Baqauov El men Elbasynyng senimin aqtay aldy ma?

«Ákim bol, halqyna jaqyn bol». Halyqqa jaqyndyqty qaydam, Pavlodar oblysynyng tizginin ústaghan Bolat Baqauov syndy әkimderdi el týstep tanymaydy. Áyteuir osy ónirdi basqaryp, kresloda otyr demeseniz, Baqauovtyng shiyding basyn syndyrghanyn estigen adam joq. Sonda da auyzdy qu shóppen sýrtuge bolmaydy. Sebebi: songhy jyldary sәl-pәl el nazaryn Baqauovqa audarghan birdi-ekili oqigha boldy. Byltyr Stalin biylegen Sovet ókimetining qazaqqa qasaqana jasaghan genosiydining qúrbandaryn eske alu jiylysynda kórshi elding memlekettik tilinde ghana sóilegen әkim әruaqtargha qúran baghyshtatpay bir-aq kýnde «tanymal» bolyp shygha keldi. Onan keyin Pavlodar qalasynyng túrghyny, belgili qogham belsendisi, til janashyry Ruza Beysenbaytegi memlekettik tilde habarlandyru jasamaghany ýshin tramvaydyng jolyn bógemek bolghanda, Baqauovtyng komandasy ana tilining Pavlodardaghy jay-kýiine jany kýigen qazaq qyzynyn, әiel-ananyng auzyn jabu ýshin qoldarynan kelgenning bәrin jasady. Búl – týsingen adamgha memlekettik tildi túnshyqtyryp, ónirde órisin taryltyp óltiru bolyp tabylady. Al, Elbasymyz bolsa, «Qazaqstan halqyn úiystyratyn til – qazaq tili», «Qazaqstannyng bolashaghy – qazaq tilinde» deydi. Til mәselesindegi Elbasynyng osynday saliqaly sayasatyn esh týsinbeytin, týsingisi de kelmeytin Bolat Baqauov kim? Ol әkim bolghaly Kerekude ne ózgerdi? Nendey jetistikke jetti?

Týrli qoghamdyq úiymdar hәm arnayy sayasy instituttar elimizde әrdayym әkimderding reytingisin jasap, ónirlerde atqarylyp jatqan júmystardy, memlekettik sayasattyng dúrys jýrgizilu barysyn, halyqqa qyzmet kórsetu sapasyn t.b saralap otyrady. Bolat Baqauov sol әkimderding reytingi boyynsha eshqashan aldynghy ýshtikke, ne tórttikke ilingen emes. Búl neni bildiredi? Búl – Kereku ónirinde elding nazaryn audaratyn, halyq ýshin qajetti jobalardyng jasalmay, memlekettik sayasattyng dúrys jýrgizilmey jatqanyn bildiredi. Sóz orayy kelgende aita keteyik. Osy rette Qostanay oblysynyng qazirgi әkimi Arhiymed Múhambetovti de eshkim bilmeytin, tanymaytyn әkim deuge bolady. Pavlodar men Qostanay – jalpy elimizde qazaqylanu ýrdisi qarqyn alghanymen qazaq elining dymy qúryp túrghan dertti ónirler. Atalghan ónirlerge memleket basa nazar audarugha tiyis. Soltýstiktegi oblystarda memlekettiligimizding tútastyghy men sayasy hәm ekonomikalyq reformalar qarqyndy týrde iske asuy ýshin kýn-týn demey júmys jasalghany dúrys. Ótken kýnderding yqpalynda qalyp qoymay, memlekettik tilding ýstemdik qúruyna bar jaghdaydy jasap, iydeologiyalyq júmystardy ózge ónirlerge qaraghanda eki-ýsh ese kóp atqarugha tiyispiz. Preziydent Nazarbaev ózining «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» atty baghdarlamalyq maqalasynda: «Ómir sýru ýshin ózgere bilu kerek. Oghan kónbegender tarihtyng shanyna kómilip qala beredi», - dedi. Dәl osy sóz bodandyq zamannyng boqyrauynda әli otyrghan Baqauovtargha arnalsa kerek.

