Қазақстанда ұлтшыл болудан қорқатын шенеуніктер өте көп. Әрине, біз Кеңес Одағынан бері «махровый» ұлтшылдықпен күресіп, көпұлтты мемлекет имиджіне байланып қалған елміз ғой... Қазақ екенін сыбырлап айтатын шенді-шекпенділерге өздерінің нағыз ұлтшыл екенін ашық айтатын В.Путин мен Д.Медведевтің ұстанымы үлгі болса игі. КСРО-ның ыдырауын «XX ғасырдағы ең ірі геосаяси дағдарыс» деп санайтын Ресей премьер-министрі Владимир Путин орыс рухын көтеру арқылы мемлекеттің саясаты мен экономикасын, әлеуеті мен халықаралық беделін түгендеп отыр. Қазірше қазақ миссиясы жайлы қоғамда оқта-текте сөз болып тұрса, Ресейде орыс миссиясы тіл мен діннің үйлесімі негізінде толықтай жүзеге асып келеді!

Владимир Путин: Медведев - мен сияқты ұлтшыл!
Ол билікке 2000 жылы келді. Ор­та бойлы, қатал мінезді, сал­мақ­ты. Арийлік бет-пішіндес. Нағыз пра­вослав. Горбачев пен Ель­цин­нен кейінгі Ресей өз ұлын көп кү­т­ті. КСРО-ны құлатып, Ре­сей­дің им­периялық амбицияларын құ­ла­зытқан Горбачев пен көршілес ТМД елдері түгілі, Ресейдің өз ішін­дегі автономиялық елдерге ие бо­ла алмай қалған Ельциннен ке­йін нағыз қатал мінезді Владимир Пу­тиннің билікке келуі - Ресейді әлем­дік держава ретінде қайта жаң­ғыртты. Батыс сарап­шы­ла­ры­ның айтуынша, КСРО-ның құ­ла­уын «геосаяси дағдарыс» деп бі­ле­тін Пу­тин сол КСРО тұсындағы ке­­ңестік үлгідегі ұлттық рухты қай­та тү­летуге атсалысуда. Мұны Пу­­тин­нің өзі де жасырмайды. Есі­мізде, Ре­сей премьер-министрі Гер­мания канц­лері Ангела Мер­кель­мен кез­дес­кен тұсында орыс елін жай­ла­ған ұлтшылдық жайы да сөз бол­ған еді. Сонда Владимир Пу­тин: «Мед­ведев жақсы мағынада мен сияқ­ты ұлтшыл. Ол нағыз пат­риот жә­не Ресейдің халықаралық аре­­на­дағы беделін белсенді түрде қор­­ғайтын болады» деп мәлім­деді.
Ал Гарвард университетінің бұ­рын­ғы қызметкері, «Орыс ұлтшыл­ды­ғы бюллетені» атты интернет пі­кірсайыс клубының негізін қа­лаушы Андреас Умланд Путинді орыс ұлтшылдығының символына ба­лайды. Бұл орайда ол: «Путин ше­шен лаңкестерімен, эстон фа­шис­терімен, украиннің неофа­шис­терімен, грузиннің ру­софоб­та­рымен, америкалық им­пе­рия­лис­тер­мен, Батыстың азғы­ру­шы­ла­ры­мен күресіп жатыр... Жал­пы айт­қанда, Путин Ресейді құр­тып, бө­ліп-жарып, тым құрығанда тізе бүк­кізгісі келетін орыс емес күш­тер­дің арман-тілегімен кү­рес­кі­сі ке­леді» дейді. 2000 жыл­дан бе­рі ел аумағында скинхед­тер­дің кең өріс алуына, Балтық жа­ға­лауы ел­де­рі мен ТМД мемлекеттеріне жа­са­лып жатқан қысым мен жалпы Ресей имиджінің өсуіне, сондай-ақ орыс православие шіркеуінің кү­шеюіне бірден-бір себепкер Пу­тиннің өзі емес пе?! Кезінде Еуропа ке­ңесінің Парламенттік ассам­блея­сы РФ билігіне талап қойды: Ре­сей елдегі әсіре ұлтшылдықпен заңн­амалық тұрғыда күресуі керек. Бұл арада Путин қандай қадам­дар­ға барды дерсіз?! Ол орыс ұлт­шыл­дығын ақтап шықты. «Клерк.­Ру» ақ­па­рат­тық агенттігінің ха­­бар­ла­уынша, Путин Ресейдегі ксе­но­фо­бия мен ұлтшылдыққа басты се­беп ретінде ең­бек рыногында орыс­тардың жұ­мыспен қамтылмауы деп көр­сет­кен. Өз кезегінде саясаткер: «Мұның бәрі Кеңес Одағынан ке­йін қа­лыптасқан идеологиялық ва­куум мен одан туындаған жай­сыз­дық­тарға және негізгі ұлттық топ­тардың қысымшылық көруіне бай­ла­нысты. Кеңес Одағы құласа да, біз­дің шекараларымыз ашық қал­ды, ал еңбек рыногындағы жағдай Ре­сейдің байырғы ұлтының, РФ аза­маттарының мүддесіне сай ше­шіліп жатқан жоқ» деп мәлімдеді. Бұл - Путиннің президент кезінде айт­қан сөзі. Бұл - оның халықтың кө­ңіл күйімен санасу әрекеті. «Ле­вада-центр» орталығының жүр­гізген сауалнамасына сәйкес, Ре­сей азаматтарының 52 пайызы өзге ел­дерден келген азаматтардың құ­қын шектеуді қалайды екен.
