Qazaqstan Respublikasy Bilim jәne ghylym ministrligining nazaryna!

Redaksiyamyzgha Tólen Ramazanúly degen azamattan hat keldi. Hatta Qostanay oblysynyng Qarabalyq audanyndaghy memlekettik tildegi mektepting jabylu mәselesi kóterilgen. Elbasy Núrsúltan Nazarbaev «Bolashaqtyng irgesin birge qalaymyz!» atty Qazaqstan halqyna Joldauynda: «...Endi on jyldan keyin mektep bitirushilerding 100 payyzy memlekettik tildi bilip shyghatyn bolady...» dep aitqany barshagha mәlim. Al Qarabalyqta memlekettik tildegi mektepting jabyluyna ne sebep bolyp otyr? Osy orayda mәselening anyq-qanyghyna jetu ýshin Qostanay oblysynyng Qarabalyq audanyna jurnalistik saparmen baryp qaytudy jón kórdik.

«Áy, qap»

Qazaqstan Respublikasy Bilim jәne ghylym ministrligining nazaryna!

Redaksiyamyzgha Tólen Ramazanúly degen azamattan hat keldi. Hatta Qostanay oblysynyng Qarabalyq audanyndaghy memlekettik tildegi mektepting jabylu mәselesi kóterilgen. Elbasy Núrsúltan Nazarbaev «Bolashaqtyng irgesin birge qalaymyz!» atty Qazaqstan halqyna Joldauynda: «...Endi on jyldan keyin mektep bitirushilerding 100 payyzy memlekettik tildi bilip shyghatyn bolady...» dep aitqany barshagha mәlim. Al Qarabalyqta memlekettik tildegi mektepting jabyluyna ne sebep bolyp otyr? Osy orayda mәselening anyq-qanyghyna jetu ýshin Qostanay oblysynyng Qarabalyq audanyna jurnalistik saparmen baryp qaytudy jón kórdik.

«Áy, qap»

Qostanay oblysy kóptegen qazaq ziyalysyn dýniyege әkelgen qútty meken bolyp tabylady. Búl ólkeden Alash arystary - Ahmet Baytúrsynov, Mirjaqyp Dulatúly, Beyimbet Mayliyn, Múhamedjan Seralin jәne t.b. qogham qayratkerleri shyqqany belgili. «Jaqsynyng aty ólmeydi, ghalymnyng haty ólmeydi». HH ghasyrdyng basyndaghy Alashtyng kógine kýn bolmaqqa úmtylghan úlylardyng baytaq daladaghy qalyng elining qoghamdyq sanasyn oyatyp, qalyptastyruda riyasyz enbegi ólsheusiz. Olardyng artynda halqymyzgha azyq bolar asa mol ghylymi, ruhani, әdeby enbekter qaldy. Talay nәubetti bastan keshirse de, últynyng sol zamannyng kóshine ilesuine Ahandardyng ayanbay kýreskeni aqiqat. Biraq qazirgi tanda biz sol esil erlerding enbegin ayaqasty qylyp jýrgendeymiz. Biyl Múhamedjan Seralin 1911 jyly ashqan Alashtyng «Ayqap» jurnalynyng jaryq kór­genine 100 jyl tolyp otyr. Kezinde «Ayqaptyn» be­tinde qazaqtyng týbegeyli sheshimin tappaghan kóptegen mә­selesi ortagha salynyp, tarazy talqysyna týsip edi. Talay ret «Qap» degizgen isterimiz, ortaq mәselelerimiz bolghan-dy. Endi, mine, arada bir ghasyr ótse de, taghy da «Áy, qap» deuge mәjbýr bolyp otyrghan jayymyz bar...

«Órnektin» tasy órge domalamay túr...