Sonymen, әkim Bolat Baqauov ne istep jýr? Ónirdegi jer-su attaryn qazaqylandyra aldy ma? Qansha qazaq mektebin ashty? Ózi bastama etip kótergen balabaqshalardy qazaq tildi etu júmysy nege jasalmay jatyr? Nege?

Baqauovqa deyingi Pavlodar oblysyn basqarghan әkimderding deni orta kórgen, týrli qyzmetter jasaghan, ysylghan jigitter bolatyn. Mysaly, búl ónirge әkim bolmay túryp, Asyghat Jabaghin – energetika ministri, Ghalymjan Jaqiyanov – strategiyalyq resurstardy baqylau Agenttigining tóraghasy, Qayrat Nýrpeyisov – viyse-ministr, Baqytjan Saghyntaev – premier-ministrding kensesining jetekshisi, Erlan Aryn – bilim, mәdeniyet jәne densaulyq saqtau ministrining birinshi orynbasary, Qanat Bozymbaev – «Samúryq» holdingining preziydenti boldy. Baqauovtyng aldyndaghy әkimderding biri atyshuly Daniyal Ahmetov qana Pavlodarda jýrip oblystyng әkimi bolypty. Áriyne, múnymen aitqymyz keletini: Kerekudey manyzdy ónirge ysylghan, el ýshin qyzmet jasap tanylghan adam basshy boluy kerek. Alayda búl sózimiz «ortalyqtaghy biylik dәlizin keship kórmegen lauazym iyesi el basqara almaydy» degen oidy tudyrmauy tiyis. Biz búl mysaldy Baqauov ózining tuyp-ósken eli ýshin, tughan jeri ýshin eshtene bitire almay jýrgenine qarap, amalsyzdan aityp otyrmyz.

Pavlodar halqynyng sany elimizding ontýstik aimaqtaryn meken etip otyrghan elding sanymen salystyrghanda shamaly, biraq, ónerkәsipti oblys bolyp sanalady. Auylsharuashylyghyn damytugha súranyp túrghan qúiqaly jer jylyna pәlenbay myng tonna astyq óndirip, elimizding ekonomikasyna sýbeli ýles qosugha qauqary jetedi. Jylyna 700 myng gektarday jerge dәndi-daqyl egiletin, asa manyzdy ólkenin, ókinishke qaray, halqynyng sany jyl sanap azangda. Áriyne, tarihy otanyna kóship jatqan júrttyng joldary bolsyn deymiz. Ár azamat – óz tandauyn jasaugha qúqyly. Biraq, sol ketkenderding ornyn toltyru, osy mәseleni ishki jәne syrtqy kóshi-qonnyng esebinen sheshuge әreket jasaluy kerek emes pe? Bir ghana mysal aitayyq. Berdibek Saparbaev ShQO-nyng әkimi bolyp túrghan kezinde eshkimge jaltaqtamay-aq, Ontýstikte tyghyz qonystanyp otyrghan sharualardy Shyghystyng jan sany azayghan audandaryna aparyp ornalastyrdy. Saparbaevtyng sol isin býginde Soltýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi de jalghastyryp jatyr. Ontýstiktegi oblystargha baryp, enbek naryghynyng kórmelerin úiymdastyryp, oblysyna kóship kelushilerding qataryn molaytuda. Al, sol Soltýstik Qazaqstan oblysymen kórshiles Pavlodar oblysynyng әkimi Baqauov bolsa, múnday iygi isting iyisi múrnyna barmastan domalanyp jýrip jatyr. Óitkeni, zaman ózgerse de, elding qoghamdyq sanasy ózgerse de, Bolat Baqauovtyng sanasy ózgermegen. Ol bildey bir ónirding tizginin qolyna ústap otyrghanymen, zamannyng beti beri qaraghanyn, uaqyttyng tegershegi ongha qaray ainalyp ketkenin sezine alar emes. Ózi basqaratyn oblysta jergilikti últ ókilderining qarasy ózge últ ókilderinen basym bola bastaghanyna qaramastan, memlekettik tilde sóilegisi kelmeuining syry da osynda jatyr. Qazaq tilinde sóilep, Konstitusiyalyq zandy qaqyn talap etip jýrgen Ruza Beysenbaytegi siyaqty qazaqtyng ór ruhty qyzdaryn 86-shy jylghy jendetterden bir kemi joq Pavlodardaghy poliyseylerding tepkisine salyp, qasiyetti Bayanauyl júrtynyng ruhyn syndyryp otyruy da Baqauovtyng otarlaushylardyng «boqtyghynan» tazarmaghanyn bildirse kerek. Eger de, Baqauovtyng sanasy ózgergen bolsa, Kerekude Ruza syndy belsendiler kóbeyer edi. Sol belsendilerding kýshimen qalanyng da, dalanyng da biraz jerlerining atauyn qazaqylandyryp jiberuge bolar edi.

