بولىپ،

بولاشاققا باستايىق،   ۇلى ىستەردى!

 

P.S

...مەيرامبەك تۋمام ەمەس، تۇعىرلاسىم.

(قۇدايىم ۇزاق قىلسىن عۇمىر جاسىن.)

تۇرعانداي ءبىر بۇيرەكتى بۇلكىلدەتىپ،

تۋعانداي قادىرلەيمىن جۇمىر باسىن.

جۇرەكتى نۇرعا اۋناتىپ جۇرەتۇعىن

ورنەكتى ونەر جولى قۇبىلماسىن.

ءىس قىلسا، ىزگىلىكتىڭ ءىزىن كورىپ،

ىلكى جۇرت ۇلىقتايدى ۇعىنعاسىن.

سوزىنە جۇرت كوڭىلى جىبىمەسە،

سەزەدى ءوز جۇرەگى جىلىنباسىن.

بەلبەۋدىڭ قاسيەتىن بىلەدى ول دا

بۇل جولدا بەلدى بەكەم بۋىنعاسىن.

ءان ايتسا، كۇن قۇلاتىپ، اي جۇگىرتەر...

وسىلاي تۋ كەرەك،  تۋىلعاسىن!

 

باقىت بەدەلحانۇلى

اقىن، حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى

Abai.kz