«Aq jol» Ýkimetke óndirushi aimaqtarda shaghyn jәne orta biznesti damytu boyynsha sharalar keshenin әzirleudi úsyndy - búl turaly Mәjilisting plenarlyq otyrysynda deputat Azat Peruashev mәlimdedi.

«Memleket basshysy 2050 jylgha qaray Qazaqstannyng JIÓ-degi ShOB ýlesin kem degende 50% dengeyinde qamtamasyz etu mindetin údayy algha qoyyp keledi. Ýkimet búl baghytta aitarlyqtay kýsh júmsap otyrghanyna qaramastan, «Aq jol» fraksiyasy olardyng tengerimsizdikterin aityp kórsetuge mәjbýr - dep atap ótti deputat - mәselen, kәsipkerlermen kezdesulererding nәtiyjesinde bizge bergen kónil quantarlyq esepterine qaramastan birqatar ónirlerde shaghyn biznesti nesiyelendiru kestesinde olqylyqtardyng baryn anghartty».

Peruashevting odan da beter alandaushylyghyn tughyzghan – birqatar ónirlerdegi shaghyn jәne orta biznesting óte tómen dengeydegi ýlesi. Eger ShOB-ting ekonomikadaghy jalpy ýlesi 27%-gha juyqtaghan bolsa, al Atyrau jәne Manghystau oblystarynda aghymdaghy jylghy 1 toqsannyng qorytyndysy boyynsha ol 15%-dy qúraydy, ShQO – 13,5%, Qaraghandy, Qyzylorda jәne Pavlodar oblystarynda, tipten nebәri 10-11%, yaghny búl degenimiz ortasha dengeyden 2,5 ese tómen jәne de Preziydentting keleshekke maqsat qoyyp, baghyndyramyz degen dengeyinen 5 ese (!) tómen.

«Memlekettik organdar múnday tengerimsizdikti osy saladaghy iri óndirushi kәsiporyndardyng basymdylyghyna jatqyzyp otyr. Alayda, ónerkәsiptik ónirlerde bolmaghanda, basqa qay jerde ShOB óndiris tizbegine qoyylyp, eng iri seriktesterinen tapsyrys alyp, óz isin dóngeletip kete alady? Eger býginde ózge oblystarda biznes memelekettik satyp alu ainalasynda kýnin kórip kelse, al búl aimaqtyq naryqtarda ShOB-tyng budjetten basqa sheteldik investorlar men óndirushi alyptardan túratyn auqattyraq әri potensialdy tapsyrys berushileri de bar.

Ótken jyldyng kýzinde Jer qoynauy kodeksin talqylau barysynda «Aq jol» deputattary sheteldik jer qoynauyn paydalanushylaryn satyp aluda otandyq óndirushilerge artyqshylyq beru turaly turaly talap etkeni kezdeysoqtyq emes. Dәl osy normalar óndirushi ónirlerde qazaqstandyq ShOB-ting damuynyng qaynar kózine ainaluy tiyis. Alayda, onyng iske aspauy – , jergilikti biylikting de, uәkiletti organnyng da shiykizat alyptarymen júmys kezinde qazaqstandyq qamtu boyynsha kelisimsharttyq mindettemelerin oryndauda jiberilgen olqylyqtardyng baryn aighaqtaydy», - dedi Peruashev.

«Aq jol» jetekshisi jergilikti qamtu turaly normalardy elemey, odan bas tartqan iri jer qoynauyn paydalanushylargha әser etu qajet ekenin mәlimdegen fraksiyanyng aghymdaghy jylghy 18 qantardaghy saualyn eske sala ketti. Onda ótken jyly ghana QR Investisiyalar jәne damu ministrligi jer qoynauyn paydalanushylaryn satyp alugha qatysty otandyq kәsipkerlerden kelip týsken 71 ótinish qaralghanyn jәne kelisimsharttyq mindettemelerdi búzu turaly 596 eskertuler jasalghany turaly mәlimetter kórsetilgen. Údayy zandy búzushylar arasynda arasynda –  «Qazaqmys», «SSGPO», «Kazsink», «Aqtóbe mys kompaniyasy» jәne t.b. iri korporasiyalar bar.

