«The New York Times» basylymynyng jazuynsha, Irak biyligi juyrda «Islam memleketi» terroristik úiymynyng resmy ókilin qolgha týsirip, onyng kinәsin moyyndaghan beynejazbasyn jariyalady. Ayta ketelik, 2015 jyly sodyrlar Iordaniyalyq tútqyn úshqyshty torgha qamap, tiriley órtep jibergen bolatyn. Arada eki ay ótken son, lankester tútqyngha týsken kýrd sarbazdaryn da torda ústap, tipti Iraktyng soltýstigindegi qalanyng ishimen sheru jasap, alyp jýrgen edi. Biraq kýrdterding qalay óltirilgeni turaly derek joq. Irak әskeriyleri ústaghan Jamal әl-Mashadaniyding osy qylmystargha tikeley qatysy bar.

Ábu Hamza әl-Kýrdy degen laqap atpen belgili Jamal әl-Mashadany preziydent Saddam Huseynning qauipsizdik qyzmetinde ofiyser bolghan. S.Huseyn taqtan qúlaghan son, әueli «Ál-Kaida», keyin «Islam memleketi» terroristik úiymdarynyng qataryna qosyldy.

Jamal әl-Mashadany – Irak, AQSh nemese Irak pen AQSh әskeriyleri birigip qolgha týsirgen, az ghana resmy ókilding biri. «Islam memleketinin» ózge bes resmy ókili mamyr aiynda ústalghan edi. Irak joghary sheni joq birneshe myng lankesti de tútqynda ústap otyr. Atalghan terroristik úiymnyng basqa resmy ókilderi men sodyrlary shayqastarda oqqa úshty.

Irak biyligi 30 qarashada jariyalaghan 17 minuttyq moyyndau beynejazbasynda Mashadany myrza 1973 jyly Baghdattyng soltýstigindegi Tarmiya qalasynda tughanyn, sonday-aq, elding barlau qyzmetine enbesten búryn 1992 jyly Iraktyng Últtyq Qauipsizdik kolledjin bitirgenin aitady.

Irak pen Siriya jerine shetelden kelgen ózge sodyrlardan basty aiyrmashylyghy – Mashadany myrza әskery salada kәsiby maman edi. Kәsiby biliktiligi bar mýsheler terroristik úiymgha iyeligindegi aumaqty keneytu ýshin auaday qajet bolatyn. IShIYM-ning qúryluyn zerttegen kitaptyng avtory Hassan Hassannyng aituynsha, Mashadany myrza «Islam memleketinin» kýsheytken jәne basqarghan adamdardyng biri bolsa da, kóp kózge týse qoymaghan. Hassan myrzanyng sózine jýginsek, terroristik úiymnyng himiyalyq qaru baghdarlamasyna Mashadany myrzanyng da qatysy bar. Sonymen qatar, ol jer aumaghy Britaniyanikimen birdey bolghan «halifattyn» eki әkimshilik aimaghy – Kirkuk pen soltýstik Baghdatty basqarghan. Mashadany myrza jóninde habary bar amerikalyq resmy ókilder de onyng terroristik úiymnyng beldi mýshesi ekenin jәne qolgha týskenin rastady.

Ayta keteyik, Jamal әl-Mashadaniydi búdan búryn 2006 jyly amerikalyqtar tútqyndap, AQSh-tyng basty eki abaqtysynyng biri «Camp Cropper» -ge qamaghan. Jogharyda atalghan moyyndau beynejazbasynda ózi 2011 jyly týrmeden bosatylyp, 2 jyl ótken son, «Islam memleketine» qosylghanyn aitady. Taghy bir eskerte ketetin jәit – «Islam memleketinin» basshysy Ábu Bәkir әl-Baghdady Iraktyng Bukka qalasyndaghy AQSh abaqtysynda nebәri bir jyldan sәl ghana asatyn uaqyt otyrsa, al Mashadany myrza odan әldeqayda úzaq merzimge qamalghan. Beynejazbada ol «Islam memleketine» qosyluyn egjey-tegjeyli týsindirip, sonymen birge, 2014 jyly Baghdady myrza Iraktyng әr aimaghynyng biyleushilerin Mosul qalasyna jinaghanyn aitady. Onda «halifat» basshysy әrtýrli mәsele boyynsha tapsyrma berip, qarapayym halyqtan tartyp alynghan «oljany» qayda júmsau kerektigin jetkizgen. Biraz uaqyt ótken son, Mashadany myrza Kirkukqa baryp, birqatar әskery operasiyalardy jýzege asyrugha atsalysady. Búlardyng ishinde shaghyn shahar Tazany bombalau da bar edi. Aytylghan key zymyrandardyng qúramynda himiyalyq elementter boldy. Sodan keyin tútqyngha týsken 18 kýrd sarbazyna qyzylsary týsti kiyim kiygizip, torgha qamap, Hauija qalasymen alyp jýrgen sherudi úiymdastyrugha qatysady. Búl «Islam memleketi» qoldaushylarynyng «ruhyn kóteru» ýshin qajet bolypty. Kóp úzamay, sol 2015 jyly ejelgi Rim imperiyasynyng qaldyqtary qalghan, Siriyanyng Palmira ólkesinde bir jyl boyy terroristik úiymnyng әskery is-qimyldaryn úiymdastyrady. Sodan son, «Islam memleketi» kýrt әlsirep, iyelegindegi biraz jerden airylyp qalady. Biraq әl-Mashadany әli de bolsa, jauapty qyzmetin atqara beredi. 2017 jyly Siriyadan jәne «Islam memleketinen» ketuge sheshim qabyldaydy. Ketu sebebin halyqaralyq koalisiya kýshterining ózi sekildi komandirlerdi kózdep bombalay bastauymen jәne úiymnyng basqaru jýiesindegi alauyzdyqpen týsindirdi.

Ál-Mashadany Baghdattaghy úlynyng ýiinde ústaldy. Múny Irak biyligi de rastap otyr. Ózining tughan qalasy Tarmiyagha jaqyn jerde tútqyndaluy tiri qalghan ózge sodyrlar da óz ýiine oralyp, halyqtyng arasyna sinisip ketuge tyrysuy mýmkin ekenin kórsetti.

Aghylshynshadan audarghan Alpamys Fayzolla

Abai.kz