وقىرمانىن اقىماق كورەتىن ءبىر گازەتتەر بار. اتىن اتاۋ  ارعا سىن. استانا جاقتىڭ شەنەۋنىگى نەنى اڭقىتسا  سونى اسىل كورىپ، ويىنا كەلگەندى وتتايدى. نوبايىن ايتايىن  ءبۇيتىپ جازىپتى: «قىتايمەن اراداعى ىشكى ساۋدامىزداعى ەسەپتىڭ ايىرماشىلىعى 5,4 ميلليارد دوللار بولدى».
اپىر-اۋ، «ايىرماشىلىعى» نەسى دەمەيمىن بە؟ شۇقشيا كەلسەم، بۇل قىتايلاردىڭ پايداسىنداعى ايىرماشىلىق ەكەن. ونى قازاقشالاپ ايتساڭ، قىتايدان كىرگەن تاۋاردىڭ بىزدەگى 5,4 ميلليارد دوللارى جوق دەگەن ءسوز. ياعني قىتايدان شىققان، بىزدە  ءىزىم-عايىم. جوق ەسەپتىڭ مولشەرى ەل بيۋدجەتىنىڭ بەستەن بىرىنە پاراپار. ونىڭ قۇرىعاندا 20 پايىزى سالىققا ءتۇسۋى كەرەك دەپ ەسەپتەسەڭ، 1,8 ميلليارد دوللار بولادى. وراسان زور اقشا!
سويتە تۇرا، الگى گازەت الگى شەنەۋنىكتىڭ سوزىمەن جۇرتتى جىندى قىلادى: «بۇل  ەكى جاقتاعى ەسەپتىڭ ەكى ءتۇرلى جۇرۋىنەن تۋعان الشاقتىق»،  دەپ. ايتپاعى  تاۋار بار، اقشا  ورنىندا، ەسەپ  قاتە.
وسىنى «وتتادى» دەسەڭ، وعاش بولا ما؟ وقىرمان كەشىرەر  بولا قويماس.
مىناعان قاراڭىز: ەسەپ ەكى جاققا ورتاق دوللارمەن جۇرەدى. ولار يۋانمەن، ءبىز تەڭگەمەن ولشەسەك، ەكى اراداعى ايىرما ىرسيىپ قالارى ىقتيمال. ەندەشە، كەتكەنى  بار، كەلگەنى نەگە جوق؟
ەكىنشىدەن، قيساپقا قاتتى قىتاي قاتە جىبەردى دەپ ايتا المايسىڭ. ولارداعى قاتە جىبەرۋ  ولىممەن تەڭ: جەمقورلىق جاسادىڭ دەپ اتىپ تاستايدى. ولە الماي جۇرگەن قىتاي جوق: كەتكەن تاۋاردىڭ سىنىق تسەنتىن سىرتقا جىبەرمەيدى.
«ال ەندەشە؟»  دەيسىز تاعى. ەندەشە، كىنا  ءبىزدىڭ كەدەندە.

وقىرمانىن اقىماق كورەتىن ءبىر گازەتتەر بار. اتىن اتاۋ  ارعا سىن. استانا جاقتىڭ شەنەۋنىگى نەنى اڭقىتسا  سونى اسىل كورىپ، ويىنا كەلگەندى وتتايدى. نوبايىن ايتايىن  ءبۇيتىپ جازىپتى: «قىتايمەن اراداعى ىشكى ساۋدامىزداعى ەسەپتىڭ ايىرماشىلىعى 5,4 ميلليارد دوللار بولدى».
اپىر-اۋ، «ايىرماشىلىعى» نەسى دەمەيمىن بە؟ شۇقشيا كەلسەم، بۇل قىتايلاردىڭ پايداسىنداعى ايىرماشىلىق ەكەن. ونى قازاقشالاپ ايتساڭ، قىتايدان كىرگەن تاۋاردىڭ بىزدەگى 5,4 ميلليارد دوللارى جوق دەگەن ءسوز. ياعني قىتايدان شىققان، بىزدە  ءىزىم-عايىم. جوق ەسەپتىڭ مولشەرى ەل بيۋدجەتىنىڭ بەستەن بىرىنە پاراپار. ونىڭ قۇرىعاندا 20 پايىزى سالىققا ءتۇسۋى كەرەك دەپ ەسەپتەسەڭ، 1,8 ميلليارد دوللار بولادى. وراسان زور اقشا!
