Республика Күніне орай азаматтарды салтанатты марапаттау рәсімі барысында Президент Қ. Тоқаев сөз сөйлеп, қазақ халқының мемлекеттік Тәуелсіздігін өркендетуге жол ашқан Егемендік декларациясының (1990 жылдың 25 қазанында қабылданған) құжат ретіндегі рөлін тағы бір атап өтті.

Мәні зор оқиғадан бөлек, Мемлекет басшысы бірқатар мәлімдеме жасады, соның ішінде, "Ақ жол" Демократиялық партиясының ұстанымы бойынша айтулы әрі маңызды бөліктеріне тоқталып өтсем деймін.

1) Мәселен, алдағы конституциялық реформаны сөз ете отырып, Қасым-Жомарт Кемелұлы жоспарланып отырған өзгерістер Парламенттің өкілеттігі мен беделін күшейтіп, оған қоса, "Конституциядағы өзгерістер Парламенттің өзін ғана емес, сонымен қатар, Президент, Үкімет және саяси жүйенің басқа да маңызды бөліктеріне қатысты бөлімдер қамтылатынын" тілге тиек етті. Жалпы көлемі бойынша және 2022 жылғы Конституциялық реформа аясында жүзеге асқан бастамаларды есепке алғанда, бұл өзгерістер жаңа Конституция қабылдаумен пара-пар".

Осыған байланысты, Президент жанындағы Парламенттік реформа жөніндегі жұмыс тобының мүшесі ретінде «Ақ жол» демократиялық партиясы өзінің сараптамалық тобын құрып, осы реформа бойынша ұсыныстарымызды әзірлеуді аяқтап қалғанын атап өткен жөн. Дегенмен, Президент бүгін белгілеген бағыттардың арнасы әлдеқайда кең, сондықтан жан-жақты талқылауға дайындалуымыз керек. Президенттің оны жаңа Конституцияны қабылдаумен салыстырғанына қарағанда, реформаның терең әрі жүйелі болатыны айдан анық.

Соған қарамастан, бұл реформаның негізгі мазмұны бір палаталы парламентке пропорционалды сайлауға көшу болып табылады. Қасым-Жомарт Кемелұлы айтқандай: «Тек партиялық тізімдерге негізделген бір палаталы Парламентті құру партиялардың институционалдық нығаюына, олардың сайлаушылармен жүйелі жұмысына ықпал етеді, бұл біздің мемлекеттілігіміз үшін пайдалы болмақ».

«Ақ жол» Демпартиясы бұған дейінгі жылдары да мұндай тәсілдерді қолдап келген:

Бір палаталы Парламентке көшу туралы - ақпан 2017 ж.:

⁃         https://informburo.kz/novosti/politiki-vyskazalis-o-predlozhenii-sozdat-odnopalatnyy-parlament-v-kazahstane.html

⁃         https://camonitor.kz/26565-kazahstanskiy-senat-finita-lya-komediya.html?utm_source=chatgpt.com

⁃         https://vlast.kz/novosti/21861-partia-ak-zol-predlagaet-preobrazovat-kazahstanskij-parlament-v-odnopalatnyj.html

Сайлаудың По пропорционалды жүйесі туралы:

⁃         Тамыз 2019 ж.: https://time.kz/articles/reporter/2019/08/14/azat-peruashev-peremeny-nuzhny-i-dazhe-neizbezhny

⁃         Ақпан 2022 ж. https://time.kz/articles/ugol/2022/02/09/azat-peruashev-politika-komandnyj-vid-sporta

⁃         Маусым 2024 ж. https://kazpravda.kz/n/puls-peremen/

Басқаша айтқанда, біздің Президент Қ.Тоқаевтың ұстанымымен бір бағыттағы ойларымыз аяқ астынан пайда болмады, бұл тәсілдердің дұрыстығына көзіміз әлдеқашан жеткен, оған жеке (әрқашан позитивті емес) тәжірибеміз, сондай-ақ халықаралық тәжірибе мен Еуропа Кеңесінің баяндамалары да сеп болды.(https://akzhol.kz/wp-content/uploads/2022/02/default.pdf).

Сондықтан «Ақ жол» демократиялық партиясының референдумға дайындық барысында түсіндіру жұмыстарын жүргізу үшін мол практикалық тәжірибесі мен дәлелдері бар. (https://cronos.asia/politika/poslanie-2025-parlament-reforma-cifrovizaciya).

Ал, Президенттің бүгінгі сөзі оның ауқымын жаңа, тіпті одан да жоғары деңгейге көтеріп отыр.

2) Мемлекет басшысының «Күн тәртібінде азаматтарды экономикалық патриотизм рухында тәрбиелеудің өзекті міндеті тұр» деген сөзін ерекше атап өту керек.

Бұл тәсіл отандық өндірушілерді қолдауға келгенде «Ақ жол» демократиялық партиясының ұзақ жылдар бойғы жұмысының негізгі принциптерінің бірі болып келеді.

Осы сарындағы Қасым-Жомарт Кемелұлының мына бір сөзін де ескере кету керек: «Адал кәсіпкерлерді өз патриотизмін нақты іс-әрекеттермен дәлелдейтін азаматтар ретінде қабылдау керек. Өйткені, олар табанды түрде жаңа жұмыс орындарын құрып, халықтың әл-ауқатын жақсартуға елеулі үлес қосуда. Шағын және орта бизнесті қолдау мемлекеттік саясаттың басымдығы болып қала береді».