Biz Almaty-Qostanay baghytynda jýretin №43 poyyzdan tanghy saghat 6.40 shamasynda týstik. Qostanay bizdi samaldy, jyly jelimen qarsy alghan-dy. Aldymen jaqyn aradaghy qonaqýige at basyn búrdyq. Biz baratyn eldimeken Qostanay oblysynyng soltýstik-batys bóligindegi egindi audannyng biri - Qarabalyq audany. Qos­tanaydan 125 shaqyrym jerde ornalasqan audan ortalyghy Qarabalyqqa jolgha shyqtyq. Jan-jaghyn egindi alqap qorshaghan jazyq jolmen jýrip kele jatyrmyz. Arakidik jazyq jerge arnayy egilgendey buma-buma ormandy alqapty kózimiz shalyp keledi. Tabighatqa tamsanyp kele jatyp, Qarabalyqqa da qalay jetkenimizdi bilmey qaldyq. Qarabalyq audanynyng әkimdiginde bolyp, bilim bólimine keldik. Qarabalyq audandyq bilim bólimining bastyghy Kamili Ibragimov mәn-jaydy týsingen song memlekettik tildegi mektepting jabyludyng mәnisine «Órnek» auylynda ótetin jiynda kóz jetkizudi úsyndy. Á degennen-aq, onyng memlekettik tilden mýdirip túrghany sezildi (mýdirip túr dep júqartyp aitqanymyz bolmasa, qazaq tilinde naqty birde-bir ret til qatqanyn kóre almadyq - avtor). Sonymen Qarabalyqtan 80 shaqyrym jerdegi «Órnek» auylyna jolgha shyqtyq.

Qostanay oblysynyng Qarabalyq audanyna qarasty «Órnek» auylyna barghanymyzda auyldyng sәni men mәni bolyp otyrghan eki qabatty mektepting teginde qara qúlyp túr. «Búl qalay bolghany?» dep bizdi alyp kelgen Kamili Ibragimovtan súraghanymyzda, ol «Qazaqstan Respublikasy Ýkimetinin  2007 jylghy 21 jeltoqsanyndaghy «Bilim beru úiymdary jelisining kepildik berilgen memlekettik normatiyvin bekitu turaly» №1256 qaulysyna sәikes, mektep oqushylarynyng kontingenti normativke jauap bermeuine baylanysty «Órnek» negizgi mektebin jabugha tura keldi» deydi. Taghy da «Áy, qap» demeske sharang joq. Elimiz azattyqtyng jiyrma jyldyghyn merekeleuge dayyn­dalyp jatyr. Ár oblys, audan, qala berdi, auyl osy jiyrma jylda jetken jetistikterin tizbektep, Elbasynyng nazaryna salmaqshy. Al Qarabalyqtaghy jergilikti biylik memlekettik tildegi mektepterdi jabumen, qazaqy auyldardyng bolashaghyna qyryn qaraumen erekshelenude. Qayran, «Órnek». Óz zamanynda eli ýshin janyn pida etken arysymyz, elining birtuar úly - Múhamedjan Seralinning tughan auyly «Órnek» dәl múnday kýiinde kóremiz dep oilamadyq. Bizding redaksiyamyzgha kelgen hattyng avtory Tólen Ramazanúly beker janayqaygha salmapty. Memlekettik tildegi mektepting jabyluy tek «Órnek» auylymen bitpeydi eken...

Hattan ýzindi...

Qazaqstan Respublikasy Ýkimetinin  21.12.2007jylghy №1256 Qaulysynyng talaby bo­yyn­sha, shaghyn eldimekenderding bala sany az negizgi mek­tep­terinde keminde - 41, jalpy orta bilim beretin mek­tepte - 81 oqushy boluy kerek eken. Osyghan oray Qostanay oblysynyng Qarabalyq audanynda memlekettik tilde sabaq beretin Maghynay negizgi mektebi, Tastyózek orta mektep-internaty 2000 jyldardyng alghashqy jyldarynda tolyghymen jabylsa, «Órnek» orta mektebi negizgi mektepke ainaldy, keyin 2009-2010 oqu jylynyng ortasynda mektepte 38-39 oqushy ghana oqyghany ýshin audan әkimi óz ókimimen jogharyda atalghan qauly negizinde «Órnek» negizgi mektebin bastauysh mektepke ainaldyrdy.