Путин билікке келгелі бері сырт­тағы орыс диаспорасын қар­жы­лай қолдап, рухани демеу сая­саты ерекше қарқынмен жүзеге асып келеді. РФ посткеңестік ел­дердегі орыс тілінің дамуына жы­лына 210 млн рубль бөліп отырады. 2005 жылы Ресей «Орыс тілі» атты фе­дералдық бағдарлама қабылдап, 2010 жылға дейін ТМД аумағында орыс тілінің ұлттық тілдерден басып озуы үшін 1,5 млрд рубль бөлген. Бұл өте қомақты қаржы! Айт­пақ­шы, биліктің «Единая Россия» пар­тиясы да сырттағы орыс-славян ұйым­дарын қаржылай қолдап-қол­паштап келеді. Мәселен, ке­зінде дәл осы партия Қазақстан­да­ғы орыс ұйымдарына Алма­тының қақ төрінен Орыс үйінің ғи­ма­ратын сыйлады. Ресейге бағы­натын Қазақстандағы орыс пра­вос­лавие шіркеуі де ата жұрттан қол­дау тауып отыр. Қарап отырсақ, Путин орыстың ел ішіндегі ғана емес, сырттағы мүддесін де қорғау­мен келеді.
Дәл Путиннің тұсында «ре­сей­лік отандастар» жобасы дүниеге кел­ді. Бұл жоба - шетелдегі орыс­тілді азаматтар арқылы Ресейдің іш­кі демографиялық ахуалын дағ­дарыстан шығаруға бағытталған стратегия. Айтпақшы, бұл жоба ұлт тал­ғамайды. Ресейде тұрғың келе ме, орысша білесің бе, сен - ре­сейліксің. Яки түптің-түбінде жал­пыұлттық орыстандыру сая­са­тының ығында кетіп, орысқа айна­ла­сың. Путиннің президен­т­ті­гі тұ­сында Орыс православие шіркеуі хрис­тиан әлеміндегі басты бә­се­ке­лесі - католик шіркеуінен де кө­теріліп, халықаралық аре­на­дағы бе­делін шарықтатты. Елдегі мұ­­сыл­ман факторынан қорық­қан­­нан ба, кім білсін, әйтеуір біраздан бе­рі «Православие не­гіз­дері» пәні күл­лі орта білім ошақ­тарында мін­детті пән ретінде оқы­ты­лып келеді. Жал­пыұлттық хрис­тиан­дандыру сая­сатына Путиннің қо­сып жат­қан үлесі сүбелі: осыдан бір­неше жыл бұрын Путин пасха ме­рекесін Якутиядағы шіркеу­лер­дің бірінде қар­сы алды. Бұл - үл­кен қадам еді. Осы­лайша Путин өзге ұлт өкіл­д­е­рінің православие ді­нінің аясында бірігу қажеттігін көрсеткені анық. Жалпы, Путин, Медведевтер Ре­сейді қаншалықты зайырлы мем­лекет дегенімен, шіркеуге мінәжат етуге жиі барып тұрады. Өз ке­зегінде мұның бәрі фе­дералдық те­ле­арналарда жалпы­ұлттық деңгейде на­сихатталады. Осы­лайша Ре­сей­дің іс жүзіндегі мемлекеттік дініне - православие тармағы айналып отыр, бұл РФ-ның - нағыз көп­ұлт­ты, көпдінді мем­лекет екеніне қа­ра­мастан...
Әрине, Путиннің қажет болса бір күнде скинхедтерді жайпап са­лып, әсіре ұлтшыл партияларды ауыз­дықтауға күш-қайраты же­те­ді. Батысшыл, бірақ дербес Грузия­ны төбесінен бомбалап тастаған Ре­сейге 70-80 мыңдық скинхедтер «ар­миясы» түкте емес қой... Бірақ оларды құрту мемлекетке керек пе?! Скинхедтер де орыс ұлт­шыл­дығының символына айналды. Скин­хедтерді бүкіл орыс сая­саткерлері «балаларымыз» деп қор­ғай­ды. Биліктің ұстанымы осы.
