Itting iyesine degen shynshyldyghyn boyyma darytqym keledi
Abai.kz aqparattyq portalynyn "Purust saualnamasy" aydarynyng býgingi qonaghy - aqyn Súraghan Rahmetúly.
- Siz ýshin eng qaterli jay ne?
- Tilden airylu! Avar haqynyng - «Últ tilin úrpaghyna úlastyrar úryqyng qúrysyn!» degen qarghysy qaterli!
- Sizding qay jerde ómir sýrginiz keler edi?
- Qay jerde tusan, sol jerding auasy men suy sening janynnyng bólshegi. Tughan topyraqtyng júghyny senimen mәngi birge. Alaqanday úiyq, úly mamyq dalanyng maysanyn tósenip, qynaly tasyn basyna jastanyp, júldyzdy aspandy jamylyp jatqan sәting - saghynysh. Orystyng әigili danalarynyng biri ghalamnyng jeke enshiligindegi azamat Vladimir Vladimirovich Navakovtyng jandýniyesinen adaspaghan orystyng ormandy alqaby eken. Onyng tuma tili orys bolsa da, shyqqan tili aghylshynsha edi. Biraq, anasynan tamghan uyz tamshy, babasynyng erek tektiligi ony qara mekeninen adastyra almasa kerek. Jalpy aqynnyng eki mekeni boluy mýmkin. Qan – mekeni, jan – mekeni. Osy eki mekende aqynnyng bar ómiri saghynyshpen óter-di. Qazaqtyng salqar dalasy, asqar taularynyng qúshaghynda óstim. Bir qanaty – gharyshty, ekinshi qanaty – sayyn dalasyna baylanghan aqynnyng túraghy jylqy sauyrynda, ýni – taulardyng bauyrynda jýrer-di.
- Siz ýshin eng minsiz baqyt degen ne?
- Minsiz baqyt - aljymay ólu. Baqyt pen uaqyt mazmúndas úghym. Baqyt turaly bizding payymymyzdyng ózi qarama-qayshy, kemshin. Sebebi, kónegrektik Sokrattardyng sanakózine elestegen baqyt bizde mýldemge joq emes, ózgesheleu boldy. Múnsyz baqyt kóp, minsiz baqyt joq. Ybyray Altynsarinning «Múnsyz adamynda" múnyng núsqasy bar. Baqyttyng qonar shaghy da, úshar shaghy da bolatyn sekildi. Eger minsiz baqyt bolar bolsa ol – tәnirden berilgen syi. Fransuzdyng aqyny Poli Eluar (Paul Eluard) minsiz baqyt degendi «Hahy senim» dep gharyshtyq senimmen úshtastyrdy. Júmeken Nәjmedenov bolsa, ataq ta, baylyq ta emes, «baqyt degen nemene, súlu qyz ba?..» dedi. Múqaghaly bolsa - «jan - sonarym» deydi.Pendening bәri - «baqyt qúshaghynda» ómir sýre almaydy.
- Siz qanday qatelikterdi keshirim etuge layyqty dep esepteysiz?
- Meninshe satqyndyq qatelikten de qaterli. Pendeuy zúlmatta qateliksiz jan bolmasa kerek. Qatelikti keshu, aiyptyny jazghyrmau – parasat maydanyndaghy qaraket. Qatelik pen aghattyq attas úghym. Ekeuining de zardaby boluy mýmkin. Ómir - aiyp pen kinәning arasyndaghy aqiqat. Kóbinese qatelikterding qarsy jaghyndaghy әreketting týgeli uaqyt ayasynda ekshelgen. Keshuding sharttaryna layyq qatelikter bolsa ony - keshu paryz. Dýniyedegi barlyq nanym men senim, diny qaghidattar men ústanymdarda keshirim qisyndary mórlengen. Keshirilmeytin kýnә dep sanalatyn óreskel qatelikterden saqtanudy Qúran, Injil, Zәuir, Taurat syndy sansyz ústanymdar eskertedi.
- Sizding eng sýiikti әdeby keyipkeriniz?
- Kekshil jazushy Jorj Oruellding (Georqe Orwell) «Hayuanattar baghy» atty pamfleti bar. Jalghan dauryqpalardyng shyn bet-beynesin tyrnap qan-josa qylghan shagharma. Donyzdar kóterilisi, jana saylau nәtiyjesi tss. Donyzdardyng biylik jýrgizui! Sonday-aq, Frans Kafkanyng (Franz Kafka) «Budan» deytin qysqa pamfleti jariyalanghan. Qúbyjyq beykesel beyne turaly, jartylay mysyq, jartylay qozygha úqsas! Shygharmany oqyp otyryp tiksinesin! Saytanizmning jasap bergen bylghanyshty kórinisi.
