Oqyrmanyn aqymaq kóretin bir gazetter bar. Atyn atau  argha syn. Astana jaqtyng sheneunigi neni anqytsa  sony asyl kórip, oiyna kelgendi ottaydy. Nobayyn aitayyn  býitip jazypty: «Qytaymen aradaghy ishki saudamyzdaghy esepting aiyrmashylyghy 5,4 milliard dollar boldy».
Apyr-au, «ayyrmashylyghy» nesi demeymin be? Shúqshiya kelsem, búl qytaylardyng paydasyndaghy aiyrmashylyq eken. Ony qazaqshalap aitsan, Qytaydan kirgen tauardyng bizdegi 5,4 milliard dollary joq degen sóz. Yaghny Qytaydan shyqqan, bizde  izim-ghayym. Joq esepting mólsheri el budjetining besten birine parapar. Onyng qúryghanda 20 payyzy salyqqa týsui kerek dep eseptesen, 1,8 milliard dollar bolady. Orasan zor aqsha!
Sóite túra, әlgi gazet әlgi sheneunikting sózimen júrtty jyndy qylady: «Búl  eki jaqtaghy esepting eki týrli jýruinen tughan alshaqtyq»,  dep. Aytpaghy  tauar bar, aqsha  ornynda, esep  qate.
Osyny «ottady» desen, oghash bola ma? Oqyrman keshirer  bola qoymas.
Mynaghan qaranyz: esep eki jaqqa ortaq dollarmen jýredi. Olar yuanimen, biz tengemen ólshesek, eki aradaghy aiyrma yrsiyp qalary yqtimal. Endeshe, ketkeni  bar, kelgeni nege joq?
Ekinshiden, qisapqa qatty qytay qate jiberdi dep aita almaysyn. Olardaghy qate jiberu  ólimmen ten: jemqorlyq jasadyng dep atyp tastaydy. Óle almay jýrgen qytay joq: ketken tauardyng synyq sentin syrtqa jibermeydi.
«Al endeshe?»  deysiz taghy. Endeshe, kinә  bizding kedende.

Oqyrmanyn aqymaq kóretin bir gazetter bar. Atyn atau  argha syn. Astana jaqtyng sheneunigi neni anqytsa  sony asyl kórip, oiyna kelgendi ottaydy. Nobayyn aitayyn  býitip jazypty: «Qytaymen aradaghy ishki saudamyzdaghy esepting aiyrmashylyghy 5,4 milliard dollar boldy».
Apyr-au, «ayyrmashylyghy» nesi demeymin be? Shúqshiya kelsem, búl qytaylardyng paydasyndaghy aiyrmashylyq eken. Ony qazaqshalap aitsan, Qytaydan kirgen tauardyng bizdegi 5,4 milliard dollary joq degen sóz. Yaghny Qytaydan shyqqan, bizde  izim-ghayym. Joq esepting mólsheri el budjetining besten birine parapar. Onyng qúryghanda 20 payyzy salyqqa týsui kerek dep eseptesen, 1,8 milliard dollar bolady. Orasan zor aqsha!
Sóite túra, әlgi gazet әlgi sheneunikting sózimen júrtty jyndy qylady: «Búl  eki jaqtaghy esepting eki týrli jýruinen tughan alshaqtyq»,  dep. Aytpaghy  tauar bar, aqsha  ornynda, esep  qate.
Osyny «ottady» desen, oghash bola ma? Oqyrman keshirer  bola qoymas.
Mynaghan qaranyz: esep eki jaqqa ortaq dollarmen jýredi. Olar yuanimen, biz tengemen ólshesek, eki aradaghy aiyrma yrsiyp qalary yqtimal. Endeshe, ketkeni  bar, kelgeni nege joq?
Ekinshiden, qisapqa qatty qytay qate jiberdi dep aita almaysyn. Olardaghy qate jiberu  ólimmen ten: jemqorlyq jasadyng dep atyp tastaydy. Óle almay jýrgen qytay joq: ketken tauardyng synyq sentin syrtqa jibermeydi.
«Al endeshe?»  deysiz taghy. Endeshe, kinә  bizding kedende.
Taghy mynaghan qaranyz: poyyzdyng tasymalyn bylay qoyghanda, kýnine bizding kedennen tórt myngha juyq avtokólik ótedi eken. Sonyng ýshten biri tirkeusiz ótedi. Tirkelgeni  temekining ornyna tabak, etigi  eltiri, shegesi  shemishke. Yaghni  kontrabanda!
Endi osy «banda» Qorghasta ghana qorghanyp jatyr deymisiz? Bes milliardty bes tiyn kórmey kómekey asyrghan keden ghana degenge deni dúrys adam әste sene me? Bylyqty bas barmaqtan soryp tudyratyn biylikting byqyghan baqylaushylary shoshqa taghalap jýrmegen bolar.
Ayyrmashylyq esepte emes, basta. «Qazannan ketken qaqpaqtyn...» kerin keltirsen, «Bastan «morali» ketkende, esepten es ketedi» degen  osy shyghar. Onday basta «el», «erten», «patriottyq», «namys» degen ataular әdiram qalsa kerek.
...Osynyng jónin Ayagózdegi Aman aghadan súrayyn dep bir oqtaldym da, «seniki ottaghan» degen sóz estimeyin dep, oiymnan qayttym. Sebebi, aghamnyng ary asyryp aitaryn sezem: «Juan moyyngha emes, biylikke bekigen bastyng tәbeti asqynghanda, «úrla da  je» úrangha úlasady»,  demek qoy.
Biledi bәle...

«Obshestvennaya pozisiya» gazeti
(«DAT» № 21 (104) 08 mausym  2011 j.