Búl shara «zan-talap (qauly) negizinde» boldy delik, alayda elimizde 20-25 bala oqityn negizgi mektepter men 45-50 oqushysy bar jalpy orta bilim beretin bilim mekemeleri az ba?! Mәselen, ózge aimaqtardy sóz etpegenning ózinde, osy Qostanay oblysyndaghy Jitiqara audanynyng orys tilinde sabaq beretin negizgi mektepterindegi oqushylar sany: Kusakanda - 32, Livovta - 23, al Komsomolda - 21 bala. Sonday-aq qauly talaby boyynsha, jalpy orta bilim beretin mektepterde keminde 81 oqushy boluy tiyis bolsa-daghy, orystildi №6 Yrsay mektebinde - 52, Mýktikól mektebinde - 54 oqushy oqidy... (derek Jitiqara audandyq resmy saytynan alyndy. Búl tizimdi ózge oblystar mәlimetteri negizinde de jalghastyra beruge bolady) solay jalghasyp kete beredi. Jitiqaralyq búl negizgi jәne orta mektepter memlekettik tilde sabaq bermeydi, tipti aralas mektepter de emes, ghajaby, bala sany da qauly talabynan anaghúrlym az!?. Osyghan qarap, «Órnek» auylynyng túrghyndary: «Demek, Ýkimet qaulysynyng talaby memlekettik tildegi mektepterdi qysqartugha (jabugha) baghyttalmasa kerek, sondyqtan Qarabalyq audanynyng bilim bólimi, audan әkimdigi jergilikti halyqqa - bizderding balalarymyzgha obal jasap otyr-au!» dep týsinbey jýrgen jayy bar...

T.Ramazanúly hatta atap kórsetkendey, Jitiqara audanyndaghy orystildi negizgi mektepterde oqushylar sany: Kusakanda - 32, Livovta - 23, al Komsomolda - 21 bala bolyp otyr. Al jalpy orta bilim beretin mektepterde keminde 81 oqushy boluy tiyis bolsa-daghy, orystildi №6 Yrsay mektebinde - 52, Mýktikól mektebinde - 54 oqushy oqyp jatqan kórinedi. Búl orystildi mektepter Qazaqstan Respublikasy Ýkimetinin  21.12.2007 jylghy №1256 Qaulysynyng ýdesinen shyghyp otyrghan joq. Solay bola túra, atalghan mektepter baz qalpynda esh qysqaru, jabylusyz óz júmysyn jalghastyruda. Múny qalay týsinemiz? Qauly, zang barshagha ortaq emes pe? Biz búl jerde atalghan orystildi mektepterding jabyluyn qalap otyrghan joqpyz. Biraq tura sonday jaghdayda bolyp otyrghan memlekettik tildegi mektepting jabylyp, mәrtebesi ózgerip jatqanyna qynjylyp otyrmyz. Álde Ýkimet qaulysy memlekettik tildegi mektepterge ghana qatysty ma? Al «Órnek» auylyndaghy 9 jyldyq negizgi mektepte 38-39 bala bola túra, ol 2009 jyldyng 31 jeltoqsanynda jabylyp, 2010 jyldyng 1 qantarynda 4 synyptyq bastauysh mektebi bolyp qayta qúrylghan. Osylaysha jergilikti halyqqa Jana jylda tosyn syilyq jasaghan Qarabalyq audanynyng әkimdigi qaqaghan qysta qanshama halyqty әbigerge týsirgen. Eng qúryghanda, oqu jylyn tolyq ayaqtaugha mýmkinshilik jasamaghan. Al K.Ibragimov bolsa memlekettik tilde bilimdi audan ortalyghy Qarabalyqta da alugha bolatynyn aityp, búl pikirin ózinshe dәleldemek bolady.

«Mektepting jabyluyna sebep, birinshiden, bala sanynyng jetispeui, ekinshiden, bilikti múghalimderding jetispeui bolyp otyr. Biz zangha qayshy әreket jasay almaymyz. Sol sebepti audan ortalyghy Qarabalyqta balalardy oqytu ýshin №3 Qarabalyq jalpy bilim beretin orta mektebi memlekettik tilde bilim alamyn deushilerge әzir túr. Búdan bólek, audandyq budjet esebinen «Jas Talap» mektep-internaty ashylghan. «Órnek» auylynyng túrghyndary óz balalaryn osy internatqa jatqyza alady jәne oqushylardy 2 aptada bir ret ýiine avtobuspen aparyp, alyp kelu úiymdastyrylghan» deydi ol. Apyrmay, sonda qalay boldy? Mәselen, men balamdy memlekettik tilde oqytu ýshin 80 shaqyrym jerdegi audan ortalyghyna aparuym kerek eken. Sonda balanyng qúqyghy, ata-ananyng qúqyghy qayda qaldy?..