Kelisimshart boyynsha mindettemelerge say qazaqstandyq qamtudyng ýlesi 50% nemese odan kóp payyzy bolghan kezde, jekelegen kompaniyalardyng olardy oryndauy 0% -dan 2% -gha deyingi ýlesti qúraghan jaghdaylar oryn alghan.

Ýkimetting osy saualgha bergen jauabynda 2017 jyldyng qorytyndysy boyynsha kelisimsharttyq mindettemelerding oryndalu barysyn, sonyng ishinde jergilikti qamtudy zerdeleytini jәne de sharalar qabyldaytyny aitylghan bolatyn. Biraq odan keyin eshqanday mәlimdemeler, aqpar berilmedi.

«Aqjoldyqtar» eger osynday ahual jalghasa beretin bolsa, bizding tabighy resurstargha bay oblystardaghy shaghyn jәne orta biznes eshqashan Preziydent belgilep bergen dengeyge jete almaydy dep baghamdaugha mәjbýr.

Sonymen qatar, olardyng pikirinshe, shiykizattyq alyptar tek tabighy resurstardyng esebinen payda tappay, sonday-aq shaghyn jәne orta kәsiporyndardy júmyspen qamtyp, jergilikti ekonomikanyng drayverine ainaluy tiyis. Óitkeni kez-kelgen iri kәsiporyn jabdyqtar men materialdardy, qúrylys jәne jóndeu júmystaryn, qyzmet kórsetu jәne kóliktik qyzmetterdi, qyzmetkerlerge arnalghan kiyim-keshek pen azyq-týlikti satyp alady. Degenmen, shaghyn jәne orta biznesting múnday tómengi ýlesi óndirushi kompaniyalardyng kózdegeni qazaqstandyq emes, sheteldik óndirushiler men jetkizushiler ekenin kórsetedi.

Peruashev «Qazaqstannyng ýshinshi janghyruy: jahandyq bәsekege qabilettilik» atty Joldauynda Preziydent halyqaralyq investorlarmen qarym-qatynasta Qazaqstannyng últtyq ekonomikalyq mýddelerining basymdyghyna nazar audarghan edi dep taghy bir mәrte eske salyp ótti.

«Birqatar shiykizattyq oblystardaghy shaghyn jәne orta biznes damuynyng sәtsizdigi – osy baghyttaghy kemshin júmystardyng tikeley saldary. Nәtiyjege sýiensek, keybir ónirlerde últtyq ekonomikalyq mýddeni ilgeriletu ýshin shiykizattyq magnattarmen qarym-qatynasta tabandylyq pen zamanauy tәsilderdi qoldanu jetispeydi», - dedi «Aq jol» kóshbasshysy.

Osy orayda, memleket basshysynyng tapsyrmalaryn jýzege asyru maqsatynda «Aq jol» parlamenttik fraksiyasy Ýkimetke jaghdaydy óz betimen jibermey, qazaqstandyq qamtu boyynsha iri jer qoynauyn paydalanushylardyng satyp alugha qatysuyn, shiykizatty qayta óndeu jәne dayyn ónimdi óndirudi qosa alghanda óndirushi aimaqtarda shaghyn jәne orta biznesti damytu boyynsha sharalar keshenin әzirleudi úsyndy.

«Aq jol» deputattary múnday tәsil ShOB-taghy aimaqtyq tengerimsizdikti jenuge mýmkindik bererine jәne ónirlerding damuyna layyqty demeu bolatynyna senimdi.

«Aq jol» QDP jәne onyng parlamenttik fraksiyasy saylaualdy baghdarlamany jýzege asyru jәne qazaqstandyq biznesting mýddesin qorghau boyynsha júmystardy jalghastyruda.

Abai.kz