- Sizding eng sýiikti tarihy keyipkeriniz?
- Shyghys Týrkistan últ-azattyq qozghalysynyng basqolbasshysy Ospan batyr Islәmúly tarihy sónbes túlgha. Ospan batyrdyng basy – qasynda at ýstinde jau úshaghyn atyp týsirgen Aqteke by Qonyrúly, Shirikshiyde qapyda qoldy bolghan Býrkitbay batyr Qiyaqúly, Ór Altaydyng әnúrany Súlubay batyr Sapiyúly, Músa mergen Túryqbayúly t.s.s.
Sosyn amerikandyq tarihshy әiel Linda Bensonnyng jazbalarynadaghylar.
- Sizding eng sýiikti әiel keyipkeriniz?
- Bórte, Túmar hanym, Hady uan, Áshtәriy
- Sizding ómirdegi eng sýiikti keyipkeriniz?
- Maghyripa әjem, Maqidolda seri, Óken dosym
- Sizding eng sýiikti suretshiniz?
- Salvador Dali, A.Aqanaev,Zeynelhan Múqamedjan
- Sizding eng sýiikti muzykantynyz?
- Muzkany jan - tәnimen qúlay sýietin naqúrystyng bәri. Hayuanda - botanyng bozdauy.
- Siz er adamnyng boyyndaghy qanday qasiyetti baghalaysyz?
- Óz baghasyn sezinetindigi ras bolsa...
- Siz әiel adamnyng boyyndaghy qanday qasiyetti baghalaysyz?
- Jýregin jatyryna taza saqtay alatyn janqúrsaqtylar.
- Sizding minezinizding basty ereksheligi qanday?
- Kemshiligim. Múzday suyq,ottay ystyq kezi bar.
- Sizding eng sýiikti ermeginiz?
- Uaqytym bolghanda Qaraótkeldi ótinde jalanayaq oy keshu.
- Tanymal adamdardyng ishinde ózinizding kim bolghanynyzdy qalar ediniz?
- Tanymal jandardyng yghynda qalmaudy qalaymyn.
- Dostarynyzdyng qanday qasiyetin joghary baghalar ediniz?
- Shyn shyryl janymen egile jylay alatyndaryn...
- Sizding eng basty kemshiliginiz?
- Óz kemshiligimmen sanaspau.
- Sizding baqyt turaly armanynyz?
- Nemeremmen syralasu.
- Siz ýshin eng ýlken baqytsyzdyq ne bolar edi?
- Jarynnyng erte ómirden ketui.
- Siz qanday boludy armandaghan ediniz?
- Qayyrymshyl.
- Siz únatatyn gýl?
- Tasty jaryp shyqqan jalghyz bir tal deste.
- Sizding sýiikti qúsynyz?
- Boztorghay, Qaraótkelding jaghalauynan eshqayda ketpeytin aqpeyil alasauysqandar.
- Sizding sýiikti jazushylarynyz?
- Monteni, Maghauiyn, Rahymjan.
- Sizding sýiikti aqyndarynyz?
- Túmanbay, Ezra Paund, Múrat Shaymaran, Hayz.
- Sýiikti esimderiniz?
- Oljas, Býldirshin, Raushan.
- Neni jek kóresiz?
- Alaqany terlep jýretinderdi.
- Siz jek kóretin tarihy keyipkerler?
- Jantyq jәne jantyqtandyrylghan Jantyqtar.
- Siz qayran qalatyn әskery oqigha?
- Sarsýmbeni azat etu maydany
- Siz joghary baghalaytyn reforma?
- KSRO-nyng kýireui
- Qanday qasiyetti boyynyzgha darytqynyz keledi?
- Itting iyesine degen shynshyldyghyn boyyma darytqym keledi.
- Qalay ólginiz keledi?
- Túyaq serippey
- Qazirgi kónil kýiiniz?
- Bayaghyday...
- Úranynyz?
- Oyan!
Sóz sony
"Abay portaly" zamandastarymyzdy, jas ghalymdar, jurnalister men qalamgerlerdi Marseli Prusttyng saualnamasyna jauap berip, saytqa jiberuge shaqyrady. Adam men onyng kózqarasy ózgermey túrmaydy. Taghy da jyldar ótkennen keyin óz jauaptarynyzgha óziniz tang qalatyn kez tuuy da yqtimal. Aman bolsaq, sol saualdardy on, jiyrma jyl ótken song qaytalap qoyatyn bolamyz.
Qazirge deyin Prust saualnamasyna jauap bergen azamattar:
Dayyndaghan Tilek Yrysbek, Bauyrjan Maytay
Abai.kz