IYdeologiyany bylay ysyryp, endi óndiriske qatysty bir-eki auyz sóz aita keteyik. Pavlodarda 1991 jyldan bastap ken oryndary bóliske, dúrysy talan-tarajgha týsti. Pavlodar oblysyndaghy el iygiligi qazirgi ShQO-nyng әkimi Daniyal Ahmetovtyng túsynda tistegenning auzynda, ústaghannyng qolynda ketti. Mysaly, Ekibastúz kómir-ken oryndaryna, jylu energiya ortalyqtaryna qazir kimderding iyelik etetini belgisiz. Pavlodardyng múnay óndeu zauyty nege iske qosylmay túrghany jәne týsiniksiz. Bir kezdegi Pavlodar traktor zauyty qayda ketti? Búl súraqtargha qazaqty zar qaqtyrghan «may sheke» Mashkeevichterding kólenkeli keyipi ghana jauap berui mýmkin. Jәne sonday kólenkeli keyipkerlerding qasynan toqsanynshy jyldary tez arada dәulet jinap, ayaqasty bayyghan Baqauovtyng súlbasy kórinip qalmasa eken dep tileymiz. Óitkeni, qazir Baqauov Pavlodarda ózin aiday әlemning qojasy, aq patsha sezinedi. Elbasy jas kadrlargha senim artyp, olardy lauazymdy qyzmetterge taghayyndap keledi. Alayda, sonyng keybiri elding de, Elbasynyng da senimin aqtay almay jatyr. Senimdi aqtamaghandar men ýkilegen ýmitti ýzgender turasynda Preziydent jeltoqsan aiyndaghy 2017 jyldy qorytyndylaghan súhbatynda da aityp ótken bolatyn. Bir top jurnalist qatysqan sol súhbat barysynda Nazarbaev: «Jastargha senim artasyn, lauazymdy qyzmetterge taghayyndap, qúzyryna memlekettik manyzy erekshe júmystardy tapsyrasyn. Al olar bolsa, az kýndik baylyqqa, aqshagha qyzyghyp qaqpangha týsip jatady. Áriyne, mening olargha janym ashidy», - degen edi. Elbasynyng da, elding de senimin aqtamay esirip jýrgen jastyng biri osy jas әkim Bolat Baqauov (1971 jyldyng týlegi, qazir 47 jasta) deuge bolatynday. Egerde Baqauov talap ýdesinen shyghyp jýrgen bolsa, aitynyzshy, ol Elbasynyng qay tapsyrmasyn óz dәrejesinde layyqty atqarypty? Nemese oryndy úsynys jasapty? Búl súraqtargha jauap tappay, auyzdy qu shóppen sýrtuge tura keledi.