«Árbir músylman Injildi, әrbir shoqyndy Qúrandy bilui kerek». Búl - Bas pedagogymyzdyng sózi. Erekendi, Erlan Saghadiyevti aitamyn. Astanada ótip jatqan ekonomikalyq forumgha qatysqan Qazaqstannyng Bilim jәne ghylym ministri Erlan Saghadiyev osylay depti.

Astana ekonomikalyq forumy birneshe seksiyalar boyynsha ótip jatqany belgili.Sonyng ishinde, Erekeng Halyqaralyq qatynastar taqyryby boyynsha sóz sóilegen. Sóitip, sóz arasynda Qazaqstan әlemning barlyq memleketine ortaq jana oqu kursyn әzirlep, YuNESKO-gha úsynatynyn aitty.

Bizding «vunderkind» ministrden búryn sóz sóilegen Italiyanyng eks-premier-ministri Romano Prodi, ózi 1,5 jyl sabaq bergen Europadaghy bilim jýiesin mysal etken. Italiyanyng eks-premierining sózine jauap bergen bizding ministri bylay depti:

«Mysaly, әrbir músylman Injilde ne jazylghanyn bilse, al әrbir hristian Qúrandy oqyp, onda ne jazylghanyn bilse ghoy. Olar ol dindi qabyldamasa da, bilui kerek. Sonda ghana, әlem әldeqayda qauipsiz, beybit bolar edi. Sebebi, adamdar ózgelerde ne aitylyp jatqanyn týsinetin bolady».

Ereken, búl sózderdi Italiya sayasatkerining sózine jauap retinde aitqan. «Jer betinde adamdar bir-birin jaqsy kórmeydi. Sebebi, bir-birin týsinbeydi», - deydi ministr.

Osy jiynnan son, «Nur.kz» tilshisi Saghadiyevti sózge tartyp, janaghy ózi aitqan Injil men Qúrandy biletinin ya, bilmeytinin súrapty.

Saghadiyev myrza, Injildi de, Qúrandy da oqyghanyn, onda ne aitylghanyn jaqsy biletinin bolyp shyqty.

Sonday-aq, Erlan Kenjeghaliyúly sóz arasynda Qazaqstan býkil adamzatqa kerekti bazalyq bilimdi biriktiretin jana oqu baghdarlamasyn әzirlep, YuNESKO-gha úsynatynyn, ol baghdarlamada Kanttyn, Gegelidin, Karl Markstyn, Adam Smitting enbekteri enui mýmkin ekenin de aitqan.

«Bizding planetamyzdaghy barlyq jastar ózge últtardy týsine alatynday bilimi boluy kerek. Soghan senip, ony qabyldau manyzdy emes, týsinse jetkilikti.  Gumanitarlyq bilim jiyntyqtalghan baghdarlama  dýniyejýzine ortaq boluy kerek. Ol adamzatqa әldeqayda qyzyghyraq bolar edi. Meninshe, biz osyny qolgha alyp, YuNESKO-gha úsynuymyz kerek. Álem elderi múny qabyldau ýshin biz kýn tәrtibine shygharuymyz kerek», - deydi Erlan Saghadiyev.

Erlan Kenjeghaliyúly 2016 jyldyng 10-aqpanynan beri Qazaqstannyng Bilim jәne ghylym ministri qyzmetin atqaryp keledi. 2016 jyldyng qyrkýieginde Ýkimet qayta jasaqtalyp, premier-ministr Saghyntaevtyng komandasyna qayta engen. Alayda, ózining qyzmetinde qalghan Erekenning bastamalary qazaq qoghamynyng qatal synyna úshyraumen keledi. Ásirese, orta mektepterde 1-synyp oqushylaryna aghylshyn tilinde bilim beru, elektrondy kýndelik pen Últtyq biringhay testileuden «Qazaq tili» men «Qazaqstan tarihy» pәnderining alynyp tastaluy qatty synaldy.

Akademik әkening ministr balasyna býkil qazaq qoghamy narazy. Akademikter Elbasyna hat jazdy. «Ministr Saghadiyevting reformalary bilim jýiesin bylyqqa batyryp jatyr» dep zar qaqty. Aytty. Ásirese, Saghadiyev reformasy qazaq tilin qasaqana qúrdymgha jiberuge baghyttalghany aityldy. Áytse de, Saghadiyev qyzmetin jalghastyryp keledi Aytpaqshy, Erekenning qaramaghynda qyzmet isteytin departament basshysy Ashyq hat jazghan alty akademikti aljyghan dep úqqan ba, әiteuir, bylay degen edi: «Áriyne, qol qoyghan kezde, men oilaymyn, ol akademikterge belgili aqparatty dúrys jetkizbey, ol kisiler, ókinishke oray, bilmey qol qoyghan». Búny aitqan Darhan Ahmet-Zakiy.

Ayta keteyik, Erekenning bilim salasynyng mәselelerin ghalymdarmen emes, blogerlermen sheshpek bolyp, jiyn ótkizgeni taghy bar.

Tipti keybir azamattar balalarymyzdy sauatsyzdyqqa ýiretken «Sauat ashu» ýshin, Ahmet Baytúrsynúlynyn  «Álippesin» aldyrtyp tastaghany ýshin, oqu klassifikatoryna qatysty dau ýshin, ministrge kókeydegi saualyn BAQ arqyly, әleumettik jeli arqyly joldaghan halyqty arandatushy dep ataghany ýshin ministr Saghadiyev qazaq halqynan keshirim súrasyn dep talap ta qoydy. Erlan Saghadiyev búl joly da bylq etken joq.

Qogham qayratkerleri men belsendiler, Tәuelsiz sayasatkerler ministr Erlan Saghadiyevting qyzmetinen ketuin talap etti. Tapjylmaghan Ereken, tapjylmay әli otyr.

Aytpaqshy, Mәjilis deputaty Bekbolat Tileuhan men qogham qayratkeri Múhtar Tayjan Saghadiyevti ózi jýrgizip otyrghan reformalardy talqylau ýshin el-júrttyng aldyna shyghyp, efirde ashyq pikirtalasqa shaqyrdy. Ereken, debattan bas tartty.

Keyin, әleumettik jelide beyne ýndeu jasap, shala-sharpy týsindirgen boldy. Onysy da týsiniksiz shyqty.

Akademikter, sayasatkerler, qogham qayratkerleri, jurnalister, mektep múghalimderi, bәri-bәri Saghadiyevke qansha qayrylghanymen, Erlan Kenjeghaliyúly, elding ýnin elemegen keyip tanytty.

Erekeng osynday adam. Qazaqstanda bilim jýiesin qatyryp bolyp, endi ol kýlli әlemge gumanizmdi ýiretu ýshin bilek sybana kirisken siyaqty.

«Óz ýiinde oi oimaghan, kisi ýiinde ton pishedi» degen sóz әngimemizding týiini. Aytpaqshy, Platon aitypty, «Aqymaqtyng eki belgisi bar, - dep. Áuelgisi – ózine paydasy joq nәrseni әngime qylugha beyim túrady. Ekinshisi – súramaghan adamgha aqyl aitqysh keledi». Platon aghatay búl sózdi basqagha emes, dәl Saghadiyev syndy azamattargha qarata aitqan siyaqty...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz