Өскемен өсер елдің қаласына ұқсамай тұр. Өзгенің елінде өзегін жалғап  жүрсе де, шовинистік санадан арыла алмаған кейбір өскемендік «ағайын» алтын Алтайдың бауырындағы қаланы қазақыландыруға басынан бастап бақайшығына дейін қарсы тұрып бағуда. Кез келген мемлекет өз территориясындағы аймақтар мен қалалардың және ондағы көшелер мен алаңдардың атын мемлекетті құрып отырған ұлттан шыққан тұлғалардың, батырлардың, елге ерен еңбегі сіңген азаматтарға береді. Және бұл қалыпты жағдай болып саналады. Бірақ, Өскеменде бұл өрескел жағдай болып есептеледі екен. Шығыс Қазақстан облысында елді-мекендердің атауын мемлекеттік тілге - қазақ тіліне көшіру ісі табаны күректей жиырма жыл бойына күреспен жүргізіліп келеді. Мұндай жағдай Павлодар және Петропавел облыстарында да кезедеседі.

Сонымен, Өскеменге келсек. Бұл қалада Ермактың атында көше болған. Ол көше таяу жылдары тұңғыш әскери ұшқыш Жақыпбек Малдыбаевтың атына беріледі. Ағайын туысы жиналып, Ж. Малдыбаевқа ескерткіш тақта орнатады. Сол тақтаны белгісіз біреулер бір емес екі рет талқандап кетіпті. Полицияға арыз түсіргенімен, ондағы «мырзалар» «бұл тақта мәдени ескерткіштер қорғауына жатпайтындықтан қылмыстық іс қозғай алмаймыз» деген жауап айтып шығарып салған. Мұны бір деңіз.

Өскемен өсер елдің қаласына ұқсамай тұр. Өзгенің елінде өзегін жалғап  жүрсе де, шовинистік санадан арыла алмаған кейбір өскемендік «ағайын» алтын Алтайдың бауырындағы қаланы қазақыландыруға басынан бастап бақайшығына дейін қарсы тұрып бағуда. Кез келген мемлекет өз территориясындағы аймақтар мен қалалардың және ондағы көшелер мен алаңдардың атын мемлекетті құрып отырған ұлттан шыққан тұлғалардың, батырлардың, елге ерен еңбегі сіңген азаматтарға береді. Және бұл қалыпты жағдай болып саналады. Бірақ, Өскеменде бұл өрескел жағдай болып есептеледі екен. Шығыс Қазақстан облысында елді-мекендердің атауын мемлекеттік тілге - қазақ тіліне көшіру ісі табаны күректей жиырма жыл бойына күреспен жүргізіліп келеді. Мұндай жағдай Павлодар және Петропавел облыстарында да кезедеседі.

Сонымен, Өскеменге келсек. Бұл қалада Ермактың атында көше болған. Ол көше таяу жылдары тұңғыш әскери ұшқыш Жақыпбек Малдыбаевтың атына беріледі. Ағайын туысы жиналып, Ж. Малдыбаевқа ескерткіш тақта орнатады. Сол тақтаны белгісіз біреулер бір емес екі рет талқандап кетіпті. Полицияға арыз түсіргенімен, ондағы «мырзалар» «бұл тақта мәдени ескерткіштер қорғауына жатпайтындықтан қылмыстық іс қозғай алмаймыз» деген жауап айтып шығарып салған. Мұны бір деңіз.

Айтпақшы, Ермакты «көсем» көретін шыққан тектері казак деген қауым жыл сайын әлгі «көсемсымақтарын» емірене еске алып, Ертіс өзеніне бауланған гүл ағызып атап өтуде. Ал, ендеше.

Ең сұмдығы және сорақысы қазақтың қыршын ұл-қызын Алматының қақ төрінде қызыл қанға бөктерген Колбиннің атында Өскеменде көше бар және ол   атау әлі мызғымай тұр. Сонда тәуелсіздіктің таңы шығыстан атпаған ба? Әлде азаттықтың таңын танығысы келмейтін кертартпа кеңестік мінездің иелері ме? Бұл аз десеңіз, жеті "Центральный", төрт "Хмельницкий", үш "Кутузов" көшесі бар. Мынаны оқып, қаныңыз басыңызға шауып, қазақтығыңыз қозбаса, намыстанбасаңыз,   «толеранттылығыңызды» сақтап төрт тағандап  отыра беріңіз!

Өскеменнің өрескелдігі мен қазақ атауларына деген өшпенділігі мұнымен тоқтамайды. Өткенде аймақаралық форумға Ресей президенті Дмитрий Медведев келген кезде «Әуежай» деген сөзді алып тастап, орнына «Аэропорт» деп жаздырып қойған Өскемендегі   отандастырымыз мемлекеттік тіл, ол туралы ата заңда көрсетілген арнайы баптарға пысқырып та қарамайтындықтарын танытты.

Тәуелсіз мемлекетіміздің ең негізгі әрі басты айшығы мен айғағының бірі мемлекеттік тудың  жергілікті жұрт «Абылай кит» деп атайтын төбеде желбіреп тұрған жерінен тағы да белгісіз біреулер осы шығыс аймақта құлатып кеткенін жазғанбыз. Қазаққа қарсылығын түн жамылып, түнек оранып келіп жасайтын белгісіз біреулердің әрекетіне тоқсауыл қояр бір қарагөз пенде табылмай тұр.

Ескерткіш тақтаны талқандап, көк туды құлатып тастап сайрандап жүрген Құдай-ау, бұл неғылған аш ішектей созылған «белгісіз біреулер»...

Ал, белгілісі Өскемендегі өлкетанушы Павел Жуков деген біреу шығыс аймақтағы елді-мекендердің орысша  атауын мемлекеттік тілге көшіру туралы облыстық мәслихат депуттарының шешімін естіп, «Бұл аймақта тұрақты елді-мекен болмаған, көшіп-қонып, мал бағып жүре берген», деп өзінің қарсылығын айтыпты. Павелдің пайымдауынша, қазаққа ауыл салып, оған атау берген тек қана орыстар екен. Не деген астам пиғыл! Алла-оу, тарихи отаны Өскеменнің іргесінде тиіп тұрған Павелдердің Өскеменде қай атасының құны қалды десеңізші... «Су ішкен құдығына түкіретін» бұл неғылған жандар?!... Бәлкім, Сіз білерсіз?

«Абай-ақпарат»

2010 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша  Қазақсатнның  қалаларындағы орыстардың сандық көрсеткіші

ТМД және Балтық елдеріндегі орыстардың саны