Hattan ýzindi...

Elimizding Ata Zany, «Bala qúqyghy turaly», «Til turaly», «Bilim turaly» zandar, QR Densaulyq saqtau ministrligi 25.07.03 j. bekitken №570 «Sanitarlyq erejeler men normalar» jәne t.b. bala qúqyghyn qorghaytyn kóptegen talaptar bar. Mәselen, balanyng ata-anasymen birge túryp, ata-anasynyng tәrbiyesin alu qúqyghy («Bala qúqyghy turaly» zan, 25-baby), ana tilde bilim alu qúqyghy («Bilim turaly» zan, 9-baby, 3-tarmaghy) bar. Al QR-nyng «Bilim turaly» zanynyng 8-baby, 7-tarmaghynda «memleket túrghyndar sany az eldimekenderdegi balalardyng bilim alu qúqyghyn qamtamasyz etu ýshin bala sany az mektepterding júmys isteuine kepildik beretini» aitylghan emes pe? Balalar tәuelsiz atamekeninde memlekettik til mәrtebesi bar ana tilinde bilim aluy ýshin ne isteu kerek? Áriyne, ata-analary balalaryn qay tilde oqytqysy kelse ótinishte kórsetui tiyis! Alayda auyldaghy ata-analar óz qúqyqtaryn tolyq bile me? Tipti bilgen kýnning ózinde óz qúqyghyn búl ónirde qorghay almasy aidan anyq. «Memlekettik tilde oqytqynyz kelse - balanyzdy audan ortalyghyndaghy internatqa beriniz!» deydi «Órnek» auylyndaghy mektepting qyzmet ayasyn qysqartqan Qarabalyq audanynyng әkimdigi, bilim bólimindegi mamandar. Sonday-aq Svyatoslavka, Smirnovka, Slavyanka, Mihaylovka, Stansionnoe, Nauchnoe, Qosoba, Priyrechnoe, Toghyzaq Bozkól, Pobeda auyldaryndaghy mektepterde memlekettik tilde bilim alu әli kýnge sheyin qarastyrylmaghan. Sondyqtan bolar, osy audandaghy últy qazaq balalardyng 80%-y memlekettik til mәrtebesi bar ana tilinde bilim almay otyr, audandaghy barlyq oqushylardyng tek 7%-y ghana memlekettik tilde bilim aluda. Búl - el Tәuelsizdigining jiyrma jyldyghy qarsanyndaghy kórsetkish! Al qazaq tili -memlekettik til mәrtebesin alghaly eki mýshelge juyq uaqyt ótken joq pa!?.