Біздің ойымызша, бұл цитаталар Қ.Тоқаевтың цифрландыруды, жасанды интеллектті, жаңа технологияларды және либералды экономиканы ілгерілетудегі бастамаларымен бір қатарда тұрып, ХХІ ғасырдағы Қазақстанның ұлттық идеясы болуына әбден лайық.

Бизнестің рөліне берілген бұл бағаны мемлекеттік органдар әрдайым есте сақтап жүрсе екен дейміз, олардың шешімдері кейде кәсіпкерлер мен Ақ жол» демпартиясының депутаттары сияқты олардың мәслихаттар мен Парламенттегі өкілдері тарапынан түрлі сұрақтар тудырады, мәселен, Салық кодексі, Құрылыс кодексі, Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі, мемлекеттік сатып алу туралы заң және басқа да мәселелер бойынша талқылауларымызды алайық.

3) Әрине, Мемлекет басшысының өз сөзінде жаңа Салық кодексіне қатысты оған көптеген өтініштердің түсіп жатқанын хабарлауы кездейсоқтық емес:

«Мен Премьер-Министрге нақты тапсырмалар бердім. Үкімет арнайы салық режимінде жұмыс істейтін кәсіпорындардың бұрынғы тізімін сақтап қалды. Болашақта шағын және орта бизнесті қолдаудың басқа да шаралары жүзеге асырылады», - деп атап өтті Қасым-Жомарт Кемелұлы.

Естеріңізге сала кетейін, биылғы жылдың 2 қазанында «Ақ жол» демпартиясы депутаттары Үкіметке жоспарланған АСР тізіміне қатысты «SOS жағдайы» деп аталған өз үндеуін жолдады (https://t.me/peruash/14076).

Президенттің тапсырмасымен осы мәселе бойынша қабылданған шешімді ризашылықпен қабылдап, «Респект, Президент мырза!» деп алғыс айттық.(https://t.me/peruash/14190)

Мемлекет басшысы Үкіметтен кәсіпкерлермен сындарлы диалог арқылы экономикалық реформаларды жалғастыруды талап етті.

Осыған байланысты «Ақ жол» фракциясы жаңа Салық кодексінде ШОБ және заңды тұлғалар (B2B) арасындағы мәмілелері үшін АСР-ды алып тастау туралы қабылданған шешімді талқылауды жалғастыру орынды деп санайды. Біз бұл шешім кәсіпкерлерге шамадан тыс қысым жасап, АСР режимін негізінен жоққа шығарады деп санаймыз.

Бұл дау «Ақ жол» фракциясының жаңа Салық кодексіне қарсы дауыс беруінің себептерінің бірі болды. Біз бүгінгі Президенттің тапсырмасын ескере отырып, кәсіпкерлер бұл талқылауды қайта қарастыруға мүмкіндік алады деп үміттенеміз; кез қалай болғанда да өз ұсыныстарымызды дайындап жатырмыз.

4) Біз Президенттің экономика құрылымында күнделі және серпінді өзгерістердің, оның қоғам мен мемлекетке қайтарымын нақты арттырудың қажеттілігі туралы сенімін қолдаймыз.

Сонымен қатар, осындай реформаларды кәсіпкерлердің азаматтардың экономикалық белсенділігін жұмылдырудағы жетекші рөлін ескере отырып жүргізу қажет деп санаймыз. Қасым-Жомарт Кемелұлы атап өткендей, реформа процесінде бизнестің негізделген ұсыныстарына назар аудару және оларды түсіну мүдделер тепе-теңдігін және қоғамдық диалогты сақтау үшін өте маңызды. Кәсіпкерлер, әсіресе шағын және орта бизнес, өзгерістерді жүзеге асыруда мемлекетпен бәсекелес емес, серіктес. Өйткені олардың өздері еркін, әділ және гүлденген қоғамда өмір сүргісі келеді.

Осыған байланысты «Ақ жол» фракциясы кәсіпкерліктің ашықтығы мен экономикалық әсерін арттыруға, оның бюджетті қалыптастырудағы рөлін күшейтуге көшу маңызды деп санайды. Бұл салықтарды көтеру арқылы олардың қарыздарын адал бизнестің мойнына жүктей салудың орнына, салық мәдениетін дамытудан, адал салық төлеушілерді марапаттаудан және салық төлеуден жалтарушыларды көлеңкеден шығарудан басталуы керек.

Президенттің еліміз әлі қиын жолдың басында ғана тұрғаны туралы сөзімен толық келісеміз, және «бір-бірімізді қолдап, қызғаныш пен жаман ниеттен арылуымыз керек, Қазақстанды күшті, дамыған әрі алдыңғы қатарлы мемлекетке айналдыру өз қолымызда, ол үшін барлық мүмкіндіктер мен әлеуетіміз бар. Экономикамыз тұрақты, жеріміз құнарлы, ал азаматтарымыз талантты және еңбекқор».

Бұл сөздерге қосылмасқа лажым жоқ. «Ақ жол» Демократиялық партиясы барлық отандастарымызды Республика күнімен құттықтайды!

Азат Перуашев,

Мәжіліс депутаты, «Ақ жол» Демократиялық партиясының төрағасы

Abai.kz