­Орыс ұлтшылдығы орыс мем­ле­кетіне қызмет етеді. «Орыспен ой­намаңдар!» деп ескертеді Ре­сей билігі. Ресей үшін Балтық жа­ғалауы мен ТМД елдеріндегі ұлт­тық қайта жаңғыру процестері - фа­шизмнің дәл өзі?! Ал нағыз фа­шистік бағыттағы қандықол скин­хед­тер Ресей үшін небары 16-20 жас­тағы тентек балалар! Мем­ле­кет­тің ұстанымы, ақпараттық на­си­хаты осыны үндейді. Әрине, мұ­ның арты Ресейдің басына бақ боп қо­на ма, әлде маңдайына сор боп жа­быса ма, оны бір Алла біледі. Қа­зірше анығы, орыс ұлтшылдығы пра­вославиелік орыс мемлекетінің қа­лыптасып, дамуына мол үлес қо­суда. Орыс православие шіркеуі үшін де, орыс халқы үшін де Вла­димир Путин - патша! Пасха ме­ре­келерінің бірінде шіркеу мит­ро­политі Путинге тәжі бар жұмыртқа сый­лапты. Ал бұл өз кезегінде «пат­шалықты ұзақ та бақытты бас­қа­­рыңыз!» деген сөз екен. Путин­нің патшалығы - ұлтшылдыққа не­гізделген. Яки бұл шын мәнінде, ғұ­мырлы патшалық болары сөзсіз.

Ұлтжандылық - ұлтшылдықтың басы ғана...
Сарапшылар Қазақстандағы кө­ңіл күйдің өзгеріп жатқанын ай­тады. Кеңес Одағынан бері өз­геріс көрмеген ұлтаралық саясат, де­колонизациялық процестің мүл­дем жүргізілмеуі, қазақ ұлтының әлеу­меттік қиын жағдайы жыл өт­кен сайын шешілудің орнына ушы­ғып жатқан жоқ па?! Биліктің ұлт­тық ұстанымы өте таяз. Алма­тыға жиі келетін Ресейдің танымал сая­саткерлерінің өзі ұлттық ұс­та­нымы таяз адамдардың ұлтшыл адам­дармен тіл табысуы қиын де­ген ойда. Мемлекеттер де солай.
Ресейдегі экономика, саясат, спорт, мәдениет саласындағы же­ңіс­тердің бәрі де - ұлтшылдықтың ар­қасы. «Евровидение» байқауын­да­ғы Дима Биланның жеңісі, фут­болда «Зениттің» жеңісі, «Әлем аруы» байқауында орыс қызының же­ңісі, бәрі-бәрі - орыс рухын кө­терген игіліктер. Мұны халық Пу­тиннің саясатымен байланыс­ты­ра­ды. Ал Қазақстан құрамасы фут­болдан күні кеше ғана Англия құ­рамасынан 0:4 есебімен ойсырай же­ңілді. Ал біздің ұлттық жеңі­лісіміз футболдағы жеңілістен де асып түседі. Ұлт зиялысы Аман­гелді Айталы айтпақшы, қазір тіпті ұлт­тық мәселені көтеріп жүрген аза­маттарды халық жауындай көру үр­дісі тағы бар. Сонда бүгінгі қа­зақ миссиясының мұраты не? Өз­гелерге жалтақтау ма, қайткен күн­де кеңестік салғырт саясаттың сар­қыншақтарын сақтап қалу ма?! Ғаламдастыру заманында қазақтың тілі мен дінін, ділі мен мә­дениетін кім құтқарады?
Түптің-түбінде, мемлекет болу - өзгелерді біржақты сыйлау емес, мемлекет болу - мемлекетқұрушы, байырғы ұлт пен мемлекеттік тілдің аясында өзге ұлт өкілдерінің шоғырлануы, осы мемлекеттің патриоты болуы. Ғаламдастыру заманында барлық елдер өз ұлттығын сақтағысы келеді, яки олардың барлығы дерлік - ұлтшыл. Тек Ресейдің мемлекеттік тілінде сөйлеп, діни ұстанымын әлі де анықтай алмай келе жатқан біздің кейбір шенді-шекпенділеріміз қалайша қазақ мемлекетінің патриот, ұлтшылы бола алады?!

Кәмшат ТАСБОЛАТ

"Айқын" газеті 18 маусым 2009 жыл