Balanyng tolyqqandy otbasy tәrbiyesin aluyna, ata-anasynyng qasynda boluyna jaghday jasay almasaq, bizding myna eldigimizge syn. Audandyq jergilikti biylik nege ózge audandardaghy jaghdaydy saralap kórmeydi? Mәselen, hatta aitylghanday, «Taran audanyndaghy negizgi mektepterding birinde nebәri 17 bala oqityn kórinedi». Búl audan negizgi mektebin qalay ústap otyr. Nege Qarabalyq audanynyng bilim bólimining mamandary, basy K.Ibragimov bolyp, halyqtyng úsynys, tilegin qabyl alyp, halqymyzdyng arda úldarynyng biri - Múhamedjan Seralin tughan «Órnek» auylynda negizgi mektepting boluyna kýsh salmaydy. Jabugha, qiratugha әzir túratynymyz qalay?! Mәselen, bastauysh synyp múghalimi Áliya Ospanova negizgi mektepti qayta ashugha qatysty bylay dedi: «Auyldaghy mektep oqushylarynyng kontingenti normativke jauap beru ýshin bizge 41 oqushy kerek. Auyl­da qazir bastauysh jәne negizgi synypta oqityn 34 oqushy bar. Endi shilde aiynda Amangeldi audanynan eki otbasy kóship keledi. Bireuinde 6 bala, ekinshisinde 2 bala bar. Basqa da kóship keletin kópbalaly otbasylar da barshylyq. Biz osy arqyly bala sanyn toltyrugha dayynbyz. Búdan bólek, negizgi mektep bolu ýshin bizge keybir pәnderden pedagogikalyq kadrlar kerek. Qazir bizge himiya, geografiya, tarih pәnderinen pәn múghalimderi qajet. Amangeldi audanynan kóship keletin eki otbasynda bilikti, joghary bilimdi múghalimder bar. «Diplommen - auylgha» baghdarlamasy arqyly da jas mamandar keluge әzir. Biz, auyl túrghyndary, bәrimiz osyghan atsalysqaly otyrmyz. Sol sebepti bizderding súraytynymyz - audandaghy jergilikti biylik negizgi mektepting qayta ashyluyna barynsha kómektesui tiyis».
Taghy bir mәsele, audandyq bilim basqarmasy «Órnek» auylynda negizgi mektepti japqannan keyin qayta qúrghan 4 synyptyq bastauysh mektepting ghimaraty eki bólmeli ýy bolyp otyr. Búl 40 myng tengege satyp alynghan «ýi-mektep» eskileu eken. Ýlken jóndeu júmystaryn qajet etedi. Rasynda, osy kýnge deyin bir kirpishi búzylmaghan eki qabatty mektepti ja­uyp qoyyp, oqushylardy tar jerge toptastyru arqyly bilim sapasyn arttyra qoy ekitalay.

«Qazaqstannyn bolashaghy - qazaq tilinde»

Jergilikti halyqtyng tilek-úsynysyn qúptap, 2011 jyldyng 20 sәuirinde Qostanay oblysy әkimdigi bilim basqarmasynyng bastyghy S.B.Bóribaeva Qarabalyq audanynyng әkimi F.IY.Filippovke arnayy hatta jazghan eken. Hat mәtininde bylay delingen: «...Qazaq­stan Respublikasy Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev óz bayandamalarynda barlyq qazaqstandyqtardy biriktiruding basty faktory qazaq tili bolyp tabylady jәne memlekettik tildi damytu ýshin barlyq kýshti salu kerek degen bolatyn...
Sizden «Órnek» auylyndaghy mektepti qarjylandyru mәselesin qarastyrudy, túrghyndardyng ótinishin qanaghattandyrudy súraymyn. Óitkeni atalghan mәselening sheshilui janúya әleumettik institutynyng nyghangyna, audanda qazaq tilinde oqytatyn mektepterding jelisin damytugha yqpal etedi». Audan әkimi F.IY.Filippov myrza S.B.Bóribaevanyng «Órnek» auylyndaghy mektepti qarjylandyru mәselesin qarastyrudy, túrghyndardyng ótinishin qanaghattandyrudy» ótingen dәiekti súrauyna salqynqandylyq tanytqanymenen, Elbasynyn: «Qazaqstannyng bolashaghy - qazaq tilinde» degen talabyna qúlaq asuy qajet-aq. Osy orayda bizding bilgimiz keletini, búl qarqynmen Qarabalyq audanyndaghy sheneunikter memlekettik tildi qalay damytpaqshy? Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng «Bolashaqtyng irgesin birge qalaymyz!» atty Qazaqstan halqyna Joldauynda: «...Bizding mindetimiz - 2017 jylgha qaray memlekettik tildi biletin qazaqstandyqtar sanyn 80 payyzgha deyin jetkizu. Al 2020 jylgha qaray olar keminde 95 payyzdy qúrauy tiyis. Endi on jyldan keyin mektep bitirushilerding 100 payyzy memlekettik tildi bilip shyghatyn bolady...» degen bolatyn. Elbasy biylghy Joldauda jýktegen tapsyrmany Qarabalyq audanynyng әkimdigi әlgindey samarqaulyqpen, jaybasarlyqpen uaqytynda orynday alar ma eken?! Búl saual Ýkimetke, Bilim jәne ghylym ministrligine de qatysty. Mәselen, memlekettik tilde bilim alu ýshin qanday da bir sharttyng bolghany dúrys pa? Sonda 41 bala bolmasa, negizgi mektep ashylmauy kerek pe? Al 81 balagha tolmasa jalpy bilim beretin orta mektep qúrylmaytyny qalay? Búl bizding tikeley bola­shaghymyzgha jasalyp otyrghan qiyanat emes pe?