سويتە تۇرا، الگى گازەت الگى شەنەۋنىكتىڭ سوزىمەن جۇرتتى جىندى قىلادى: «بۇل  ەكى جاقتاعى ەسەپتىڭ ەكى ءتۇرلى جۇرۋىنەن تۋعان الشاقتىق»،  دەپ. ايتپاعى  تاۋار بار، اقشا  ورنىندا، ەسەپ  قاتە.
وسىنى «وتتادى» دەسەڭ، وعاش بولا ما؟ وقىرمان كەشىرەر  بولا قويماس.
مىناعان قاراڭىز: ەسەپ ەكى جاققا ورتاق دوللارمەن جۇرەدى. ولار يۋانمەن، ءبىز تەڭگەمەن ولشەسەك، ەكى اراداعى ايىرما ىرسيىپ قالارى ىقتيمال. ەندەشە، كەتكەنى  بار، كەلگەنى نەگە جوق؟
ەكىنشىدەن، قيساپقا قاتتى قىتاي قاتە جىبەردى دەپ ايتا المايسىڭ. ولارداعى قاتە جىبەرۋ  ولىممەن تەڭ: جەمقورلىق جاسادىڭ دەپ اتىپ تاستايدى. ولە الماي جۇرگەن قىتاي جوق: كەتكەن تاۋاردىڭ سىنىق تسەنتىن سىرتقا جىبەرمەيدى.
«ال ەندەشە؟»  دەيسىز تاعى. ەندەشە، كىنا  ءبىزدىڭ كەدەندە.
تاعى مىناعان قاراڭىز: پويىزدىڭ تاسىمالىن بىلاي قويعاندا، كۇنىنە ءبىزدىڭ كەدەننەن ءتورت مىڭعا جۋىق اۆتوكولىك وتەدى ەكەن. سونىڭ ۇشتەن ءبىرى تىركەۋسىز وتەدى. تىركەلگەنى  تەمەكىنىڭ ورنىنا تاباك، ەتىگى  ەلتىرى، شەگەسى  شەمىشكە. ياعني  كونتراباندا!
ەندى وسى «باندا» قورعاستا عانا قورعانىپ جاتىر دەيمىسىز؟ بەس ميللياردتى بەس تيىن كورمەي كومەكەي اسىرعان كەدەن عانا دەگەنگە دەنى دۇرىس ادام استە سەنە مە؟ بىلىقتى باس بارماقتان سورىپ تۋدىراتىن بيلىكتىڭ بىقىعان باقىلاۋشىلارى شوشقا تاعالاپ جۇرمەگەن بولار.
ايىرماشىلىق ەسەپتە ەمەس، باستا. «قازاننان كەتكەن قاقپاقتىڭ...» كەرىن كەلتىرسەڭ، «باستان «مورال» كەتكەندە، ەسەپتەن ەس كەتەدى» دەگەن  وسى شىعار. ونداي باستا «ەل»، «ەرتەڭ»، «پاتريوتتىق»، «نامىس» دەگەن اتاۋلار ءادىرام قالسا كەرەك.
...وسىنىڭ ءجونىن اياگوزدەگى امان اعادان سۇرايىن دەپ ءبىر وقتالدىم دا، «سەنىكى وتتاعان» دەگەن ءسوز ەستىمەيىن دەپ، ويىمنان قايتتىم. سەبەبى، اعامنىڭ ارى اسىرىپ ايتارىن سەزەم: «جۋان مويىنعا ەمەس، بيلىككە بەكىگەن باستىڭ تابەتى اسقىنعاندا، «ۇرلا دا  جە» ۇرانعا ۇلاسادى»،  دەمەك قوي.
بىلەدى بالە...

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا» گازەتى
(«DAT» № 21 (104) 08 ماۋسىم  2011 ج.