Sol sebepti memlekettik tilding qoldanys ayasyn keneytuge baghyttalghan qajetti sharalardyng biri retinde memlekettik tilde bilim beretin mekemeler ýshin Qazaqstan Respublikasy Ýkimetinin  21.12.2007 j. №1256 Qaulysy qayta qaralyp, kýshin joy kerek. Qazaqstandaghy ózge tilde bilim beretin әr mektepting qabyrghasynan biyldan bastap, bala sanyna qaramastan memlekettik tildegi synyp ashu mindettelui tiyis. Áytpese, memlekettik tildegi mektepterding jabyluy, qyzmet ayasynyng qysqaruy jalghasa bermek.
Mәselen, «Altyn orda» respublikalyq gazetining 16 mausym, №24 (594) sanynda «Mektebimiz qanday bolsa, bolashaghymyz sonday» atty maqala jaryq kórgen bolatyn. Maqalada mektepterding jabyluy jayynda QR Parlamenti Mәjilisining deputaty Núrtay Sabiliyanov Ýkimet saghatynda bylay depti: «Mektepterdi jabu men mektepterding mәrtebesin ózgertude eldimekenderde túratyn halyqtyng mýddesi eskerilse deymin. Osy mәselemen ainalysqanyma ýsh-tórt jyl boldy. Kýz bolsa, Shyghys Qazaqstan oblysynan maghan «eki bala jetpey qaldy, ýsh bala jetpey qaldy»-men auyldaghy mektepting mәrtebesin ózgertip jatyr. Aqshany ýnemdeydi» degen sarynda hattar legi keledi. Sondyqtan osynday bolmau ýshin mektepterdi jabu, mәrtebesin ózgertu, birinshiden, qazirgi kezde qabyldanghan halyqty júmyspen qamtu baghdarlamasyna ýilestirilgeni abzal. Bizde mektepterdi qalay jabady? Shyghys Qazaqstan oblysynda eki jyldyng ishinde 25 mektep jabylyp, mәrtebesi ózgertildi. Ol 50 auyl joq degen sóz». IYә, Núrtay Sabiliyanovtyng búl úsynys-pikirimen kelispeuge bolmas. Sondyqtan әlgindey memlekettik tildegi mektepting ayasyn qysqartatyn Qazaqstan Respublikasy Ýkimetinin  21.12.2007 j. №1256 Qaulysy tolyqtay óz kýshin joyy qajet-aq. Múnday shara - memlekettik tildi damytuda tasy órge baspay túrghan ónirlerdegi túrghyndargha ýlken demeu, el Tәuelsizdigining 20 jyldyghy qarsanynda halyqqa jasalghan ýlken syy bolar edi, memlekettik til qoldanysyna jan biter edi, biyik minberden aitylghan tapsyrmanyng mezgilinde oryndaluy ýshin kerekti bir is bolar edi.

MAQALAGhA ORAY:

«Órnek» auylynyng túrghyndary birauyzdan: «biz qaytsek te, Múhamedjan Seralin syndy últ qayratkeri tuyp-ósken auylda negizgi mektepting boluyna kýresip, baghamyz» deydi. Osy orayda auyl túrghyndarynyng pikirlerine kezek bersek.

Erjan Tóleuúly, «Órnek» auylynyng túrghyny:

- Mektepti 2009 jyly japqan bolatyn. Bizge audandyq bilim bólimining mamandary 9 jyldyq negizgi mektepting jabyluynyng sebebin oqushylar sany jәne sabaq beretin biliktiligi joghary pedagogikalyq qadrlardyng jetispeushiliginde dep sendirdi. Búdan bólek, audandyq bilim basqarmasy daghdarystyng boluymen týsindirdi. Bizdinshe, búl jyldyq mektepti jabugha dәiekti jaghday emes. Ótken ghasyrdaghy Úly Otan soghysy kezinde osy auylda balalar oqityn mektep bolghan. Sol qiyn-qystau kezde jabylmaghan mektepti el aman, júrt tynyshta daghdarysty syltauratyp jauyp tastau aqylgha qonymdy is emes dep oilaymyn. Qanshama ata-ana óz balalaryn oqytu ýshin kóp әurege týsti. Qanshama auyl túrghyny jyly ornyn suytyp, ózge jerge qonys audardy. Qarabalyq audandyq bilim basqarmasynyng qaqaghan qysta elge qysastyq qylyp, memlekettik tildegi negizgi mektepti jabuy Elbasynyng jýrgizip otyrghan sayasatyna selqos, beyjay qarau dep týsinemin. Eger de búl mektepti osy jaghdayda qaldyratyn bolsa, onda elimizding ardaqty jazushysy, bilikti jurnalist, qogham qayratkeri Múhamedjan Seralin tughan «Órnek» auyly da joyylyp, qúridy degen sóz.

Serikbay Medeubaev, «Órnek» auylynyng túrghyny:

- Bizding mektepti jabamyz degende oqushylar sany jetispeydi dedi. Oqushylar sany tolyq bolu ýshin bizder, auyl túrghyndary, osy Qarabalyq audanynan-aq balalar tauyp alyp keldik. Biraq soghan qaramastan audandyq bilim basqarmasy jyldyng ayaghynda 9 jyldyq mektepti japty. Odan keyin 4 jyldyq bastauysh mektepti qayta qúrdy. Biz, auyl túrghyndary, óz balalarymyzdyng bizden jyraqta boluyn qalamaymyz. Balalarymyzdyng tolyqqandy otbasy tәrbiyesin kórgeni dúrys.

Qayyrhan Álmúhametov, «Órnek» selolyq okrugining әkimi:

- Qazaq jurnalistikasynyng alghashqy qarlyghashtarynyng biri, el ardaqtysy atanghan «Ayqapty» ashqan Múhamedjan Seralin tughan auylda negizgi mektep bolugha tiyisti. Kezinde osy arysymyz eng alghash osy auylda mektepti ashqan bolatyn. Búl mektepting ashylghanyn men qalaymyn. Men qolymnan kelgenshe osy mektepting ashyluyna atsalysugha әzirmin.

TÝIIN

Elimizde songhy jyldary memlekettik tilding qoldanu ayasy keneyip kele jatqany belgili. Desek te, keybir soltýstik oblystargha qatysty olay dep aita qoi qiyn. Oghan osy maqaladaghy aitylghan sóz naqty dәlel bola alady. Alashtyng ziyaly qauymy kóptep shyqqan Qostanay oblysynda memlekettik tilding damu dengeyi anau aitarlyqtay joghary qarqyn ala qoymaghany «taygha tanba basqanday» kórinip túr. Qazir sol ziyalylar tirilip kelip, bizding myna jayymyzdy kórse, ne betimizben qarar edik. Olar sonda ne ýshin, kim ýshin azattyq jolynda jalyndap janyp, taghdyrdyng tezine, tozaqtyng ózine shydaugha mәjbýr boldy? Endigi kezekte Qostanay oblysynda memlekettik tilding irgesi berik bolyp, tipti onyng Reseyding ontýstik oblystarynda túratyn qandastarymyzgha kómegi tiii kerek edi. Eger de Qarabalyqtaghyday memlekettik tilge, memlekettik tildegi mektepke degen nemqúraydy kózqaras ózge eldimekenderde de oryn alyp jatsa, shyqqan biyigimizding qanday ekenin baghamday beriniz?!.

Súltan Tayghariyn,
«Ana tilinin» arnauly tilshisi

Almaty - Qostanay -  Qarabalyq - «Órnek» - Almaty